Madame Satã 

De openingssequentie van Madame Satã is één indringende en lange close-up van het ferm toegetakelde en furieuze gezicht van acteur Lazaro Ramos als Joao Francisco dos Santos. Via een voice-over krijg je de lange lijst van criminele activiteiten en de niet malse gerechtelijke veroordeling van deze illustere figuur in je maag gesplit. Je komt te weten dat Santos eigenlijk een straatvechter is, beter bekend als Madame Satã. Als flamboyante travestiet, passieve pederast, provocerende hoereerder, hopeloze alcoholverslaafde, weinig opgevoede crimineel en opruiende amokmaker, is hij een ware bedreiging voor de brave maatschappij en wordt hij de dato 12.5.1932 in de bajes van Rio de Janeiro opgesloten.

Na deze fascinerende intro heeft cineast Ainouz je wel degelijk bij het nekvel en neemt hij je vervolgens in een wervelende flashback mee naar Lapa, de promiscue Braziliaanse bohémienwijk, ten tijde van het westerse interbellum. Dan blijkt dat deze vrijgevochten, controversiële figuur overdag aan de bak komt als ober en kok in een bordeel. Tijdens de vrije uurtjes vertoeft hij in het criminele milieu en houdt hij er met Laurita en Tabou een biseksuele driehoeksrelatie op na. Hij droomt evenwel van een beter leven en wil koste wat het kost zijn fantasieën in werkelijkheid omzetten. Om te overleven zwicht hij voor niets of niemand en traint hij zich in de capoeira-gevechtskunst. Fier verkoopt hij zijn strak, gespierd lichaam aan de meest biedende. Wanneer zijn fascinatie voor glitterende kostuums en de fake glamour van de travestie groteske proporties aanneemt, probeert hij zich in deze extreme kringen een weg te banen naar de absolute top. Zijn leven neemt inderdaad een drastische wending wanneer hij er effectief in slaagt om als dragqueen in rokerige cabarets op te treden. Na 10 jaar gevangenis voor een moord, komt hij in januari 1942 terug vrij. In dat jaar kaapt hij tijdens het zwierige carnaval, met zijn glorieuze outfit gebaseerd op Cecil B. De Mille’s film Madame Satan (1930), de begeerde fancy dressprijs weg. De jaren daarop werpt hij zich onder de naam Madame Satã op als boegbeeld van de trava-cultuur en groeit hij uiteindelijk uit tot undergroundlegende en absoluut icoon van de Latijnse gay scene. Op 12 april 1976 sterft de Santos alias Madame Sata, op 76-jarige leeftijd aan longkanker. De Sata-mythe leeft tot op vandaag nog altijd voort in de picareske volksgeschiedenis van Brazilië.

Madame Satã is een gulle biopic over een populaire, bonte Zuid-Amerikaanse plebejische marginaal, die gedreven door passie, humor en wilskracht, zijn vijandig gezinde omgeving weet te overleven. Ainouz (vriend en scenarist van Walter Salles) kiest voor zijn indrukwekkend langspeelfilmdebuut gelukkig voor een oprechte benadering van deze controversiële figuur. Hij analyseert en exploreert simultaan en gedoseerd, zowel Satã’s innerlijke drive als zijn laaiende levensstijl. Het is wel jammer dat de cineast zich beperkt tot de sleutelmomenten van Satã’s bestaan en dat hij daardoor belangrijk facetten van het complexe hoofdpersonage mist.

Maar de filmisch wervelende, sensueel opzwepende en gedetailleerde wijze waarop Ainouz met oog voor stilistische composities en aan de hand van drukkende close-ups, voyeuristische vrijscènes, obscure bordeelinterieurs, het bruisende en illegale milieu tekent, is net zoals de prestatie van de jonge acteur Lazaro Ramos als Satã, ronduit be-to-ve-rend. De kleurenpracht, de copieuze kostuums en dé opjuttende muziek die de queeste omkaderen, maken van Madame Satã bovendien een adembenemende ervaring.

Genre: biografie, misdaad, drama, muziek, romance
Jaar: 2002
Regisseur: Karim Aïnouz
Cast: Lázaro Ramos, Marcélia Cartaxo, Flavio Bauraqui
Land: Brazilië, Frankrijk
Speelduur: 105 minuten