Russisch hoop in bange dagen is beslist cineast Andrej Zvjagintsev. Na The Return en The Banishment, zijn twee vorige hyperrealistische moderne klassiekers, pakt deze rasfilmer in Elena uit met een rauw familiedrama. Hij zoomt in op Elena, een arme maar gezonde kloeke 60-plusser, die enkele jaren terug is hertrouwt met leeftijdsgenoot Vladimir. Hij is rijk, kil en eigengereid. Ze leiden een genormeerd leventje in een moderne woning. Beiden hebben kinderen uit vorige huwelijken.
De verstandhouding tussen Elena en Vlad verslechtert zienderogen wanneer Elena’s zoon, een werkloze aan drankverslaafde slapjanus, om allerlei sociale problemen in prangende geldnood zit. Elena’s familie hoopt op een milde ‘geste’ van Vlad en het is aan Elena als liefhebbende moeder, om haar man over de financiële streep te trekken. Geen sinecure blijkbaar. Wanneer Vladimir bovendien een beroerte krijgt en in het ziekenhuis belandt, beseft hij dat zijn tijd er ver opzit. Hij wil de band met zijn ‘verloren’ dochter weer aanknopen en besluit haar als enige erfgename aan te duiden. Elena’s hoop om haar zoon uit de problemen te helpen, wordt door Vlads houding in de kiem gesmoord. Blijft gedweeë Elena passief of zal ze deze keer verrassend van zich afbijten?
Elena van regisseur Andrej Zvjagintsev is een aangrijpende en meeslepende film die de kijker meeneemt naar de duistere kant van het menselijke bestaan. Wat dit drama indrukwekkend maakt, is de manier waarop de spanning wordt opgebouwd en de personages tot leven worden gebracht. De cinematografie is prachtig en de sfeer van dreiging en wanhoop is voelbaar gedurende de ganse prent. De acteerprestaties zijn bovendien van hoog niveau, vooral die van Nadezhda Markina in de rol van Elena, die de complexiteit van haar personage op indrukwekkende wijze over weet te brengen.
Wat Elena echt onderscheidt van gelijkaardige projecten, is de manier waarop de sociale en economische ongelijkheden en de consequenties daarvan voor individuen en families, ragfijn worden onderzocht. Bijgevolg worden er belangrijke vragen opgeroepen over rechtvaardigheid, moraliteit en de verdeling van rijkdom in de samenleving.
Elena is een meermaals bekroonde minimalistische, indringende, beklijvende, moralistische Russische fabel én een in strenge composities gegoten karakterstudie die niet alleen visueel verbluffend is, maar ook diep emotioneel en intellectueel uitdagend is. Lang nadat de credits zijn gerold, blijft Elena in je gedachten hangen en biedt het stof tot nadenken over de complexiteit van menselijke relaties. Andrej Zvjagintsev verdient een knieval voor de scherpe manier waarop hij een vernietigende blik werpt op de mistroostige wereld waarin we leven en in het bijzonder het humane lijden onder het beleid van een megalomane dictator als Poetin.
Genre: drama
Jaar: 2011
Regisseur: Andrej Zvjagintsev
Cast: Nadezjda Markina, Andrej Smirnov, Jelena Ljadova
Land: Rusland
Speelduur: 109 minuten
