Met een pak nieuwe stemmen, hoopgevende films over afscheid en herdenken en intrigerende films waar feiten en fictie over elkaar heen tuimelen, geeft het programma van de 51ste editie van Film Fest Gent blijk van een avontuurlijke vitaliteit. Op het festival – dit jaar van 9 tot 20 oktober 2024 – wordt met Eno voor het eerst een generatieve film vertoond en ontvangen actrice Emily Watson en regisseur Michel Khleifi een Joseph Plateau Award.
Uit de internationale filmwereld ontvangt Film Fest Gent in 2024 vele acteurs en regisseurs, onder wie Emily Watson, Eileen Walsh, Zara Devlin, Adèle Exarchopoulos, François Civil, Benoît Poelvoorde, Ariane Labed, Noémie Merlant en Miguel Gomes. Ook lokaal talent zal nieuwe filmprojecten komen voorstellen, onder wie Tim Mielants (Small Things Like These), Dimitri Verhulst (Waarom Wettelen), Christina Vandekerckhove (Milano), Ish Ait Hamou en Monir Ait Hamou (BXL), en Leonardo van Dijl (Julie Zwijgt). In hun kielzog komen vele Belgische acteurs en actrices mee naar de rode loper en voor Q&As voor of na de film.
Film Fest Gent-programmadirecteur Wim De Witte is bijzonder fier dat hij de festivaleditie kan openen met Small Things Like These, de derde film van Tim Mielants, in aanwezigheid van Mielants zelf en de vrouwelijke castleden Emily Watson, Eileen Walsh en Zara Devlin. Zonder het ooit bij naam te noemen, gaat deze indringende en bijzonder mooi gefotografeerde film over het schandaal van de Ierse Magdalena Sisters die zich “ontfermden” over ongehuwde moeders. Het intieme drama is gebaseerd op het gelijknamige boek van Claire Keegan en volgt hoe het rustige bestaan van de kolenhandelaar Bill Furlong (Oscarwinnaar Cillian Murphy) op een geheim stoot in het plaatselijke klooster, geleid door Sister Mary (Emily Watson). De ontdekking plaatst hem in een moeilijk parket en dwingt hem te luisteren naar het oorverdovende stilzwijgen van een stadje dat gebukt gaat onder de verstikkende invloed van de katholieke kerk.
Volgens Wim De Witte is “het een droomscenario om ons festival te kunnen openen met een internationale productie waar veel lokaal talent voor o.a. regie, camera, muziek, montage aan meewerkte”. Emily Watson, die voor haar rol als moeder-overste op de Berlinale de Zilveren Beer voor de beste vertolking in een bijrol kreeg, komt naar Gent. Ze krijgt bij deze gelegenheid tijdens de openingsavond een Joseph Plateauprijs.
Wim De Witte en co-programmator Michiel Philippaerts selecteerden samen met een uitgebreid selectiecomité voor de 51ste festivaleditie 95 langspeelfilms, en 29 kortfilms uit meer dan 1500 spontaan ingezonden en gescoute films van onder meer Berlijn, Cannes, Locarno, Telluride en Toronto. Daarbij horen niet alleen de openingsfilm van Berlijn maar ook de Gouden Palm van Cannes, Anora van Sean Baker, en de Gouden en Zilveren Leeuw van Venetië, respectievelijk The Room Next Door van Pedro Almodóvar en Vermiglio van Maura Delpero. Het Classics programma (onder meer gecureerd door voormalig artistiek directeur Patrick Duynslaegher) en het VIDEODROOM programma voegen nog eens 26 langspeelfilms toe aan het programma.
Om het kiezen te vereenvoudigen deelt Film Fest Gent zijn programma onder in secties met daarnaast nog tags. Die tags bezorgen de films een label waardoor het publiek de film beter kan plaatsen en een film kan meerdere tags krijgen. Voorbeelden van tags zijn Explore Zone, Plus Parcours, On the Edge, LGBTQIA+, Masters, New Voices, of – nieuw dit jaar – Fact vs. Fiction.
De competitiesectie met als thema ‘de impact van geluid en muziek op film’ vormt het hart van het festival, en bevat dit jaar twaalf films.
