Citytrips zijn in. Vele ‘trotters’ beseffen echter te weinig dat voorname hedendaagse urbane centra niet alleen toeristische trekpleisters zijn bestaande uit musea, trendy winkeltjes en lekkere eet- en drankpaleizen. Over de duizenden daklozen of sociaal geïsoleerde anonieme inwoners die doorgaans een armoedig bestaan lijden, wordt in de luxueuze reisbrochures met geen woord gerept. Uzak van de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan, vertelt op onverbloemde wijze de verbeten overlevingsstrijd van twee markante maatschappelijke randfiguren in het mondaine Istanbul, de exotische en betoverende stad van keizers, sultans én van Yusuf en Mahmut.
Samen met zijn vader en 1 000 andere arbeiders is Yusuf van dag op dag werkloos wanneer de fabriek in zijn ruraal dorp de poorten sluit. Noodgedwongen trekt hij naar de bonte Topkapi-stad in de hoop daar werk te vinden. In de kleurrijke smeltkroes vindt hij onderdak in het bescheiden appartement van Mahmut, een verre neef die onlangs is gescheiden van zijn vrouw.
Mahmut is een intellectueel met een bewuste apathie voor zijn kosmopolitische omgeving. Overdag komt hij aan de bak als fotograaf en ’s nachts staart hij uren op televisie naar films van Tarkovsky en pornovideo’s. Zijn ongewoon levensritueel wordt grondig verstoord door de komst van Yusuf die zich niet houdt aan de huishoudelijke regels, geen werk vindt en – in tegenstelling tot Mahmut – er niet in slaagt vrouwelijk schoon te versieren. De twee tegenpolen vinden elkaar ten slotte via een sluwe muis die zich in de keuken grondig doorheen de proviand smikkelt. Een zoogdiertje dat gaandeweg een metafoor wordt voor de twee neven die in feite gevangenen zijn van hun eigen omstandigheden.
Uzak is een onvermengd fascinerend drama over eenzaamheid, vervreemding, onzekerheid, verwachtingen, gewoontes, frustratie en communicatiegebrek dat het talent van cineast, producer scenarist en cameraman Nuri Bilge Ceylan (The Small Town, Clouds of May) bevestigd.
Aan de hand van een doorgedreven minimalistische aanpak – schaarse en louter functionele dialogen, amper een streepje Bach en bijna geen actie – en het gebruik van meditatieve stiltes, lange shots, suggestieve natuurbeelden, een klankband bestaande uit diverse straatgeluiden, een statische camera die het leed op de gezichten van de personages registreert en een vleugje humor, slaagt hij erin een distinctieve karakterstudie te schetsen en de pijn van het zijn, ascetisch te vatten.
De dramatiek schuilt in de accumulatie van details. Hoedje af want Uzak is een auteursfilm par excellence en deze Angelopoulosiaanse arthousefilm werd in Cannes bekroond met de Grote Prijs van de jury en de twee hoofdacteurs deelden er bovendien de prijs voor de Beste Mannelijke Vertolking. Tragisch detail: Mehmet Emin Toprak (Yusuf) verongelukte kort nadat hij al eerder in Turkije werd gelauwerd voor zijn schitterende acteerprestatie in Uzak.
Genre: drama
Jaar: 2002
Regisseur: Nuri Bilge Ceylan
Cast: Muzaffer Ozdemir, Mehmet Emin Toprak, Zuhal Gencer Erkaya, Fatma Ceylan, Ebru Ceylan
Land: Turkije
Speelduur: 110 minuten
