Na enkele sterke kortfilms (Stade 18, Sortie de Secours, De Boot) pakt de in 1957 in Elsene geboren Jaco Van Dormael uit met Toto le Héros, zijn eerste langspeelfilm waarin hij zich focust op Thomas, een wat mistroostige oudere man met de bijnaam Toto, die terugblikt op zijn getroebleerd leven.
De jonge Toto groeit op in een arme buurt met zijn ouders en zijn zus. Hij is geobsedeerd door de filmster Alfred Kant en is ervan overtuigd dat hij bij z’n geboorte werd verwisseld met zijn buurjongen Alfred. Hij is ook verliefd op zijn buurmeisje, maar zij ziet hem enkel als een vriend. Toto is jaloers op Alfred, die volgens hem zijn leven heeft gestolen, inclusief zijn ouders en zijn liefde. Als volwassene woont Toto in een bejaardentehuis en deelt hij een kamer met Alfred, die nu een oude man is. Toto blijft volhouden dat hij de echte Alfred is en vertelt zijn levensverhaal aan een verpleegster, die hij vertrouwt. Hij probeert zijn verleden te begrijpen en de waarheid te achterhalen over wat er werkelijk is gebeurd.
Gaandeweg wordt duidelijk dat Toto’s perceptie van de gebeurtenissen misschien niet helemaal accuraat is. Zijn herinneringen zijn gekleurd door zijn eigen verlangens en fantasieën, en hij kan de werkelijkheid niet altijd even goed onderscheiden van zijn eigen verzinsels in zijn leven. Hij geeft Alfred dan ook de schuld van alles wat er fout ging in zijn leven.
De film speelt zich af in twee parallelle verhaallijnen: de volwassen Toto die in een bejaardentehuis woont en terugblikt op zijn leven, en de jonge Toto die opgroeit in de jaren ‘60 in België. Toto le Héros is beslist een gelaagd, complex en origineel drama waarin op een genuanceerde, diepgaande en verfijnde wijze humane thema’s worden verkend zoals onder meer identiteit, verlangen, fantasie en de complexiteit van herinneringen.
Van Dormael daagt de kijker – in knap gemonteerde flashbacks – uit om na te denken over de aard van de werkelijkheid en de subjectiviteit van herinneringen. Intrigerend is dat het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de protagonist, Toto, en met een fijn gedoseerde blend van humor, drama en fantasie. De filmstijl is frivool, de visuele vondsten zijn talrijk en de muziekscore die werd gecomponeerd door Pierre Van Dormael, de broer van Jaco, zorgt voor de nodige dramatiek. Ook de vertolkingen zijn naturel en daardoor heel overtuigend en tenslotte bewijst van Dormael met zijn debuut, een groot Belgisch cineast in wording te zijn met ongetwijfeld een succesvolle carrière in het verschiet.
Desondanks heeft Toto le Héros ook wel enkele zwakkere punten. Op sommige momenten voelt het tempo inconsistent aan omdat er geen evenwichtige balans wordt gehanteerd tussen de timing van bepaalde scènes: sommige duren te lang en andere gaan daarentegen te snel voorbij. De vertelstructuur is bijzonder ingewikkeld en bepaalde kijkers zullen het vermoedelijk niet altijd de verschillende tijdlijnen en perspectieven vlot kunnen volgen waardoor de kans bestaat dat ze zich minder betrokken voelen bij het verhaal en het nochtans heel boeiende hoofdpersonage. Desondanks is Toto le Héros een opmerkelijke, onweerstaanbare, originele en licht absurde tragikomedie over gemiste levenskansen.
Genre: komedie, coming-of-age
Jaar: 1991
Regisseur: Jaco Van Dormael
Cast: Michel Bouquet Thomas, Jo De Backer, Thomas Godet, Gisela Uhlen, Mireille Perrier, Sandrine Blancke, Peter Böhlke, Didier Ferney, Hugo Harold Harrison, Pascal Duquenne
Land: België, Frankrijk, Duitsland
Speelduur: 91 minuten