Binnen de competitie beleeft Hold on to her, de creatieve documentaire van Robin Vanbesien over afscheid en rouw, zijn Belgische première. In Vanbesiens film komen mensen met en zonder papieren samen om de tweejarige Mawda Shawri te herdenken die in 2018 tijdens een politieachtervolging werd doodgeschoten. Vijf jaar later worden getuigenissen en reacties besproken en komt er een soort dialoog met de plaats waar het incident plaatsvond.
Super Happy Forever is bij een eerste aanblik een contradictorische titel voor een poëtische film over afscheid. De filmtitel slaat op een seminarie dat het hoofdpersonage Sano en zijn vriend volgen in een hotel waar Sano vijf jaar geleden zijn inmiddels overleden vrouw Nagi ontmoette. Regisseur Kohei Igarashi toont ook wat er indertijd is gebeurd en hoe alles in de wereld met elkaar verbonden is.
Maldoror van Fabrice du Welz draagt vervolgens de ‘Fact vs. Fiction’-tag. De regisseur van o.a. Calvaire en Adoration haalt zijn inspiratie uit de zaak Dutroux. Een jonge politieman had Dutroux bijna in handen en is boos op het systeem dat hem dat verhinderde. In Maldoror haalt de overweldigende fictie de bovenhand op de feiten, of omgekeerd?
In Des Teufels Bad van Veronika Franz & Severin Fiala komen gruwelijke feiten aan het licht. In een achttiende-eeuwse Oostenrijkse kroniek staat een aantal gevallen beschreven van vrouwen die uit vrees voor de hel geen zelfmoord durfden te plegen. Ze begingen daarom een gruwelijke misdaad die met de doodstraf werd bestraft.
Lichtere kost is er met Universal Language van Matthew Rankin, waarin Farsi de voertaal is en waarin een kalkoen met een bril gaat lopen. Jacques Tati en vooral Roy en Wes Anders(s)on zijn nooit ver uit de buurt.
De kerstavond in Christmas Eve in Millers Point van Tyler Taormina loopt helemaal uit de hand als de ene generatie na de andere de kersttafel verlaat. Bij de jonge cast horen Francesca Scorsese en Sawyer Spielberg, dochter en zoon van. Zonder een noemenswaardig plot – behalve dan het narratieve draadje over de verkoop van het ouderlijke huis – freewheelt Taormina’s hypnotische film doorheen herkenbare dan wel bizarre situaties, met in het hart ervan een moeder-dochterrelatie.
September Says van Ariane Labed kan tellen als ‘New Voice’ in de competitie line-up. Het absurde verhaal van de zusters September en July wordt verteld door Ariane Labed die duidelijke invloeden meekreeg via haar levenspartner Yorgos Lanthimos.
Denise Fernandes is eveneens een debuterende nieuwe stem en in Hanami toont ze hoe Nana op een Kaapverdisch eiland achterblijft terwijl anderen, onder wie haar eigen moeder Nia, de oversteek naar Europa waagden. Nana wordt door familie opgevoed.
Vervolgens bevat de Competitie-sectie ook Vermiglio van Maura Delpero: een film die zich afspeelt in het Italiaanse dorp Vermiglio op het einde van WO II waar een jonge deserteur in een gezin terechtkomt en er verliefd wordt op de dochter van de dorpsonderwijzer.
Via To a Land Unknown krijgt de jury ook de vluchtelingenproblematiek op haar bord. Mahdi Fleifel schetst zeer empathisch het lot van twee Palestijnse vluchtelingen die in Athene vastzitten.
De Duitse Nora Fingscheidt is met het soms overdonderende The Outrun, waarin de in Londen levende Rona naar de Schotse Orkney eilanden trekt om er in het reine te komen met haar verleden, niet aan haar proefstuk toe.
De Portugese regisseur Miguel Gomes is dat evenmin en met zijn meanderende Grand Tour neemt hij zelfs voor de tweede keer deel aan de Film Fest Gent-competitie. Hij won die in 2012 met Tabu.
