De Iraanse cinema staat wereldwijd bekend om haar unieke minimalistische stijl, poëtische en eenvoudige vertelkunst, het vaak inschakelen van niet-professionele acteurs, het benutten van natuurlijke omgevingen en de manier waarop maatschappelijke thema’s subtiel worden belicht. Dit draagt bij aan de authenticiteit van de films en legt de focus op de essentie van menselijke interactie en emotie.
Tegelijkertijd maken Iraanse filmmakers veel gebruik van symboliek en metaforen om hun verhalen te vertellen. Deze aanpak is deels ingegeven door de strikte censuur in Iran die cineasten dwingt om creatief en subtiel om te gaan met gevoelige onderwerpen. Ondanks deze fnuikende toestanden – het islamitische regime heeft strikte regels opgesteld over wat wel en niet op het scherm mag worden getoond en zo zijn onderwerpen als politiek verzet, expliciete uitingen van seksualiteit en kritiek op religieuze normen verboden – is deze cinema uitgegroeid tot een van de meest geprezen en invloedrijke filmtradities ter wereld.
Denk maar aan sterke figuren als Jafar Panahi die ondanks zijn huisarrest en een filmverbod geroemde films blijft produceren (Taxi, 3 Faces, Hidden, No Bears), Majid Majidi (Children of Heaven), Asghar Farhadi (About Elly, The Salesman, A Seperation, A Hero), Ana Lily Amirpour (A Girl Walks Home Alone at Night), Saeed Roustayi (Leila’s Brothers) en Zahra Amir Ebrahimi-Guy Nattiv (Tatami). Ondanks de uitdagingen die censuur en politieke beperkingen met zich meebrengen, blijft de Iraanse cinema door combinatie van subtiliteit, symboliek, doorzettingsvermogen, artistieke integriteit en diepe emotie om zowel de schoonheid als de complexiteit van het Iraanse leven en de menselijke ervaring in beeld te brengen, bloeien en resoneren bij een wereldwijd publiek.
In het lijstje van de hiervoor vermelde persoonlijkheden past zeker ook het schrijvers- en regisseursduo Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha (een echtpaar in het echte leven) die we kennen van Ballad of a White Cow. Het tweespan pakt nu uit met het verrukkelijke My Favourite Cake (originele titel Keyke Mahboobe Man), een eenhoorn in de Iraanse cinemacontext omdat het uiterst zeldzaam is om een film van Iraanse origine te zien die op een minder ernstige toon probeert te laten zien dat het dagelijkse leven aan de rand van Teheran ook vreugdevol en zorgeloos kan zijn. Deze komedie is dan ook als een hoopvolle zonneschijn in de algehele sombere benauwdheid, die ver voorbijgaat aan de strikt Iraanse context.
Het enorme succes dat My Favourite Cake al kende op filmfestivals wereldwijd en de prijzenregen, getuigen van de welgekomen nieuwe wind van frisheid en aanvankelijke zorgeloosheid die normaliter gesproken niet wordt geassocieerd met producties uit Iran. Het is dan ook dit aspect van de prent dat het publiek het meest raakt. Het betreft de toewijding aan een schattig romantisch concept van liefde, ongeacht de leeftijd van de personages.
Het verhaal? Op 70-jarige leeftijd, waarvan dertig als weduwe, verwacht de gepensioneerde verpleegster Mahin niet veel meer van het leven. Haar saaie en eenzame routine begint elke dag pas na de middag, door haar slapeloosheid ’s nachts en bestaat uit het bewateren van de planten in haar tuin en het doen van boodschappen. Haar vriendinnen, die in hetzelfde emotionele isolement verkeren als zij, ziet ze echter maar schaars meer. Teleurgesteld door een leven zonder liefde, besluit Mahin het lot uit te dagen. Uiteindelijk kruist ze het pad van taxichauffeur Faramarz, die ook diep vermoeid is van zijn dagelijks leven zonder menselijke warmte. Er ontstaat chemie tussen de twee eenzaten, maar hoe zal hun relatie zich verder ontpoppen?
Waarom is de cinema, op enkele uitzonderingen na met als voornaamste voorbeeld het Duits heel imponerende drama Wolke 9 van Andreas Dresen uit 2008, maar zelden geïnteresseerd in het (positieve) lot van ouderen? Er zijn beslist talloze interessante verhalen te vertellen over deze vrouwen en mannen die, min of meer ongeschonden, stilaan het einde van hun leven bereiken, maar zeker nog niet bereid zijn – terecht overigens – zich verslagen te geven.
Uit dit tot nog toe veel te weinig ontgonnen doch rijk scenariomateriaal toveren Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha in My Favourite Cake, een prachtig humaan verhaal waarin het perspectief van de temperamentvolle bes Mahin die doordrongen is van de treurige realiteit van haar situatie als weduwe en verlaten door iedereen, volledig wordt omarmt. Elke sociale interactie toont haar de weerspiegeling van haar eenzaamheid en leeftijd.
