Viennale 2025: Preview 

Zowel het Film Fest Gent als de Weense Viennale zorgen jaarlijks voor een unieke filmherfst. Het bijzondere aan deze zogenaamde kleinere festivals is dat je op een rustige, ontspannen wijze van een film kan genieten. Terwijl het FFG zich reeds vroeg, en nog steeds, sterk profileerde als een festival waarin grote aandacht naar filmmuziek gaat, kenmerkte de Viennale zich van bij aanvang als een uitgelezen cinefiel festival waarin de focus voornamelijk op het experiment, nieuwe filmtaal en filmesthetiek ligt. Wat recent opvalt, is dat beide festivals op het vlak van filmkeuzes wel dichter naar elkaar toegroeien.

Terwijl het FFG reeds is afgetrapt, is het pas half oktober de beurt aan de Viennale. Eva Sangiorgi, de gedreven artistieke directeur van de Viennale, kon zich dit jaar reeds tweemaal verheugen. Onlangs werd haar contract verlengd en kort daarop mocht ze de gerenommeerde Duitse regisseur Christian Petzold verwelkomen als nieuwe voorzitter van het festival.

Daarom is het dan ook niet verbazend dat de 63e editie van het festival opent met zijn melodramatische film Miroirs No.3. Op de tonen van Ravel volgt de film een pianiste, met veel bezieling gespeeld door zijn muze Paula Beer, die na een auto-ongeluk terechtkomt bij een weduwe en haar familie. Al snel wordt duidelijk dat ze iemand vervangt wiens dood het gezin uit elkaar heeft gedreven. Dit zorgt ervoor dat de pianiste geconfronteerd wordt met haar eigen verleden en dat van het huis waarin ze terecht is gekomen. Dat Petzold graag met Hitchcock-elementen speelt, is niet nieuw. Miroirs No.3 lijkt op een puzzelspel met wisselende perspectieven. Elk legstukje bevat een klein geheim; die passen schijnbaar elegant in elkaar. Miroirs No.3 is een typische minimalistische Petzold-film met diepgang die zeker te genieten valt voor liefhebbers van zijn stijl en wijze van verhaalvertelling.

Het hoofdprogramma wordt in Wenen, net als in Gent, gesierd door nieuw werk van gevierde filmmakers zoals o.a. de baanbrekende Roemeen Radu Jude, de iconische Amerikaanse cineast Richard Linklater, de gevierde Koreaanse filmnovelist Hong Sang-soo en de onderzoekende, filosofische Filipijnse regisseur Lav Diaz.

Dit rijtje vullen de eerder meditatieve Taiwanese filmregisseur Tsai Ming-liang, evenals de compromisloze, obsessieve Duitse meester Werner Herzog, aan met een documentaire. In de observerende en visueel sterke reiskroniek Hui Jia volgt Ming-liang zijn steracteur Anong Houngheuangsy (Days, 2020) op terugkeer naar zijn geboortedorp. Zijn documentaire baadt, net als de Walker-reeks die vorig jaar in het SMAK te zien was, in hypnotische, contemplatieve toon. Of kortweg: pure cinema als kunst van impressies.

Werner Herzogs National Geographic-documentaire Ghost Elephants staat haaks op het innige, intieme van Ming-liang. In zijn onnavolgbare auditieve en filmische wijze gaat de avonturier-cineast met een Zuid-Afrikaanse natuurwetenschapper op zoek naar een uitzonderlijke olifantensoort in Angola. Opnieuw weet hij in deze film een fanatiek geobsedeerd figuur te vinden die door zijn passie de grenzen van het denkbare overschrijdt. Herzogs scherp oog voor personages en persoonlijkheden, het vernuftig camerawerk, zijn onmiskenbare schorre stem en euforie voor het dagelijks leven van inheemse dorpelingen zorgen steeds voor een wonderbaarlijke, ongewone filmervaring. Het exotisme en de ontbrekende kritiek op de grote witte jager en redder moet je er in dit geval ook wel bij nemen.

Bij literatuurverfilmingen wellen steeds discussies op. Ofwel blijft men trouw aan het origineel of gaat men innovatief aan de slag. Daarom was het dan ook uitkijken naar de wijze waarop François Ozon de filosofische Camus-roman L’étranger zou adapteren. Wonderwel koos hij voor een over het algemeen zeer betrouwbare en directe bewerking. Aanvullend zorgt de verbluffende zwart-witfotografie van Manuel Dacosse voor hommage aan films uit de jaren 50 en hier en daar eveneens voor een extra sensuele toets. Ozon is een uitzonderlijke filmkameleon die zich bij iedere film elegant weet aan te passen. Een andere coryfee van de Franse cinema, Claire Denis, zocht voor The Fence haar inspiratie bij het fantastische theaterwerk Combat de nègres et de chiens van de te vroeg overleden theaterauteur Bernard-Marie Koltès. Ook zij blijft in haar strakke filmische benadering nauw trouw aan het origineel. Matt Dillon, Mia McKenna-Bruce en Isaach De Bankolé werden door Denis aangetrokken om de Engelse versie van het stuk te interpreteren. Uitkijken of haar terugkeer naar een postkoloniaal Afrika-gelinkt thema ditmaal ook White Material (2009) oplevert.

Ieder jaar is het ook steeds uitkijken naar de bijdrage van het Filmmuseum Wien aan de Viennale. Voor deze editie duiken ze ver in de filmgeschiedenis terug en wijden hun programma aan de Franse filmmaker, criticus en theoreticus Jean Epstein, wiens werk een brug sloeg tussen avant-garde-experimenten en poëtisch realisme. Hoewel hij de meeste bekendheid verwierf met zijn Poe-verfilming La chute de la maison Usher (1928), waaraan Luis Buñuel regie-assistent was, regisseerde Epstein ongeveer 40 films, waarvan zijn Bretoense documentaires, en zeker Finis Terrae (1928), pareltjes zijn. Samen met o.a. Louis Delluc, Germaine Dulac en Abel Gance vormde hij mee de basis van de Frans-impressionistische school die in de filmgeschiedenisbijbels ook al eens ‘avant-garde narrative’ of ‘première avant-garde cinématographique’ wordt genoemd.

Hoewel de Viennale zich niet zozeer optrekt aan rode lopers vol lokale sterren en mediabekenden, gaan ze er toch prat op dat ze dit jaar zowel Juliette Binoche als Willem Dafoe als eregasten mogen begroeten.

Filmtime now.