Italië noem je in één adem met Juventus, gelato, limoncello, pizza, Aperol Spritz, Måneskin, Armani, Ferrari, spaghetti én Moretti. De bijna 70-jarige in Rome geboren Nanni Moretti is een van de meest bekende acteurs, producenten, scenaristen en regisseurs die in de Zuid-Europese ‘laars’ (al decennia lang) succesvol rondloopt. Hij is meteen ook een van de meest gekoesterde filmgunstelingen van het gerenommeerde Filmfestival van Cannes.
De Romein mocht in de loop der jaren al meer dan tien door hem geregisseerde prenten voorstellen op de glamoureuze La Croisette waar hij daarenboven werd geëerd met een Palme d’Or voor zijn pakkend drama La Stanza del Figlio (2001) en nog drie andere prestigieuze prijzen.
Dit jaar was Signore Moretti opnieuw aanwezig aan de Azurenkust voor de wereldpremière (in competitie) van zijn nieuwste worp met als titel Il Sol Dell’avvenire (vrij vertaald, ‘de zon van de toekomst’). Ondanks deze veelbelovende en hoopvolle titel was Moretti’s recent vehikel meer een neerslachtige onweersbui.
In Il Sol Dell’avvenire draait alles rond een bekend en gevierd Italiaans regisseur die na vijf jaar inactiviteit, op punt staat om een nieuwe film te maken over een Hongaars circusgezelschap dat gestrand is in Rome na de opstand in Boedapest in 1956. De filmproductie lijkt bij gebrek aan geld volledig in de soep te draaien. Ook de filmmaker zijn privéleven loopt niet zo vlot meer. Paula, zijn echtgenote die altijd zijn films financiert, is nu druk in de weer om een prent van jong opkomend talent in goede banen te leiden. Uiteraard tegen de zin van Giovanni.
Paula bezoekt stiekem een psychiater omdat ze ongelukkig is en hoopt een manier te vinden om Giovanni te verlaten. Op de koop toe is de dochter des huizes niet alleen verliefd op de Poolse ambassadeur, die minstens dertig jaar ouder is dan zij, maar heeft ze het lef om de muziek die ze schrijft voor haar vaders film, eerst met haar vriend te bespreken voordat haar vader er ook maar een noot van heeft gehoord. En tot slot blijft Giovanni’s nieuwe producer een ferme leugenaar die niet over het beloofde geld beschikt om zijn film te financieren.
Met Il Sol Dell’avvenire maakt Nanni Moretti een variatie op zijn eerdere films, vermengd met elementen uit klassiekers zoals bijvoorbeeld Fellini’s Otto e Mezzo. Deze zelf reflexieve film over een regisseur op leeftijd die kampt met een dijk van een creatieve crisis, is melancholisch, argeloos en zelfs clownesk.
Ofschoon het hoofdpersonage Giovanni heet, is het eigenlijk het alter-ego van Moretti die ook zelf de hoofdrol inpikt. Waarom? Omdat het een oude gewoonte is en omdat Moretti na al die jaren, nu nog meer dan vroeger, verliefd is op zijn eigen navelbuik. Moretti spuugt zijn (verouderde) gedachtengoed, negatieve kritiek en commentaar op alles wat met film, politiek, cultuur en economie te maken heeft en lult er anderhalf uur oeverloos op los. Gevolg: hoofdpijn en vechten tegen picnoleptische slaapaanvallen.
Bovendien denkt de egotistische filmmaker dat de wereld op zijn verkondigingen zit te wachten, maar niets is minder waar. Er is bijvoorbeeld de scène waar hij een filmproductie van een opkomende collega stillegt om meer dan tien minuten te zeuren of noem het gerust raaskallen, over de mogelijke functie van gratuit geweld in film. Zelden iets slechter gezien.
Trouwens, zowat alles wat het hoofdpersonage uitkraamt en dus is neergepend door Moretti, is een oeverloze flauwekul dat nergens opslaat. Daarenboven overgiet hij (naar goede gewoonte) het geheel met een zogenaamd komisch sausje, maar de grappen en oneliners zijn zo oubollig, missen timing en pointe dat het een zielig en vervelend schouwspel wordt.
En zoals je weet, halen Italianen normaliter een verbaal hoog tempo, doch in Il Sol Dell’avvenire articuleert Moretti zo gewild geforceerd en spreekt hij zo traag dat je werkelijk denkt dat er in de bioscoop iets technisch hapert aan de synchronisatie. Kortom, Moretti’s laatste prent is een pure nulliteit. Mocht je toevallig toch een Moretti-fan zijn (wat we beslist begrijpen, zeker in tijden toen hij nog garant stond voor pareltjes als La Stanza del Figlio, Caro Diario en Mia Madre) ben je geïnformeerd dat de man zijn houdbaarheidstermijn ver heeft overschreden en hij – net als de cineast van dienst in deze film in een film-prent – zichzelf best ook vijf jaar in pauze-modus zou zetten.
Of er misschien toch iets positiefs kan worden gezegd over deze prul? Jawel, de scène waarin het hoofdpersonage onderhandelt met vertegenwoordigers van Netflix en door Giovanni wordt gebruikt om bakken verbale bagger uit te kieperen over de succesvolle streamingdienst, is wel gevat en hilarisch. En dat hij deze keer zijn ‘dagboek’-Vespa inruilt voor een elektrische step, is een gevatte knipoog voor de aficionado’s. Doch dat is wel heel weinig in ruil voor een duur bioscoopticketje. Basta, regista Moretti!
GENRE: drama, komedie
JAAR: 2023
REGISSEUR: Nanni Moretti
CAST: Nanni Moretti, Margherita Buy, Silvio Orlando, Mathieu Amalric, Alba Rohrwacher
LAND: Italië
