Tegenwoordig is Spetters zo goed als algemeen Nederlands cultureel erfgoed, maar in 1980 was dat toch een beetje anders. Paul Verhoeven had niet alleen af te rekenen met de NASA (Nederlandse Anti Spetters Actie), een actiecomité van moraalridders die zich met hand en tand verzetten tegen de release van de prent maar ook de Nederlandse filmstichting liet van zich horen. De eerste versie van het scenario werd door hun afgewezen omdat die te anti-vrouwelijk, te anti-homo, te anti-invalide en te anti-christelijk was. Verhoeven herschreef dan maar het script, kreeg alsnog zijn financiering, maar in werkelijkheid gebruikte hij gewoon het originele scenario als opnamescript.
Ook Steven Spielberg kon niet lachen om de film. Doordat Spielberg destijds – net als Kathleen Kennedy – sterk onder de indruk was van Soldaat van Oranje had hij plannen om Verhoeven aan te bevelen bij zijn vriend George Lucas als mogelijke regisseur voor Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi , maar na het zien van Spetters werd Verhoeven definitief van het lijstje geschrapt. Niet dat het de maker van schandaalfilm Turks Fruit veel veel kon schelen want achteraf had hij met Robocop en Basic Instinct gigantische Amerikaanse box office-toppers op zak.
De schandaalfilm – of hoe je hem ook wil noemen – speelt zich af in de buurt van Rotterdam waar de vrienden Rien (Hans Van Tongeren), Eef (Toon Agterberg) en Hans (Maarten Spanjer) net als hun grote voorbeeld Gerrit Witkamp (Rutger Hauer) ervan dromen om het te maken in de motorcrosswereld. Naast het sleutelen aan motoren jagen de drie gabbers na hun saaie werkuren achter het vrouwelijk schoon van het dorp, wat voor Verhoeven een stimulans is om zijn film vol te stoppen met gewaagde seksscènes zoals een censuurloze blow job. De dorpsbewoners geloven er steevast in dat dat Rien ooit de opvolger van Gerrit Witkamp zal worden. Het zorgeloze leventje van de motorfanaten wordt echter overhoop gegooid wanneer Fientje (Reneé Soutendijk) op het toneel verschijnt, een wulpse blondine die het gehad heeft met haar leven als frituuruitbaatster.
Spetters mag dan wel choqueren – en anno 2023 zo goed als compleet politiek incorrect – toch blijft het een aangrijpend tijdsbeeld van een generatie die hun sombere dagen wil ontlopen door seks en dromerij. Een beetje een jaren 80-versie van Trainspotting , maar dan wel op zijn Hollands. De grote sterren waren uiteraard Renée Soutendijk, Rutger Hauer en Jeroen Krabbé, toch was het troetelkind van Verhoeven Hans Van Tongeren. De cineast wilde heel wat plannen met deze acteur verwezenlijken, maar jammer genoeg stapte de acteur twee jaar na de release van Spetters uit het leven.
GENRE: drama, coming of age
JAAR: 1980
REGISSEUR: Paul Verhoeven
CAST: Reneé Soutendijk, Hans Van Tongeren, Rutger Hauer, Jeroen Krabbé, Toon Agterberg, Maarten Spanjer
LAND: Nederland
