CUBE 

Zonder geheugen en omringd door onbekenden wakker worden in een bizarre kubus, dat is de situatie voor een klein groepje ongelukkigen. Ze zijn net ontwaakt in een doolhof van aangrenzende kubussen en zullen de handen in elkaar moeten slaan om te ontsnappen. Zij het erg voorzichtig. De meeste kamers zijn namelijk geboobytrapt en niemand weet welke precies.

Hoe maak je een culthit die 9 miljoen dollar opbrengt aan de kassa en een sequel, prequel én een Japanse remake kan voortbengen, voor de kostprijs van ‘slechts’ ¾ van een miljoentje? Vraag het Canadees regisseur Vincenzo Natali en je krijgt als antwoord zijn minimalistische debuut uit 1997: de baanbrekende sciencefictionhorror Cube. Voor de eigen sequels en films als Saw het concept verder zouden populariseren, was het Cube die het principe van samenwerking in een omgeving vol dodelijke valstrikken onder de aandacht van de film kijkende wereld bracht.

Weinigen deden het beter dan deze surreële nachtmerrie. In slechts 10 minuten zegt de prent waar het opstaat. Met een camera oncomfortabel dicht op de acteur krijgen we al een eerste voeling met de claustrofobie. Het soundtrackloos mechanisch sound design brengt de gemeenheid van de isolatie. Voor we ons daarbij toch te veel op ons gemak zouden voelen, volgt er de demonstratie van de finaliteit van foute keuzes. Weinig sciencefictionhorrors hebben zo de toon gezet, zo vroeg in de film.

Dit is nog maar het begin van deze kafkaiaanse angstdroom. Die wacht op ons wanneer we de rest van de cast leren kennen. Een bont gezelschap aan gevarieerde persoonlijkheden en specialisaties, samen met hen sluipen we van ruimte naar ruimte, waarbij we nog enkele slachtoffers van deze constructie tegenkomen, alsook een verdere kijk op het gruwelijke vernuft dat in sommige kamers is ondergebracht.

Zelfs zonder direct slachtoffers te maken, leveren deze scènes adembenemende momenten op. Waarbij steeds dezelfde donkere gedachte boven komt drijven. Wie heeft deze gruwelmachine gemaakt, met welk doel en waarom zijn net deze mensen “uitverkoren” om hun leven te wagen in deze mechanische dwaaltuin? Een vraag waar de personages over blijven tobben, terwijl ze de logica van de hen omringende waanzin proberen te doorgronden.

Veel ideeën maar weinig concrete antwoorden, terwijl ze langzaam maar zeker zelf hun verstand lijken te verliezen. De groeiende angst, toenemende paranoia en het snel ontwikkelende wederzijdse wantrouwen wordt zo al snel een even grote bedreiging voor hun leven als het betreden van de verkeerde kamer. Zeker naarmate er meer van hun groepje het loodje leggen in één van Satans speelkamers, nemen de onderlinge spanningen toe.

Niet alleen trekt elke dode en elke close call een streep door hun strategie en vermeende mathematische begrip van de constructie, het verhit ook de gemoederen steevast. Hierbij spelen de personages dan goed op elkaar in. Gevoelig aan elkaars gemoed, kan de sfeer in de groep even gemakkelijk omslaan als hun geluk. De handen waarmee ze kamers openen zouden zomaar eens schedels kunnen openen. En dan is er nog het geweldige oog voor detail en precisie. Zo nam Natali een wiskundige onder de arm voor de complexe uitwerking van het labyrint, zijn alle personages vernoemd naar bekende gevangenissen en dient zelfs de kleur van de kubussen een narratief doel.

Enkel is de film net iets te duister gefilmd, wat meteen opvalt in de fysieke release (althans op DVD). Half verduisterde gezichten, donkere schaduwen, de film boet hier toch wat aan charme in. Ook valt het lastig te ontkennen dat sommige personages makkelijk irritant kunnen worden als ze beginnen door te drammen. Tuurlijk, het helpt om wat extra conflict te ontwikkelen. Maar had de prent dit nodig? Waarschijnlijk niet… Maar toch, als onze wiskunde klopt, is Cube een waardige cultklassieker, klaar om herontdekt te worden.

Genre: horror, sciencefiction, mysterie
Jaar: 1997
Regisseur: Vincenzo Natali
Cast: Nicky Guadagni, David Hewlett, Nicole de Boer, Maurice Dean Wint
Land: Canada
Speelduur: 90 minuten