Berlinguer – La grande ambizione 

De meermaals bekroonde Italiaanse producer, scenarist en cineast Andrea Segre (Welcome Venice, Il Pianeta in Mare, Il Sono Li) kiest als thema in Berlinguer – La grande ambizione, zijn nieuw hersenspinsel, absoluut niet voor de traditionele platgetreden weg van de Italiaanse cinema uit de jaren ’70. Waar talloze films uit die periode zich bijna altijd focussen op de ontvoering en dood van Aldo Moro (1916 -1978), de voormalige democratische premier van Italië, richt Segre zijn lens op een andere sleutelfiguur uit die tijd, met name Enrico Berlinguer, de charismatische leider van de Communistische Partij. Berlinguer – La grande ambizione is gelukkig geen droge geschiedenisles geworden, maar wel een meeslepende en bijzonder interessante mix van politieke reconstructie, persoonlijke schets en momenten van pure verbeeldingskracht.

Het politiek drama scherpt zich toe op de manier waarop Berlinguer zijn befaamde ‘grote ambitie’ vormgaf: het idee van een historisch compromis tussen arbeiders en katholieke bevolkingsgroepen, een poging om Italië uit de politieke patstelling te trekken waarin het toen verkeerde. De filmmaker volgt Berlinguer langs beslissende episodes uit zijn leven. Zo trekt hij het publiek mee naar Chili in 1973, het jaar van de staatgreep en de breuk van het land met de Sovjetunie en uiteraard ook naar het historisch ankerpunt uit de Italiaanse geschiedenis: de ontvoering en daarna de moord op Aldo Moro door de Rode Brigades onder leiding van Mario Moretti, in 1978 een sleutelmoment in de Italiaanse naoorlogse geschiedenis.

De acteerprestatie van Elio Germano die onder meer de Gouden Beer won in Berlijn als beste acteur in Luchetti’s La Nostra Vita, in het kostuum van de gevoelige Berlinguer, is fenomenaal. Hij zet bijzonder geloofwaardig en met panache een man neer van vlees en bloed die twijfelt, aarzelt, maar tegelijk een rechte rug behoudt. Soms schuurt de film daarbij tegen verheerlijking aan want Berlinguer blijft gedurende het ganse portret wel erg vaak het morele kompas. Maar Germano’s spel, met aandacht voor elk gebaar en zelfs elk zenuwtrekje, houdt de figuur menselijk en tastbaar.

Dit gedeeltelijk politieke en docudrama en partiele biopic, vat pas echt vuur in de scènes buiten de vergaderzalen. Op straat, tussen militanten, arbeiders en bewoners van de periferie, komt de energie van die jaren tot leven. Segre verweeft bijzonder vlot en ook wel heel handig footage tussen de massa’s opnames die niet enkel de feiten illustreren, maar het heden van de film voeden. Vooral de poëtische scène van dansende lichamen op een boot langs de Po blijft nazinderen: politiek wordt hier collectieve droom.

Deze Italiaans-, Bulgaars- en Belgische co-productie is geen neutraal portret en dat pretendeert het ook niet te zijn. Het is een film die geschiedenis en mythe met elkaar laat botsen en die tegelijk huldigt en ook bevraagt. Soms te eenzijdig, soms wat stroef in de huiselijke scènes, soms wat te academisch en niet altijd even makkelijk om volgen voor wie de politieke geschiedenis van Italië niet goed kent, maar altijd wel met de ambitie om meer te tonen dan enkel een politicus. Segre’s drama maakt Berlinguer opnieuw actueel, als symbool van hoop, twijfel en de zoektocht naar een ander Italië. Invece tempi andati!

Genre: politiek, docudrama, historisch, biopic
Jaar: 2024
Regisseur: Andrea Segre
Cast: Elio Germano, Paolo Pierobon, Roberto Citran, Stefano Abbati, Francesco Acquaroli
Land: Italië, Bulgarije, België
Speelduur: 123 minuten