Shambhala 

We bevinden ons in Nepal, in een afgelegen dorp. Voor Pema staat er een grote verandering te gebeuren: ze zal trouwen in een belangrijke boeddhistische ceremonie. En dat zelfs met drie mannen tegelijk. Concreet wordt ze de vrouw van drie broers: Tashi, de monnik Karma en Dawa, nog een kind. Al snel weet ze zich te schikken naar deze ongebruikelijke constellatie, waarbij de onderlinge verhoudingen sterk verschillen. Vooral met Tashi voelt ze zich verbonden, terwijl Karma afstandelijk blijft. Dawa is meer een zoon voor haar dan een echtgenoot. Het gezinsgeluk wordt echter op de proef gesteld wanneer Tashi tijdens een handelsreis verdwijnt en het gerucht de ronde doet dat zijn vrouw zwanger is van een andere man. Pema besluit op zoek te gaan naar de vermiste en wordt daarbij vergezeld door Karma.

Films zijn een prachtige manier om andere landen en culturen te leren kennen of het nu om fictie of documentaires gaat. Vooral landen die niet snel op iemands vakantielijstje staan. Zo bracht regisseur Pawo Choyning Dorji zijn thuisland Bhutan dichterbij met zijn voor een Oscar genomineerd knap drama Lunana: A Yak in the Classroom en The Monk and the Gun.

Een vergelijkbare rol is nu weggelegd voor de Nepalese producer, scenarist en regisseur Min Bahadur Bha, die met zijn langspeelfilmdebuut Shambhala, het internationale publiek een bijzonder inkijkje geeft in het leven in Nepal. Deze republiek in het Himalayagebergte is weliswaar een stuk groter dan Bhutan, met een veel grotere bevolking, zo’n 30 miljoen tegenover 800.000. Toch is dit Aziatisch land voor velen hier, nog altijd een terra incognita.

Shambhala maakt zeker nieuwsgierig naar deze vreemde, onbekende wereld, ook al is hij voor een westers publiek niet altijd gemakkelijk te doorgronden. Al van bij het begin is het wennen. Dat een man meerdere vrouwen heeft, kent men tenminste uit verhalen uit andere landen. Maar een vrouw die met meerdere mannen trouwt? En dan ook nog broers, waarvan één nog een kind? Dat is beslist ongekend terrein.

Shambhala geeft hierover geen uitleg en ook over religieuze overtuigingen vernemen we nauwelijks iets. Waar andere filmmakers alles tot in den treure toelichten, houdt de filmmaker en co-scenarist Min Bahadur Bham zich hier op de achtergrond. Dat valt vooral op naar het einde toe wanneer het drama een steeds spirituelere richting uitgaat en het onduidelijk wordt wat er nu precies aan de hand is. Zelfs over het mythische koninkrijk Shambhala – dat een belangrijke rol speelt in het Tibetaans boeddhisme – krijgen we geen verdere informatie.

En dat terwijl er tijd genoeg is. Met een speelduur van tweeënhalf uur is de odyssee van de protagoniste allesbehalve kort. De regisseur hanteert een eigenzinnig tempo. Enerzijds duren scènes vaak ongebruikelijk lang, wat nog versterkt wordt door het ontbreken van snelle montages. Anderzijds is Shambhala ook springerig, wanneer Pema tijdens haar zoektocht telkens nieuwe mensen ontmoet waarvan je je afvraagt waar ze vandaan komen en hoe ze haar weten te vinden. Dat alles draagt bij aan de licht surrealistische sfeer. Hoewel de film op veel momenten documentair aanvoelt – zeker in de woordeloze observaties van het dagelijks leven en de rituelen – is hij tegelijkertijd niet helemaal van deze wereld.

Het resultaat is fascinerend. De film is in elk geval het bekijken waard: het drama, dat in 2024 als eerste Nepalese bijdrage in competitie werd vertoond op de Berlinale en door Nepal werd ingestuurd voor de Oscar als Beste Niet-Engelstalige Film 2025, imponeert met adembenemend mooie beelden van diverse berglandschappen. Wanneer we samen met de hoofdfiguur door de ruwe natuur trekken, later door de sneeuw ploeteren, is dat een feest voor het oog zeker ook dankzij de reeds genoemde lange camerashots. Veel toeschouwers zullen na afloop wellicht verward zijn, onzeker over wat ze nu precies hebben gezien in Shambhala. Maar het is een fantastische reis vol indrukken, die bovendien dankzij de feministische ondertoon – de zoektocht wordt ook een vorm van zelfbevestiging – op een heel menselijk niveau weet te raken.

Shambhala is een ingetogen, maar betoverende, indrukwekkende film die de kijker meeneemt op een spirituele reis door een adembenemend berglandschap. Het drama verweeft uiterlijke schoonheid met innerlijke onrust en laat in haar stille kracht veel resoneren. Met minimale dialogen en maximale zeggingskracht onderzoekt Shambhala thema’s als verlies, vergankelijkheid en verzoening. Een meditatieve tocht waarin stilte en natuur meer zeggen dan woorden. Een reflectie die blijft nazinderen.

Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Min Bahadur Bham
Cast: Thinley Lhamo, Tenzin Dalha, Sonam Topden, Karma Wangyal Gurung
Land: Nepal, Frankrijk, Noorwegen, Hong Kong, Turkije, Taiwan, USA, Quatar
Speelduur: 150 minuten