Briljante literatuurstudent en aspirant-schrijver Liam Somers wordt uitgenodigd op het mondaine landgoed van de rijke familie Sinclair. Hij krijgt er een contract aangeboden om Bertie, de zoon van de beroemde schrijver J.M. Sinclair met als motto: ‘Goede schrijvers lenen, grote schrijvers stelen’, voor te bereiden op het ingangsexamen voor toelating tot een elite-universiteit. Liam, die zijn gastheer als zijn literaire held beschouwt, wordt tijdens zijn verblijf in de gastenkamer op het weelderige domein, snel geconfronteerd met de emotionele en psychologische demonen van de familie. De zelfmoord van de oudste zoon des huizes heeft diepe sporen nagelaten bij het gesofisticeerde gezin. De vader is een nijdige hufter, moeder een afstandelijke ijskoningin en Bertie een introverte gefrustreerde knaap. Hoe moet en kan Liam zich binnen dit zootje ongeregeld waar maken, zeker wanneer hij op een bepaald moment diep verborgen geheimen van de Sinclairs ontdekt?
The Lesson van Alice Troughton, een cineaste die zeker haar sporen heeft verdiend met een groot aantal succesvolle televisieseries, is een intrigerende psychologische literaire thriller die zowel fascineert als frustreert. De debuterende filmmaakster weet aanvankelijk de spanning goed op te bouwen met verleidelijke, donkere visuele elementen en scherpzinnige dialogen. De gesprekken tussen Liam en Sinclair zijn doorspekt met literaire verwijzingen en intellectuele confrontaties, wat een boeiend schouwspel oplevert. Deze dialogen, doordrenkt van onderhuidse spanningen en impliciete dreigingen, schetsen een wereld waarin niets is wat het lijkt en waarin elke opmerking een dubbele bodem heeft.
Het is jammer dat deze uitstekende teneur niet wordt volgehouden. Na verloop van tijd verstrikt het drama zich in zijn eigen ambitie. De goedbedoelde poging van Troughton om het overigens ingenieuze scenario van Alex MacKeith, waarin een verscheidenheid aan genres knap wordt gecombineerd – van psychologisch drama tot thriller, van erotische spanning tot familiedrama – resulteert uiteindelijk in een veel te gefragmenteerd geheel. Troughton, die nochtans de klappen van de zweep en de typische valkuilen kent, slaagt er niet altijd in om de verschillende elementen naadloos in elkaar over te laten vloeien, waardoor alles wat stuurloos aanvoelt en de impact van de individuele verhaallijnen en karakterontwikkelingen worden afgeremd.
Troughton waagt zich in haar eerste langspeelfilm ook om kritiek te geven op actuele thema’s zoals het Britse onderwijs en de elitaire hiërarchische samenleving, maar doet dit op een wijze die soms oppervlakkig en belerend overkomt. Verder poneert ze wel belangrijke vragen over de aard van creativiteit, intellectueel eigendom en de ethiek van machtsverhoudingen, maar ze beantwoordt deze vragen niet afdoend.
Gelukkig worden deze tekortkomingen gecompenseerd door de Ierse rijzende acteur Daryl McCormack, die eerder indruk maakte in Good Luck to you, Leo Grande en ook in Twisters tussen de tornado’s komt opdagen, opnieuw krachtig straalt in de rol van de tutor en speeltje van de aristocraten. Zijn vertolking is genuanceerd en intrigerend. Veteraan Richard E. Grant, heeft wel de obligate uitstraling en panache, maar overdrijft soms in zijn rol als de arrogante gebroken man. Zijn transformatie van een zelfingenomen intellectueel naar een arrogante schoft komt geforceerd over en mist geloofwaardigheid. Zijn bijna persiflerende verschijning doet op bepaalde momenten afbreuk aan de geest die de film beoogt.
Parisienne Julie Delpy, muze van Richard Linklater uit zijn succesvolle Before-trilogie, als Hélène, biedt een welgekomen tegenwicht aan Grants op het randje van karikaturale prestatie met haar mysterieuze ingehouden spel en onheilspellende gelaatexpressies. Ze slaagt erin om met minimale middelen een diepgaande complexiteit aan haar personage te geven, wat de film een broodnodige laag van subtiliteit en emotionele diepgang verleent. Haar aanwezigheid weet beslist enkele van de zwakkere momenten van de film te compenseren.
Het camerawerk van Anna Patarakina is bij momenten best wel vaardig, maar ze laat de kans liggen om de aanlokkelijke potentie van de setting volledig te benutten. Ze slaagt er wel in om het majestueuze landhuis conform aan de beoogde verstikkende sfeer, benauwd en claustrofobisch in beeld te brengen, maar ‘vergeet’ dan weer om het imponerende huis an sich als een krachtig visueel element uit te spelen. De Britse componiste Isobel Waller-Bridge inschakelen voor de muzikale omlijsting is gelet op haar voorgaanden (Emma, Fleabag, Wicked Little Letters) een goede keuze al moet gezegd dat haar composities net als de overigens mooie aanvullende klassieke muziek van Tsjaikovski, Rachmaninov, Beethoven en Jenȍ Jandó, de fotografie te veel overdonderen en daardoor de spanningsopbouw te veel hinderen.
The Lesson is al bij al een degelijk gemaakte en spannende psychologische thriller die steunt op een stevig en soms verrassende plot en waarin overwegend goed wordt geacteerd, maar die zoals al gezegd inderdaad zowel fascineert als frustreert omdat niet alle potentiële kansen op diverse vlakken optimaal worden benut en ook worstelt met consistentie en coherentie. Voor liefhebbers van literaire thrillers biedt The Lesson zeker enkele boeiende inzichten en onverwachte wendingen, maar als geheel blijft de film steken in zijn eigen complexe web van ideeën en intenties. The Lesson is nu te zien via Netflix.
Genre: thriller, drama
Jaar: 2023
Regisseur: Alice Troughton
Cast: Daryl McCormack, Richard E. Grant, July Delpy, Stephen McMillan, Crispin Letts
Land: UK, Duitsland
Speelduur: 103 minuten