Wie dit jaar de internationale filmprijzen ontvangt, zal de internationale jury beslissen. Die staat in 2024 onder leiding van Robbie Ryan, bekend als Director of Photography (DoP) van regisseurs als Andrea Arnold, Sally Potter, Stephen Frears, Ken Loach, Noah Baumbach en Yorgos Lanthimos. Andere juryleden zijn Bas Devos (Here), de Costa-Ricaanse Valentina Maurel (Tengo Sueños Eléctricos), de Argentijnse regisseur Rodrigo Moreno die vorig jaar op FFG2023 nog de Grand Prix binnenhaalde voor zijn Los Delincuentes, de Litouwse Marija Kavtaradze (Slow) en de Chinese actrice Lu Huang, o.a. bekend van festivalfilms uit eerdere FFG edities als Blind Mountain en She, A Chinese. Op zaterdag 19 oktober reiken ze samen – voor de start van de slotfilm – de begeerde prijzen uit.
Twee dagen na de opening van het festival start Film Fest Gents weekend van de korte film met zowel de internationale als de jaarlijkse studentenkortfilmcompetitie. “Duidelijke trends tekenden zich niet af bij de inzendingen”, zegt kortfilmprogrammator Michiel Philippaerts maar “we stellen wel vast dat de geselecteerde studentenkortfilms allemaal uitdagend zijn en zowel met vorm als met genre experimenteren. Geen enkele kortfilm past in één vakje”.
In underneath it flickers experimenteert laura “lau” persijn zelfs met haar filmmaterialen, door haar pellicule te begraven. De Chinese Yi-Chin Tsai die een film draait over haar overleden vader bewerkt diens foto’s met tekeningen. Zo wordt haar Is This Now the Time I Should Let You Go zowel een documentaire als een animatiefilm. In de documentaire The Sea, The Sea van Naomi Swaenepoel duikt Maaike Neuville op.
In totaal moet de kortfilmjury 24 kortfilms beoordelen. De jury bestaat uit Nienke Deutz uit Nederland, bekend van Bloeistraat 11 en The Miracle en de buiten de lijntjes kleurende Isadora Neves Marques die films maakt over genderfluïditeit en sciencefictionachtige toestanden. Faraz Fesharaki, het derde kortfilmjurylid tot slot, is een in Berlijn wonende Iraanse regisseur van wie het festival ook de mooie documentaire What Did You Dream Last Night, Parajanov vertoont.
De International Shorts zijn ingedeeld in drie reeksen van vijf en iedere reeks bevat één Belgische kortfilm. De gouden ezel van Anne Verbeure is daar een voorbeeld van. Zij was eerder op FFG met De rode reus en won daarmee een VAF Wildcard voor animatie. Met die steun draaide ze De gouden ezel. De film is gesitueerd in de middeleeuwen waar een koninklijke familie een identiteitscrisis doormaakt. De koning denkt dat hij van glas is, de prinses droomt ervan koning te worden en de prins zit gevangen in het lijf van een ezel. Iedereen wil weg uit het sprookjesachtige van zijn of haar bestaan.
In twee kortfilms, And how miserable is the Home of Evil en Razeh-del gebruiken de makers Saleh Kashefi en Maryam Tafakory beelden uit Iran en verwerken die tot een nieuwe politiek geladen film.
Michiel Philippaerts hoopt “dat uit de onderlinge dialoog of de botsing tussen de kortfilms nieuwe betekenissen zullen voortkomen en dat FFG voor kortfilmmakers het begin mag zijn van een mooie carrière zoals dat vorig jaar het geval was voor Victor Dupuis: met Oiseau de passage won hij de publieksprijs van de studentenkortfilmcompetitie en daarna werd hij geselecteerd voor de kortfilmcompetitie op de Berlinale”.
“Om breed te kunnen programmeren zoeken we niet naar vooraf bepaalde thema’s”, zegt programmadirecteur Wim De Witte, “we zien zoveel mogelijk films en bepaalde thema’s vallen ons in de schoot. Zo komt het dat de ‘New Voices’ het dit jaar halen op de ‘Masters’, en we niet naast films konden kijken die het hadden over afscheid, rouw en verdriet”.
