Een provocateur, die toch op de één of andere manier altijd binnen de lijntjes blijft lopen, zo kun je het best Paul Verhoeven omschrijven. In Nederland schopte hij in de jaren ’70 keet met Turks Fruit en ook Hollywood zal niet te vlug de komst van de man vergeten, met actiepareltjes zoals Robocop en Starship Troopers, waarin onrechtstreeks het ultra-rechtse Amerika op de vingers getikt werd. Zijn grootste succes kwam in 1992 met Basic Instinct.
Het beruchte script werd geschreven door de Hongaarse Joe Eszterhás, die in Hollywood reeds naam had gemaakt met zowel Flashdance als Jagged Edge. Zijn script voor Basic Instinct stond op het verlanglijstje van iedere studio, maar producer Mario Kassar wist het scenario -weliswaar voor voor een gigantisch hoog bedrag- toch te versieren. De film kwam onmiddellijk bij Paul Verhoeven terecht, die potentie in het verhaal zag, maar toch aan het verhaal wilde sleutelen. Het resulteerde in hoog oplopende ruzie tussen Eszterhás en Verhoeven, ook al werden later de plooien later glad gestreken en zouden ze opnieuw samenwerken voor Showgirls, wat de Amerikaanse zwanenzang betekende voor Verhoeven.
Samen met zijn Nederlandse collega Jan De Bont, die voor de fotografie zou zorgen, wist Verhoeven dat hij een film wilde maken die Amerika op zijn grondvesten zou doen daveren. De VS lag nog in de wurggreep van het conservatieve denken en de Nederlandse cineast wist dat een erotische thriller (met vrij verregaande scènes) de lippen zou losmaken. Een gok was het zeker, maar reeds vanaf het begin slaagde hij erin om Michael Douglas in het project mee te krijgen, die in het begin van de jaren ’90 één van de meest invloedrijke acteurs was en de ene hit na de andere scoorde.
Het vinden van een geschikte actrice was iets moeilijker en daar had Verhoeven alles mee te maken, die alle kandidates liet verstaan dat ze nooit mochten morren en alles moesten doen wat van hun gevraagd werd. Verhoeven maakte storyboardtekeningen met zeer expliciete details, waardoor de één na de andere afhaakte. Alleen Sharon Stone, die Verhoeven kende van Total Recall, was bereid om zo ver te gaan. De screentests waren overtuigend genoeg, alleen had Stone niet genoeg starpower om volk naar de bioscoop te loodsen, want er was bijna niemand die toen haar naam kende.
Soms neemt de geschiedenis rare wendingen, want de ster van de film werd niet Douglas maar wel Stone, vooral dan door de beroemde ondervragingsscène waarin la Stone ongegeneerd het intiemste van haarzelf liet zien. Hollywood stond erdoor op zijn kop, waardoor Stone weliswaar op de A-lijst kwam, maar ook één van de meest spraakmakende actrices werd. Stone beweerde nadien dat ze erin geluisd werd omdat Verhoeven haar vroeg geen ondergoed te dragen omdat dit storend zou werken voor de belichting. Verhoeven van zijn kant houdt zich nog altijd vast aan het feit dat de actrice zeer goed wist wat ze deed en dat de producers bij haar kwamen met de fameuze uitspraak “This scene will make you a star!”. En dat deed het ook!
Het ergste wat een film kon overkomen was een X-rating, want met een te strenge leeftijdskeuring had je ook minder volk over de vloer. Verhoeven dacht dat de scène waarin Michael Douglas Jeanne Tripplehorn verkrachtte, Amerika zou doen steigeren, maar de protestbordjes kwam uit een zeer onverwachte hoek. Deze keer was het de LGBT-gemeenschap die moord en brand schreeuwde omdat de lesbienne (Sharon Stone) een niet te vertrouwen moorddadige bitch was, waarmee volgens hen Verhoeven weer alle clichés uitvergrootte.
De Nederlandse cineast wist niet wat hij hoorde en klopte op de tafel door te zeggen dat hij net degene was die in Europa met films als Spetters of De Vierde Man een lans voor deze community brak. Het waren gesprekken voor dovemansoren, want de protestvoerders wisten niet eens wie Verhoeven was, laat staan dat ze moeite deden om zijn oudere films op te snorren. Door de aanhoudende protestgolven dachten de castleden dat ze werkelijk met iets fouts bezig waren, maar Verhoeven gaf zich niet gewonnen, ook al waren de actiegroepen een pain in the ass, zowel tijdens de opnames als erna. Vaak werden de opnames verstoord doordat de betogers op de set konden doordringen en daar met allerlei lampen gingen zwaaien, waardoor heel wat scènes moesten overgedaan worden. Ook toen de film uitkwam bleef men de film dwarsbomen.
De film begint met een zwoele vrijpartij die na enkele minuten ontaardt in een bloedbad dat veroorzaakt wordt door de steken met een ijspriem. De kijker ziet alleen dat de moordenares een vrouw is met blond haar. Nick Curran (Michael Douglas) is de rechercheur die met het onderzoek belast wordt en alle sporen leiden naar de excentrieke Catherine Tramell, een schrijfster die in haar bestseller een moord als deze beschreef en met precies dezelfde details. Catherine lacht de beschuldiging weg door te stellen dat het boek een perfect alibi is, want er is toch niemand die zo stom is om zijn moordplannen in een boek neer te pennen? Heeft de blondine gelijk of is ze het slachtoffer van een pervers spelletje? Ondertussen raakt Curran meer en meer in de ban van zijn verdachte.
In 1992 werd Basic Instinct de grootste box office van het jaar en de neo noir werd het schoolvoorbeeld van de erotische thriller die de jaren ’90 zou domineren. Door al de hetze wordt wel eens vergeten wat voor een geniale film deze thriller wel is. Een thriller die bulkt van de stijl, ook al liet Verhoeven zich volop inspireren door Vertigo van Alfred Hitchcock. Dat merk je niet alleen in de regie, maar ook door de fenomenale score van Jerry Goldsmith die de film onvergetelijke klanken bezorgde.
Basic Instinct is in alle opzichten de perfecte film. Een intrigerend verhaal dat je op verschillende manieren kan interpreteren met een regisseur aan boord die beseft dat het zijn taak is om cinema te maken. Sharon Stone is de perfecte femme fatale. Door de beruchte scène, die de term freeze-framen populairder dan ooit maakte, wordt wel eens vergeten hoe Stone erin slaagde om op één lijn te staan met iconen als Gene Tierney of Barbara Stanwyck.
Fast Forward zag Basic Instinct dankzij de Gentse Studio Skoop in het kader van hun zomerprogramma vol klassiekers. Hier vind je het volledige aanbod.
GENRE: thriller, neo-noir
JAAR: 1992
REGISSEUR: Paul Verhoeven
CAST: Michael Douglas, Sharon Stone, George Dzundza, Jeanne Tripplehorn, Denis Arndt, Leilani Sarelle
LAND: USA
