Hoewel de naam Philippe Van Leeuw je wellicht niet veel zegt, heeft deze in Brussel geboren cameraman, scenarist en regisseur al een verdienstelijk palmares bijeen gefilmd. Van Leeuw is beslist geen veel- of snelfilmer, maar in 2009 pakte hij sterk uit met het compromisloze drama Le Jour où Dieu est parti en Voyage waarin hij inzoomt op de vlucht van een jonge Tutsi-vrouw door de halfduistere jungle en zo een aparte visie poneert op de Rwanda-genocide.
Pas acht jaar later verbijsterde hij de filmwereld met de beklemmende oorlogsprent Insyriated. Van Leeuw schets in dit psychologisch huiskamerdrama de krampachtige overlevingsstrijd van een gezin dat vastzit in een woning die voortdurend wordt gebombardeerd en waar iedere beweging van de paniekerige moeder (een glansrol voor Hiam Abbass) wordt gevolgd door het vizier van een op de loer liggende sniper. Insyriated werd bedolven onder de prijzen (onder meer twee op de Berlinale, de publieksprijs op het Film Fest Gent, het Europa Cinema Label en zes Magrittes) en betekende Van Leeuws definitieve doorbraak.
Het was (weer) lang wachten op Van Leeuws derde worp als scenarist/regisseur, maar na zes jaar geduld, duikt hij eindelijk weer op met The Wall, een raak observerend, bangelijk bits en beklemmend intrigerend vrouwportret.
Jessica Comley is in The Wall werkzaam als agente die de grens obsessief bewaakt tussen de USA en Mexico. Ze heeft als opdracht geen enkele illegale migrant de kans te geven een beter leven uit te proberen in het zogenaamde fortuinlijke land of hope and opportunity. Voor Jessica is haar job een levensdoel en meteen ook een ingeburgerde familieaangelegenheid, aangezien ook haar ouders ook de grens tussen het hispanische Mexico en de 50-staten federatie bewaakten.
Maar het is overigens een ere-kwestie voor José die als trouw lid van de Tohono O’odham-gemeenschap (een inheems volk uit de Sonorawoestijn), dezelfde scheidingslijn dagelijks afreist om uitgeputte en in levensnood verkerende migranten te helpen die in verschroeiende hitte worden mishandeld door de grenspolitie en niet in het minst door Jessica die als bezeten workaholic-officier heilig gelooft in het systeem. De twee kruisen elkaar regelmatig. José is altruïstisch ingesteld en probeert – voor het hogere doel – door de mazen van het justitienet te glippen. Jessica daarentegen is zo verbittert en eenzaam als de uitgestrekte en dorre woestijnvlakten van Arizona, en wil niks liever dan iedereen die haar werkterrein kruist, onmenselijk streng, maar niet altijd even rechtvaardig, te betrappen en meedogenloos af te straffen. Het is evident dat deze twee tegenpolen op een onheilspellende confrontatie afstevenen. Wanneer Jessica’s stoppen op een dag helemaal doorslaan, stelt ze een roekeloze daad met immense gevolgen.
Uiteraard roept The Wall herinneringen op aan The Border van Tony Richardson uit 1982 waarin Jack Nicholson op onnavolgbare wijze een hypocriete grensofficier incarneert die wordt geconfronteerd met corrupte chantagepraktijken op Mexicaanse illegalen. Doch hierbij houdt elke vergelijking tussen The Border en The Wall op. Van Leeuw creëert in zijn nieuwste prent een verstikkende atmosfeer, kiest voor fascinerende camerastandpunten, heeft een scherp oog voor details en kruipt als een varkenslintworm in de verontruste psyche van een verbeten vrouw die partieel bewust misbruik maakt van haar machtspositie enkel en alleen om haar eigen opgedroogde en uitzichtloze bestaan, dwangmatig te compenseren met racistische discriminatie.
In wezen heeft het verhaal van The Wall weinig existentiële textuur, maar door de trefzekere en dwingende regie, de precieze montage, de strakke vormgeving en het verbluffende camerawerk, dat enerzijds fungeert als een openrijtende scalpel en anderzijds via magnetische beelden, het overweldigende landschap in de film integreert als co-protagonist, is The Wall een claustrofobische, psychologische en karakteriele vivisectie van een verbeten persoon die haar positie en macht misbruikt tegenover de maatschappelijk zwaksten.
The Wall is door de optelsom van al deze aspecten enerzijds een beklijvend vrouwenportret vol authenticiteit en anderzijds een bijtend kritische aanklacht op het hypocriete Amerikaanse immigratiebeleid en meteen ook een concrete sneer naar de scheidingsmuur (The Wall uit de titel) die Trump als gevaarlijke republikeinse karikatuur-president, destijds met een vals gevoel van patriottisme, liet optrekken. Van Leeuw mag beslist de snel oprukkende Luxemburgse protagoniste Vicky Krieps (Phantom Tread, Bergman Island, Old, Beckett, Corsage, Plus Que Jamais) die de rol van de onvermurwbare grensagente krachtig en met bangelijke precisie vertolkt, op zijn knieën danken want zij houdt The Wall met haar onder je huid kruipende belichaming van halsstarrige haat en racisme, op haar eentje overeind.
GENRE: drama
JAAR: 2023
REGISSEUR: Philippe Van Leeuw
CAST: Vicky Krieps, Simon Sears, Rogelio Camarillo
LAND: België, Luxemburg, Denemarken, USA
