“Samenlevend betekenen we veel, maar we sterven allemaal in eenzaamheid”, dixit de beroemde Duitse arts, theoloog en filosoof Albert Schweitzer (1875 – 1965). Deze doordachte quote is beslist van toepassing op Matthias Glasners (Der Freie Wille, Gnade, This is Love) nieuwste film Sterben die in première ging tijdens de Berlinale 2024 en er drie prijzen in de wacht sleepte waaronder de Zilveren Beer voor het Beste Scenario.
In het verhaal van Sterben staat de familie Lunies centraal en die blijkt te bestaan uit een aantal ongelukkige, beschadigde en vertwijfelende personages. We maken kennis met Lissy, de moeder die haar handen vol heeft met haar demente en hulpbehoevende echtgenoot en worstelt met haar eigen gezondheid. We ontmoeten eveneens Tom, hun zoon. Hij is professioneel een druk bezet en begeesterd man. Hij probeert als topdirigent in de muziekcompositie genaamd ‘Sterben’ van zijn persoonlijke, maar diep depressieve vriend Bernard, het ritme, tempo, klankkleur en vooral Bernards bedoelde emoties, tot een genietbaar amalgaam te leiden. Tom kampt privé met problemen en communiceert niet vlot met zijn moeder die in haar ziekelijke situatie beroep doet op hem. Ellen, Toms zus, trekt zich weinig aan van de problematiek waarin haar ouders en bijgevolg Tom verkeren, want haar eigen leven is op z’n zachtst gezegd een ware puinhoop. Drugs, alcohol, agressie en losbandigheid domineren haar turbulente en chaotische leven. Kortom, de familie Lunies is echt wel totally fucked up.
Glasner gebruikt deze sociaal, relationeel disfunctionele en psychologisch deviante personages om diepgaand te reflecteren over zware thema’s zoals verlies, dood, rouw, ouderschap, camaraderie, verantwoordelijkheid, zelfmoord, familierelaties, vergankelijkheid, onafwendbaarheid van de dood en tevens om de menselijke conditie scherp te verkennen. Het resultaat is een confronterende mengeling van een dramatisch familie-epos met tragikomische elementen en existentiële overpeinzingen bovendien dat liefst 183 minuten duurt, maar zorgt voor een bijzonder boeiend, uiterst interessant en bovendien boude en uitdagende kijkervaring.
Sterben is duidelijk autobiografisch en valt te begrijpen als een therapeutisch werkstuk voor de regisseur om vooral de dood van zijn vader en het gebrek aan communicatie, empathie en liefde van en voor zijn moeder, expliciet te verwerken. De scène waarin Lissy aan Tom onthult dat hij een ongelukje en zeker geen wensbaby was en ze mutueel bekennen dat ze in feite elkaar altijd al hebben gehaat; is pijnlijk, confronterend en bikkelhard.
De kracht van de film ligt enerzijds in het sterk gestructureerde scenario dat de prent opdeelt in verschillende hoofdstukken met wisselende perspectieven van de diverse familieleden en anderzijds de sterke acteerprestaties, vooral die van Corinna Harfouch als Lissy. Ze brengt een genuanceerde en krachtige vertolking van een vrouw die haar leven letterlijk en figuurlijk uit haar handen ziet glippen. Lars Eidinger (Nahschuss, Werk ohne Autor, Babylon Berlin) is eveneens heel overtuigend als haar vervreemde zoon Tom, die kampt met zijn eigen demonen. Deze personages brengen complexiteit en diepte in de film en hun interacties geven de kijker inzicht in een leven vol pijn, spijt en onvermogen om te communiceren.
Desondanks is Sterben geen perfecte film, want het hoofdstuk over de vervreemde en marginale zus Ellen, is bij momenten te exuberant en uitzinnig wat de geloofwaardigheid van het personage discrediteert. Met een speeltijd van ruim drie uur vraagt Glasner ook wel veel van zijn publiek, zeker wanneer af en toe wordt ingezoomd op details die overbodig zijn en op dialogen die te weinig bijdragen aan de algemene ontwikkeling van het verhaal.
Doch dit zijn te minimaliseren kritische kattenbelletjes die niks afdoen aan de krachtige impact van deze rauwe, eerlijke, dramatische en ambitieuze poging van Matthias Glasner om een portret te borstelen van een familie in verval waar niets de familieleden onderling verbindt behalve dan wanneer ze gezamenlijk worden geconfronteerd met de dood. Sterben is een uitdagende en heel confronterende kijkervaring waarin veel (persoonlijk) materiaal vakkundig wordt aangereikt over de complexiteit van het leven, de dood en relaties die we allemaal proberen te onderhouden. Sterben is een doorleefd epos, een stomp in de maag (en hersenen) die een geïnteresseerd publiek sterk weet te boeien en vooral hard zal raken want jawel: “Samenlevend betekenen we veel, maar we sterven allemaal in eenzaamheid.”
Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Matthias Glasner
Cast: Lars Eidinger, Corrina Harfouch, Lilith Stangenberg, Robert Gwisdek, Anna Bederke
Land: Duitsland
Speelduur: 183 minuten