Voor een editie die vitaliteit als kernwoord in zich draagt, hoeft dat geen contradictie te zijn. Op veel uitvaarten wordt “het leven gevierd” en om het met schrijver Pieter Frans Thomése te zeggen: “in rouw zit ook een grote vitaliteit”.
Iedereen rouwt anders en dat komt tot uiting in het aangrijpende Poison van Désirée Nosbusch waarin een voormalig echtpaar, Lucas en Edith, uitgenodigd wordt om de verplaatsing van het graf van hun zoon bij te wonen. Ze zijn inmiddels al jaren uit elkaar gegroeid. Tim Roth en Trine Dyrholm duelleren op het scherp van de snee in een adembenemend kader.
In haar debuutfilm Last Swim toont Sasha Nathwani hoe een viertal vrienden de overgang vieren naar het hoger onderwijs. Een van hen heeft andere levensbepalende plannen. Een frisse goed geobserveerde film die zich afspeelt in een authentiek getekend Londen, die op de Berlinale een Zilveren Beer kreeg als beste film in de sectie Generation 14 plus.
In de hoogstpersoonlijke film van Maxime Jean-Baptiste, Kouté vwa (Listen to the Voices), brengt de dertienjarige Melrick de zomer door bij zijn grootmoeder in Frans-Guyana. Daar is haar zoon Lucas elf jaar geleden tragisch om het leven gekomen. Lucas’ beste vriend wil wraak nemen en ook de grootmoeder zit nog vol verdriet en razernij. Vindt Melrick troost in de muziek? In dit visueel interessante debuut spelen de betrokken acteurs hun eigen rol. De film overstijgt dat documentaire aspect.
Met A Real Pain bewijst Jesse Eisenberger dat hij niet alleen een goed acteur is maar ook een getalenteerd regisseur. In zijn tweede film trekt hij met zijn neef Benji naar Polen waar zijn grootmoeder leefde en er zelfs het concentratiekamp Majdanek overleefde. Eisenberger dook bij het schrijven van deze pelgrimstocht in zijn eigen familiegeschiedenis. Het levert een heerlijk kijkstuk op vol dynamiek, niet in het minst tussen de twee hoofdpersonages.
Tussen al deze nieuwe stemmen komt meestercineast Pedro Almodóvar op de proppen met zijn eerste Engelstalige film The Room Next Door. In dit euthanasiedrama kijk je de dood recht in de ogen, net als de terminaal zieke Tilda Swinton die de hulp inroept van haar vriendin Julianne Moore om haar uit haar lijden te verlossen. Een zeventien minuten lang applaus was Almodóvars deel in Venetië en daarbovenop kwam later nog de ultieme bekroning met een Gouden Leeuw.
En dan is er nog Waarom Wettelen, het filmdebuut van Dimitri Verhulst en tevens slotfilm van de 51ste festivaleditie. Op weg naar de laatste rustplaats van moeder Christine komt een notaris opdraven met een wilsbeschikking van de overledene. Zij wil in Wettelen begraven worden. Iedereen vraagt zich af waarom, maar moeders wil is wet. Zelfs na haar dood. Verhulst debuteert met een sketchmatige gestructureerde roadmovie waarin hij balanceert tussen ernst en koffietafelpraat. Een literaire stem had Verhulst al, nu krijgt hij recht van spreken in de filmwereld.
Met de regelmaat van de klok komen films in omloop “gebaseerd op waargebeurde feiten”. Deze disclaimer moet vaak de geloofwaardigheid van een film opkrikken, maar mogen we onze ogen nog geloven in een filmzaal of bij het bekijken van andere audiovisuele dragers?
In de film 78 Days van Emilija Gašić stelt programmadirecteur Wim De Witte vast dat de lijn tussen documentaire en fictie haast onbestaande is. In haar filmdebuut toont de Servische Gašić hoe drie zussen hun dagelijks leven op video zetten zodat ze dat aan hun vader kunnen laten zien wanneer hij terugkeert van het Servisch-Kroatische strijdtoneel in de jaren negentig van de vorige eeuw. De homevideo-vorm versterkt het realiteitsgevoel. Maar is dat geen vorm van manipulatie? Het is niet omdat iets op video staat, dat het ook echt is.
