Le Temps du Loup 

De Oostenrijkse filosoof, psycholoog, hoogleraar, scenarist en regisseur Michael Haneke, brengt met Le Temps du Loup een somber post-apocalyptische studie over destructief menselijk gedrag. Sommigen bestempelen deze film als provocatieve poenpakkerij maar wij houden het op een erudiete dissectie van la condition humaine. De controverse is een feit, al heeft Haneke daar zelf wel wat moeite mee: “Alle serieuze thema’s zijn controversieel en ik zie het als mijn taak om te reflecteren over onze contemporaine maatschappij en die is nu eenmaal bijzonder gewelddadig.” Belangwekkend in deze machiavellistische doorgronding is dat de plotontwikkeling – in tegenstelling tot de doorsnee “rampenfilms” – niet causaal is gelinkt aan de catastrofe, maar fungeert als vertrekpunt voor een beklijvende analyse van het relationeel en maatschappelijk disfunctioneren.

Niet de speciale effecten maar de humane handelingen zijn voor de regisseur dus wel degelijk en gelukkig, van primordiaal belang. “Spectaculaire en mediageile gebeurtenissen zijn cinematografisch al veel ‘gebruikt’ als amusement voor het grote publiek. Dat vind ik stuitend en daar doe ik dus niet aan mee. Van existentieel belang voor mij is hoe het individu psychisch en sociaal overeind blijft en wat er fundamenteel wijzigt aan de gezamenlijke waarden- en normenpatronen.” Door de desastreuze gebeurtenissen van 11 september 2001 in Manhattan, New York, worden uiteraard alle mogelijke sciencefictionelementen meteen ontkracht en krijgt deze dramatische einde-van-de-wereld-overlevingstocht een uitermate realistische en een bangelijk actuele dimensie. «Ik schreef het scenario reeds in 1995 maar vond maar niet de nodige financiële middelen om het project op te starten. Door de verschrikkelijke Twin Towers-gebeurtenissen waren er prompt een rits producenten wel geïnteresseerd en was de financiering in een oogopslag rond. Alweer én terstond een dubbel bewijs hoe wreedaardig onze maatschappij wel degelijk is. Maar wellicht heeft de prijzenregen in Cannes voor La Pianiste ook wel een duwtje in de goede richting gegeven.” Net als in Funny Games, Code Inconnu en La Pianiste zoomt Haneke alweer bijzonder indringend en bijna onverdraaglijk intens in op het emotioneel getekend verwerkings- en aanpassingsproces van een vrouwelijk personage. “Vrouwen werden doorheen de hele wereldgeschiedenis slecht behandeld, en zijn daarom veel interessanter en kraniger dan mannen. Bovendien zijn er weinig vrouwelijke cineasten, waardoor we veel te weinig met hun leefwereld en visie op de wereld worden geconfronteerd. Daarom treden vrouwen immers in mijn films altijd op de voorgrond.”

Le Temps du Loup is letterlijk en figuurlijk Haneke’s meest donkere film. Het verhaal speelt zich grotendeels ’s nachts af — wat uiteraard overwegend duistere beelden oplevert – maar refereert bovendien aan de innerlijke en progressieve belevenissen van de hoofdpersonages. Met de uitzondering van het metaforische en hoopgevende streepje Beethoven, wordt de prangend lugubere sfeer bewust geaccentueerd door een totaal gebrek aan muziek. “Doorgaans wordt muziek in film aangewend om emoties aan te zwengelen, een bepaalde sfeer te creëren of om foutjes te camoufleren. Ofschoon ik enorm van muziek hou, wil ik het harde dagelijkse leven op het witte doek artificieel niet aandikken. In de realiteit wordt de bittere overlevingsstrijd ook niet beleefd met op de achtergrond een kwartet violen.”

Tegenstanders van Haneke’s emotionele uppercuts hadden destijds bakken negatieve oprispingen over het feit dat hij zich graag omringt door actrices met ronkende namen zoals Juliette Binoche of Isabelle Huppert. Ook in Le Temps du Loup is dat niet anders. Isabelle Huppert, Béatrice Dalle, Patrice Chéreau en de Belgische Olivier Gourmet presteren, dankzij de strakke en eigengereide regie, bijzonder overtuigend en doorleefd. “Ik heb heel bewust gekozen voor een dergelijke ensemblecast bestaande uit stars. Het is mijn bedoeling om in chronologie met de schrijnende gebeurtenissen in de film, hun vedettestatus simultaan af te pellen tot ze uiteindelijk gereduceerd zijn tot makkelijk herkenbare en hulpbehoevende individuen van vlees en bloed.”

Genre: drama
Jaar: 2003
Regisseur: Michael Haneke
Cast: Isabelle Huppert, Anaïs Demoustier, Béatrice Dalle, Patrice Chéreau
Land: Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland
Speelduur: 114 minuten