Haar pogingen om alsnog een laatste Romeo te vinden, die haar zou kunnen laten rillen zoals de romantische soapseries die ze elke avond op televisie kijkt – wanhopig alleen op haar bank – zijn aanvankelijk niet succesvol. Toch dragen haar amoureuze veroveringspogingen bij om een ander perspectief te krijgen op de Iraanse samenleving, op de openbare ruimtes die weliswaar pompeus zijn, maar leeg van levenslustige mensen. Dit probleem komt ook voort uit Mahins afwijkende leefschema, waarbij ze vaak nog niet wakker is wanneer haar vriendinnen al hun gezondheidsproblemen willen bespreken. Kortom, het is een personage dat buiten de actieve levenssfeer, of zelfs de dagelijkse routine, leeft, maar er desondanks met haar hele wezen naar streeft.
My Favourite Cake is een ontroerend en introspectief drama slash subversieve romantische komedie dat de thema’s eenzaamheid, ouder worden en de zoektocht naar liefde centraal stelt en waarin het lachen je regelmatig in de keel blijft steken.
De film weet op een subtiele manier maatschappelijke restricties en stigma’s rondom oudere vrouwen in Iran aan te kaarten. Mahins beslissing om opnieuw een partner te zoeken, botst met de conservatieve normen die vaak van oudere vrouwen verwachten dat ze zich beperken tot een stille en onzichtbare aanwezigheid binnen de familie. In plaats daarvan kiezen de regisseurs voor een actieve benadering van het leven en de liefde, een keuze die van Mahim een krachtig en inspirerend personage maakt.
Maryam Moghadam die zelf de hoofdrol van Mahin vertolkt, brengt een ingetogen, maar krachtige prestatie. Haar vertolking is doordrongen van melancholie, waardigheid en een onverwachte speelsheid die Mahins innerlijke veerkracht blootlegt. Ze weet haar emoties op een manier over te brengen die subtiel en genuanceerd is, waardoor het publiek volledig in haar wereld wordt meegetrokken.
De interacties tussen Mahin en Faramarz, gespeeld door de sympathieke en charismatische acteur Esmaeel Mehrabi, vormen het warme hart van deze romantische cinematografische reflectie. Hun onderlinge gesprekken en de toenemende intimiteit worden met zoveel authenticiteit gebracht dat ze zowel ontwapenend als hartverscheurend zijn. De liefde op het eerste gezicht wordt door de twee hoofdacteurs Lily Farhadpour en Esmaeel Mehrabi op de meest ontwapenende manier tot leven gebracht: met een onschuld die een grote authenticiteit uitstraalt, waardoor een betoverende avond zowel het mooiste moment van hun leven als een geweldige filmervaring wordt voor de kijker.
Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha staan bekend om hun scherpe sociale commentaar, zoals te zien was in Ballad of a White Cow. In My Favourite Cake kiezen ze voor een meer persoonlijke, intieme aanpak. De regie is ingetogen, wat goed aansluit bij het contemplatieve tempo van het verhaal. Ze maken effectief gebruik van Iraanse locaties, met beelden van stedelijke chaos die worden afgewisseld met serene, haast symbolische momenten van stilte.
De cinematografie is elegant en schilderachtig, met veel aandacht voor licht en schaduw. De nachtelijke scène waarin Mahin en Faramarz samen dansen in een verlaten ruimte is visueel adembenemend en thematisch beladen: een moment van pure vrijheid in een wereld vol beperkingen.
Hoewel de film in de kern een intiem verhaal vertelt, bevat het ook subtiele kritiek op bredere maatschappelijke structuren in Iran. De eenzaamheid van Mahin is niet alleen persoonlijk, maar ook sociaal en cultureel bepaald. Haar pogingen om opnieuw liefde te vinden, botsen met impliciete verwachtingen dat weduwen hun sociale leven opgeven en zich uitsluitend richten op familie.
Daarnaast biedt de film een genuanceerde blik op de rol van economische ongelijkheid in relaties. Faramarz, een eenvoudige taxichauffeur, vertegenwoordigt een ander sociaal-economisch milieu dan Mahin. Hun ontmoeting voelt als een botsing tussen twee werelden, maar ook als een kans om de barrière van klassen te overstijgen.
De soundtrack is melancholisch, met traditionele Iraanse muziek die de emotionele intensiteit van bepaalde scènes versterkt. Het gebruik van stilte is minstens zo krachtig; veel van Mahin’s eenzaamheid wordt voelbaar gemaakt door de afwezigheid van geluid, wat de emotionele impact functioneel benadrukt.
My Favourite Cake is een prachtige en gelaagde romantische dramedy die een veelal onbelicht perspectief binnen de Iraanse cinema naar voor brengt: dat van een oudere vrouw die weigert zich te conformeren aan maatschappelijke verwachtingen. Het is zowel een ontroerend persoonlijk verhaal als een subtiele kritiek op patriarchale normen en economische ongelijkheid. De krachtige acteerprestaties, de visuele elegantie, de emotionele eerlijkheid en gelaagde humor en kritiek, maken van My Favourite Cake een onvergetelijke, onderhoudende en minimalistische parel die een bijna unieke plaats inneemt in de Iraanse cinema.
Genre: drama, komedie, romantiek
Jaar: 2024
Regisseur: Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha
Cast: Maryam Moghadam, Esmaeel Mehrabi, Mansoore Iikhani, Soraya Orang
Land: Iran, Frankrijk, Zweden, Duitsland
Speelduur: 97 minuten
