Als men het over Duitse films uit de jaren 80 heeft – en dan bedoelen we voor één keer niet Fassbinder of Wenders – dan had je naast het drugdrama Christiane F., Wir Kinder Vom Bahnhof Zoo ook nog Der Fan die het ontzettend goed deed bij de Duitse jeugd.
De film heeft ondertussen de nodige aandacht in de VS gekregen en ook bij ons kan je gerust de term cultklassieker gebruiken. Niet alleen wegens het choquerende verhaal, maar ook omdat dit de eerste film is die in het teken stond van de Neue Deutsche Welle (een baanbrekende Duitse muzikale stroming die o.a. D.A.F. en veel later Nena als haar muzikale pionnen had), want de soundtrack werd verzorgd door Rheingold (die van Dreiklangsdimensionen). De in 2019 overleden frontman Bodo Staiger had zelfs de hoofdrol in deze toch wel dramatische horrorfilm. De soundtrack van deze film is trouwens één van de meest invloedrijke synthpopplaten uit de vroege jaren 80.
Maker van deze film is de in Tsjechië geboren Eckhart Schmidt die na te starten met een carrière als Duitse filmcriticus nadien zowat alles deed. Fotograaf, schrijver, producer en regisseur. Het was vooral dat laatste dat hem goed beviel, want de man maakte wereldwijd meer dan veertig films. Een zeer ongebalanceerde carrière, want naast het maken van documentaires over de cineast Douglas Sirk of de Wu-Tang Clan, maakte hij ook films als Mädchen, Mädchen of Erotik Auf Der Schulbank. Films die u niet eens moet hebben gezien om te weten waarover ze gaan. Maar de grote doorbraak kwam in 1982 toen hij besloot om zijn eigen boek Der Fan te verfilmen.
De film zorgde destijds voor de nodige schandalen. Een minderjarig meisje poedelnaakt filmen en haar dan nog eens laten opdraven in een scenario van necrofilie is nu niet bepaald op veilig spelen. Maar de kritiek kon Schmidt niet deren. Het kwam zelfs tot een proces, maar volgens de regisseur wist hoofdrolspeelster Désirée Nosbusch perfect waar ze aan begon. Alles stond in detail in de storyboards vermeld waar zij en haar manager (die alle schuld kreeg) hun akkoord voor gaven.
Toen Désirée Nosbusch aan Schmidt vroeg om bepaalde scenes uit de film te knippen weigerde die steevast. Nosbusch ,die nadien vooral bekend werd door het presenteren van galashows waaronder het Eurovisiesongfestival (leve Wikipedia!), noemde later de samenwerking met Schmidt de grootste fout van haar leven. Volgens de regisseur is ondertussen alles bijgelegd.
Grappig om te horen is welke verklaring Schmidt geeft aan zijn verzinsels. Voor wie het nog niet door mocht hebben, Der Fan gaat over een fan die over de scheef gaat en een nieuwe dimensie aan stalking geeft, maar volgens Schmidt gaat zijn fantasie verder dan dat. De film zou verwijzen naar het fascisme en wel met deze vraag: was het Hitler die de Duitsers naar het nazisme dreef of was het net omgekeerd? En was het een volk dat een leider nodig had die hun dit politieke beeld zou geven?
Als je het ons vraagt, op de vele nazi-symbolen na die je in de film ziet, hebben we geen seconde de link kunnen leggen. Zonder ons al te veel te begeven in de spoilerswereld kun je je ook afvragen wie uiteindelijk de schuld treft: de fan of het idool. Schmidt maakte ook duidelijk een onderscheid tussen het eerste deel van de film (het tienermeisje dat zich blind staart op haar idool) en het tweede luik (de ontmoeting). Krijg je de eerste 45 minuten een soort van coming-of-age te zien, dan ontaardt dat in de slotscenes in een slasherfilm die zonder al te veel nadenken de “18+”-rating verdient.
Is Der Fan nu een goede of slechte film? Dat hangt natuurlijk af van hoe je het bekijkt, maar als tijdsbeeld van Duitsland in de 80’s kan deze film alleszins tellen en één die je (als de thema’s je ten minste aanspreken) zonder veel twijfel op je wishlist mag aankruisen.
GENRE: thriller
JAAR: 1982
REGISSEUR: Eckhart Schmidt
CAST: Désirée Nosbusch, Bodo Staiger, Simone Brahmann, Jonas Vischer, Helga Tölle
LAND: Duitsland
