Sinds zijn maatschappelijke dissectie (Ressources Humaines), zijn meesterlijk Jon Modaal-portret (L’Emploi Du Temps), zijn met de Gouden Palm bekroonde analyse van het Franse onderwijs (Entre Les Murs), zijn fijnzinnige doorprikking van de Amerikaanse young adult-subcultuur (Foxfire) en een aantal Césars, staat de Franse cineast Laurent Cantet, zeer hoog genoteerd op ons persoonlijk lijstje van sterk sociaal geëngageerde lievelingsregisseurs. En kijk, de Franse filmsocioloog kan het (gelukkig) niet laten want met Retour À Ithaque deelt hij alweer rake klappen uit waarin hij het Cuba van Fidel Castro flink op de korrel neemt.
Hartje Havana, zonsondergang. Vijf Cubaanse vrienden komen samen op een dakterras om de terugkomst van Amadeo na 16 jaar ballingschap te vieren. Van het invallen van de avond tot het aanbreken van de ochtend overschouwen ze hun jeugd, levenservaringen, niet gerealiseerde dromen en praten ze over de groep die ze toen – met veel geloof in de toekomst – vormden. Oude wonden worden opengereten, geheimen worden onthuld, ontgoochelingen van nu worden uitgediept, maar er is ook plaats voor verzoening en vriendschap.
Cantet kent de Cubaanse cultuur want drie jaar geleden maakte hij al het sfeerrijke La Fuente-segment van de compilatiefilm 7 Días En La Habana (Seven Days In Havana). Voor Retour À Ithaque werkte Cantet samen met de Cubaanse journalist en bekroonde romanschrijver Leonardo Padura Fuentes. Dit intens partnerschap levert een consequent en realistisch in beeld gezet ‘conversation piece’ – een informeel groepsportret, waar de betrokkenen met elkaar in gesprek zijn of zich met elkaar onderhouden – op.
Aan de hand van pakkende nachtelijke gesprekken krijg je als kijker een oprecht inzicht in 40 jaar tumultueuze Cubaanse geschiedenis. Cantet is een visueel dichter die zijn hart heeft verloren aan Cuba, maar toch een onvermengde opinie heeft want door de ogen van een groepje vrienden – ooit kunstenaars en dromers, nu gebroken zielen en emotioneel gefrustreerden door de beproeving van het volwassen leven – laat hij nuchter de keerzijde zien van het Castro-Cuba en de nefaste weerslag hiervan op weerloze individuen. Het gaat hier niet om fysieke onderdrukking, maar de verstikking van ideeën, idealen en talent.
Retour À Ithaque is een verbluffend naturalistisch en gelaagd menselijk drama dat bovendien politiek precies is neergezet. Oké, het is een praatfilm, maar de actie schuilt in de bijtende dialogen. Cantet leunt ook deze keer sterk op zijn acteurs – het kwintet acteurs is hier onbekend, maar Isabel Santos en Jorge Perugorría zijn in Cuba gevierde topsterren – die bijna letterlijk het asfalt van het dakterras spelen. Cantet bewijst nog maar eens dat hij de Franse Ken Loach is.
Genre: drama
Jaar: 2014
Regisseur: Laurent Cantet
Cast: Isabel Santos, Jorge Perugorría
Land: Frankrijk
Speelduur: 92 minuten
