In 1929 lag Lenin reeds vijf jaar onder de groene zoden en dus werden de films van Eisenstein in opdracht van Stalin gemaakt, waardoor sommigen weleens durven beweren dat de Letse cineast een stalinist was. Ongeacht wat de ware politieke geaardheid van deze kunstenaar is, kan je toch zonder twijfel stellen dat Eisensteins vierde kunstwerk volledig in het teken staat van Stalins politiek.
Was het de bedoeling van Eisenstein om in zijn vorige films de hele wereld ervan te overtuigen dat de leer van Lenin de enige juiste was, dan is het doelpubliek van deze prent overduidelijk de Russen die onder het bewind van de dictator stonden. Stalin had immers goed begrepen dat je een politieke boodschap beter kan verpakken in filmformaat en daarom gaf hij opdracht om De Generale Lijn (The General Line) te regisseren waarin zijn vijfjarenplan wordt uitgelegd.
Dat was een politiek plan dat definitief komaf wilde maken met het feodale tijdperk. Stalin wilde door middel van het oprichten van staatsboerderijen (de sovchoz) de macht van de grootgrondbezitters tenietdoen. De dictator stuurde de cineast naar zo’n model sovchoz, maar nadien was de despoot zo ontgoocheld over het uiteindelijke resultaat dat hij de oorspronkelijke titel van De Generale Lijn veranderde in Old And New.
De Generale Lijn speelt zich af in de afgelegen agrarische gebieden waar volgens Eisentein honderd miljoen onwetende, onopgevoede en achterlijke boeren leven die het slachtoffer van de kapitalistische uitbuiters zijn.
Sergej Eisenstein toont dan ook in het begin van zijn film mensonwaardige beelden waarin allerlei insecten over de gezichten van de boeren kruipen of van de boerderijtjes (als je ze al zo kan noemen) die de hele winter onder water staan. In één van deze godverlaten hoeves woont Marfa Lapkina, een boerin die het moet zien te redden met welgeteld één koe en één ploeg.
Een land bewerken zonder paard is onbegonnen werk en wanneer de oogst nog maar eens mislukt, wordt de arme vrouw verplicht om bij de rijke grootgrondbezitters te bedelen, maar zoals te verwachten was vertikken die het om ook maar één cent van hun fortuin weg te geven. Eisenstein slaagt erin om als geen ander de schrijnende armoede om te zetten in adembenemende beelden. Zo moet je maar eens kijken naar de scène waarin Eisenstein de dikke buik van een zwangere vrouw tegenover die van een uitgemergelde koe plaatst. Ondertussen breekt een kurkdroge zomer aan waarin geen druppel water uit de hemel valt.
De communistische partij zag een oplossing voor een beter landbouwbeleid in het oprichten van coöperaties waarbij de landbouwers zowel hun krachten als hun geld moesten bundelen. Marfa voelt wel wat voor deze nieuwe aanpak en samen met de regionale agronoom richt ze de melkcoöperatie De weg naar Oktober op. Meteen kopen de boeren met hun gemeenschappelijke geld een karnmachine waarmee een rendabele boterproductie mogelijk wordt.
De volgende stap is de aankoop van een fokstier en zelfs een tractor duikt in het verlanglijstje van de boeren op, ook al is deze nieuwe machine niet echt de wens van de oudjes. Terwijl de boeren dankzij hun coöperatie de eerste centen binnenrijven, wordt ook de jaloezie en de nijd van de koelakken (de grootgrondbezitters) groter met als tragisch hoogtepunt de vergiftiging van de fokstier.
De Generale Lijn overschrijdt de grens van twee uur en het spreekt voor zich dat het communistische landbouwbeleid niet bepaald het soort onderwerp is dat de doorsnee filmliefhebber aanspreekt. Gelukkig is er hier de hand van de grootmeester Eisenstein die ervoor zorgt dat dit een film is die je als filmliefhebber gezien moet hebben, ongeacht de propaganda die opnieuw de kop opsteekt en meer dan eens de bovenhand haalt.
GENRE: drama, propaganda, documentaire
JAAR: 1929
REGISSEUR: Sergej Eisenstein
CAST: Marfa Lapkina, Vasili Boezenkov, Kostja Vasilijev
LAND : RUSLAND
