In 2011 verraste acteur, komiek, televisiepresentator, scenarist, videofantast (Arctic Monkeys, Vampire Weekend, Kasabian) en regisseur Richard Ayoade, een Brit met een Nigeriaanse vader en een Noorse moeder, menig filmfan met Submarine, een verrukkelijk coming-of-age drama geadapteerd van Joe Dunthornes gelijknamige roman. De absurde/surrealistische tendens die hierin al met mondjesmaat werd geserveerd, trekt hij voluit door in zijn tweede langspeelfilm The Double die losjes is gebaseerd op het gelijknamige verhaal van de bekende Russische auteur Fjodor Dostojevski. In deze wereldberoemde novelle uit 1846 wordt de betekenis van ‘het individu’ in de maatschappijkritisch in vraag gesteld. Perfect voer – zo blijkt – voor indie-filmaker Richard Ayoade.
Simon James is een schuchtere, onhandige houten klaas die sociaal anoniem door het (geïsoleerde) leven sukkelt. Simon werkt al zeven jaar in een obscuur en gebureaucratiseerd bedrijf als onbenullige kantoorklerk. Niemand ziet hem staan en zelfs de portier herkent hem na al die jaren nog altijd niet. Hij is heimelijk verliefd op collega Hannah, maar durft met deze schoonheid niet eens een gesprek aangaan. Wanneer er een nieuwe medewerker genaamd James Simon arriveert, valt dan ook niemand op dat hij Simons fysieke evenbeeld is. Qua persoonlijkheid zijn de twee echter elkaars tegenpolen. James is zelfverzekerd, brutaal en maakt snel naam voor zichzelf binnen het bedrijf. Aanvankelijk ziet het er even naar uit dat de lefgozer Simon wil helpen, maar wanneer blijkt dat hij bewust Hannah rond zijn vinger draait, slaan bij ‘brave’ Simon alle stoppen door.
The Double is een eigenzinnige, sfeervolle en stijlvolle mix tussen een David Lynch-mysterie en een Kafkaëske nachtmerrie, maar dan wel met een streepje George Orwell erbij. The Double doet af en toe wel denken aan Terry Gilliams Brazil en Chaplins Modern Times. Speciaal daarbij is de soundtrack die bol staat van bevreemdende, duistere geluiden die zorgen voor een unheimische atmosfeer die draaglijker wordt aan de hand van vrolijke Japanse popliedjes. De buitengewone vormgeving (knappe ‘schaduwrijke’ shots, industriële decors, uitsluitend gebruik van kunstmatig licht en grauwe kleuren) bezorgt deze beklemmende thriller een dystopisch karakter waarbinnen werkelijkheid en fantasie niet meer van elkaar te scheiden zijn.
Tenslotte onderstrepen we nog dat deze eigenzinnige duiding over maatschappelijk nihilisme wordt ‘gedomineerd’ door Jesse Eisenberg (The Social Network, Night Moves) die de dubbele rol met glans vertolkt (hij is even briljant als voetveeg dan als branieschopper) en fijnzinnig wordt bijgestaan door een niet opvallende doch imponerende Mia Wasikowska (Tracks) als de sibillijnse Hannah. Meegenomen is natuurlijk altijd lekker als je voor de prijs van één Eisenberg, The Double krijgt.
GENRE: drama
JAAR: 2013
REGISSEUR: Richard Ayoade
CAST: Jesse Eisenberg, Mia Wasikowska, Wallace Shawn, Noah Taylor, Cathy Moriarty, James Fox
LAND: UK
SPEELDUUR: 93 minuten