In Führer und Verführer is de wijze waarop manipulatie werkt zonder meer duidelijk, en regisseur Joachim Lang ontmaskert de mechanismen ervan. Hij houdt de wereld een spiegel voor. Kijk eens hoe propagandaminister Joseph Goebbels in dienst stond van Adolf Hitler en erin slaagde om de massa achter de Führer te krijgen. Het gebeurt gradueel, beginnend bij de Anschluss van Oostenrijk en dramatisch eindigend in een Berlijnse bunker. Zelfs de ondergang wordt nog bijgestuurd. Regisseur Lang mengt authentieke met nagespeelde beelden maar laat het samenspel ervan geleidelijk los. De dialogen zijn naar verluidt allemaal authentiek. Een geschiedenisles die aanzet tot verdieping.
Ontmaskering is eveneens aan de orde in het recht uit Venetië komende Riefenstahl. Documentarist Andres Veiel doorploegde het 700 dozen tellende persoonlijke archief van Leni Riefenstahl die na afloop van WOII beweerde dat ze “het niet geweten had”. Dat kan ze na deze documentaire nog moeilijk volhouden. Een leerrijke blik achter de levenscoulissen van iemand die hoe dan ook de documentaire filmtaal verrijkte.
Meer oorlogsgebeuren komt voor In Liebe, Eure Hilde van Andreas Dresen waarin het leven van verzetsstrijdster Hilde Coppi wordt beschreven. Zij was lid van de verzetsgroep Die Rote Kapelle en was acht maanden zwanger toen ze werd aangehouden. Ontsnapt ze als jonge moeder aan executie?
Na zijn Occupied City waarin regisseur Steve McQueen meer dan vier uur lang meditatief hedendaagse plaatsen in Amsterdam vergeleek met hoe ze er tijdens de Duitse bezetting uitzagen, gooit de maker van o.a. Shame en 12 Years a Slave het in zijn jongste film Blitz over een totaal andere boeg. In plaats van bezinning en herdenking brengt hij de Duitse bombardementen op Londen op een ongezien spectaculaire manier in beeld. Hij vermengt het spektakel met de lotgevallen van een kleine jongen die vanuit een veilige plek terug naar Londen gaat om zijn moeder te zoeken. Met zijn film brengt McQueen hulde aan de veerkracht van de Londenaars en klaagt hij het racisme van die tijd aan.
Bij zoveel oorlogsgeweld dreigt De laatste Joodse zomer van Thom Vander Beken haast ondergesneeuwd te raken. De titel van deze creatieve documentaire verwijst naar de zomer van 1942 toen de Antwerpse joden massaal werden gedeporteerd. Tachtig jaar later ontmoet een groep zesdejaars van een Antwerpse school enkele nabestaanden van Joodse families die toen werden weggevoerd. Ze ontmoeten ook de zoon van iemand die bij de razzia’s betrokken was. De confrontatie is meer dan boeiend en de regisseur legt ook een link naar het heden. Wat kunnen we uit het verleden leren?
Met The Apprentice van Ali Abassi, eveneens getagd ‘Fact vs. Fiction’, presenteert het festival de filmbiografie van de jongere Donald Trump, gezien de context van de Amerikaanse verkiezingen brandend actueel. Abassi legt haarfijn uit hoe Donald Trump uit de schaduw van zijn vader trad en onder invloed raakte van de omstreden advocaat Roy Cohn. De hedendaagse Trump is alleen maar een uitvergroting van diens jongere versie, iemand die de wereld onderverdeelt in winnaars en losers.
De meest extreme vorm van ‘Fact vs. Fiction’ is terug te vinden in Pepe van Nelson Carlos de Los Santos Arias. Pepe is de naam van het laatste nijlpaard dat in Amerika werd gedood. Het dier vertelt zelf zijn levensverhaal. Voor wie van ongewone, verrassende, ietwat verwarrende, experimentele cinema houdt.
Documentarist Alexandre O. Philippe is al voor de zevende opeenvolgende keer op het Gentse filmfestival. Vorig jaar nog met een portret van William Shatner en eerder met documentaires over o.a. Alfred Hitchcock, David Lynch, Monument Valley en William Friedkin. Zijn jongste film Chain Reaction bestaat uit een onderzoek naar de invloed van de horrorklassieker The Texas Chain Saw Massacre op een vijftal kunstenaars en schrijvers, zoals Stephen King en regisseur Takashi Miike. Maar door zijn spectrum te verbreden toont Philippe ook hoe de film een portret was ván en tegelijk zijn weerslag had óp de Amerikaanse cultuur.
Liefhebbers van horror komen verder aan hun trekken bij de reeks ‘Midnight Cult’ met o.a. The Substance van Coralie Fargeat waarin Demi Moore een verjongingskuur ondergaat die in een extreem bloedbad eindigt. Een film gevuld met body horror met referenties naar Carrie, The Shining en ander werk van David Cronenberg. Mysterieuzer gaat het eraan toe in Presence, het jongste filmexperiment van Steven Soderberg. Een ‘New Voice’ versus een ‘Master’.
Dit jaar krijgen nieuwe lokale stemmen het festivalluik ‘Belgian Cinema Today’ een eigen cachet. Er zijn niet minder dan vijf wereldpremières: Milano van Christina Vandekerckhove, BXL van Ish en Monir Ait Hamou, Les dames blanches van Camille Ghekiere, Waarom Wettelen van Dimitri Verhulst en De laatste Joodse zomer van Thom Vander Beken. Julie zwijgt van Leonardo van Dijl beleeft zijn Benelux-première.
In haar intiem langspeelfilmdebuut Milano brengt de van Rabot (Publieksprijs FFG2017) bekende Christina Vandekerckhove het verhaal van een wankele vader-zoonrelatie. Alain voedt zijn dove zoon Milano alleen op maar kan zijn goede bedoelingen niet helemaal waarmaken. De zaken verergeren als Milano zijn biologische moeder wil ontmoeten. Matteo Simoni speelt de vaderrol en Milano wordt vertolkt door de dove acteur Basil Wheatley. Milano is de eerste Vlaamse langspeelfilm waarin een dove acteur de hoofdrol speelt en Vlaamse Gebarentaal prominent aanwezig is op het scherm.
Camille Ghekiere volgt in haar documentaire Les dames blanches de uit de Dominicaanse republiek afkomstige Simeon tijdens zijn stage in het Gentse woonzorgcentrum De Liberteyt. Er groeit een vertrouwensband tussen de stagiair en de bewoners en tussendoor wordt de rigide blik op ouderen in vraag gesteld. Op 15 oktober kijken jongeren, scholieren en 65-plussers samen naar de film en gaan daarna in gesprek over de film. Dat gebeurt in het kader van Generations On Tour, een intergenerationeel filmcafé dat Stad Gent en Sphinx Cinema ook tijdens het festival organiseren.
Aan de hand van een intiem portret van twee broers geven Ish en Monir Ait Hamou in BXL een beeld van Brussel als een kruispunt van levensverhalen, ideeën en dromen die er samenkomen. Het beeld van Brussel als hellhole klopt niet in deze film, die uit het hart van Brussel komt. De eigen jeugd van de makers diende als inspiratie.
Na de wereldpremière in Cannes kan het publiek op FFG2024 ook kennismaken met de al veelgeprezen Julie zwijgt van Leonardo van Dijl, tevens de Belgische Oscarinzending, over grensoverschrijdend gedrag in de sportwereld. Julie zwijgt maakt op FFG deel uit van de sectie Gala en Specials, en krijgt de tag ‘Explore Zone’ mee waarmee Film Fest Gent films interessant voor een jong publiek wil aanduiden.
Bij dit Belgisch filmluik hoort ook een verrassingsfilm die zal vertoond worden op verkiezingszondag (13 oktober), een ideale uitstap voor het hele gezin. Naast de verrassingsfilm is er op de familiedag nog de film Vos en Haas redden het bos van Masha Halberstad, die in 2022 met Knor nog de North Sea Port Publieksprijs won op Film Fest Gent.
