François Ozon blijft verrassen. Ogenschijnlijk komt hij deze keer omwille van enkele accentverschuivingen niet zo provocerend uit de hoek. Schijn bedriegt want de attente toeschouwer zal via de fijnzinnige spielerei en het eigengereid geflirt met de filmgeschiedenis, likkebaardend ontdekken dat deze zonderlinge maverick vrij subtiel, maar toch nog behoorlijk bits uit de hoek komt.
Frankrijk, ergens à la campagne, medio de jaren ’50. De Dauphine voor de uitnodigende deur van een pittoresk en aangenaam landhuis, sneeuwt stilaan onder. Het is trouwens bijna kerstmis en de familie maakt zich klaar voor het gezellig eindejaarsfeest. Maar de heer des huizes verbrodt echter deze warme intenties, want hij ligt in bed met een vlijmscherpe dolk in de rug.
Een dramatische vaststelling die op z’n minst een flinke domper zet op de aangename sfeer, want één van de acht aanwezige vrouwen is onvoorwaardelijk de moordenaar. Is het Mamy, de grootmoeder? Zij leeft teruggetrokken in het landhuis en beweert dat ze haar familie adoreert, al blijkt dat ze enkel is geïnteresseerd in haar comfort en geobsedeerd is door de rente van haar kasbons.
Of Gaby, de elegante bourgeoise en machtige echtgenote van het slachtoffer? Maar ook Pierrette, de sexy ex-naaktdanseres en wellustige zus van het corpus, heeft al voor hetere vuurtjes gestaan. Misschien heeft Catherine, de guitige en onhandige jongste dochter, wat nonchalant omgesprongen met de keukenmessen? Augustine, de zus van Gaby, is een schoolvoorbeeld van een oude vrijster. Ze is misnoegd over haar saai leventje zonder man en presenteert mogelijk nu de familie de eindafrekening voor deze mislukking?
Suzon, de oudste dochter, is mooi en bevallig, maar haar dure studies in Engeland maken haar daarom nog geen Frans burger boven alle verdenking. De charmante madame Chanel heeft de kinderen opgevoed, is een volwaardig familielid en meer dan waarschijnlijk een ‘dood’-braaf mens? Ten slotte zou het niemand verwonderen dat Louise, het nieuwe, knappe maar brutale en perverse kamermeisje, haar werkgever letterlijk een mes in de rug heeft gestoken? Qui sais?
Wat volgt is een hysterisch en hectisch dagje boordevol ondervragingen, beschuldigingen, disputen, verwijten en verraderlijke ruzies waardoor mysterieuze familiegeheimen worden onthuld en alleen maar de drijfveren van de groep van acht, meer en meer duidelijker worden. Wie uiteindelijk de schuldige is, is het grootste familiegeheim en zoals iedereen weet, moeit een buitenstaander zich daar best niet mee.
8 Femmes, is een spitsvondige en intelligente komedie verweven met de suspens van een klassiek detectiveverhaal en whodunit intriges à la Agatha Christie dat zich bovendien volledig afspeelt in een uiterst campy huis-clos. Ozon heeft het zich niet makkelijk gemaakt maar slaagt in deze moeilijke opdracht met grootste onderscheiding.
8 Femmes is verfilmd toneel en dat impliceert voor de mis-en-scène bij voorbaat beperkingen qua plaats en actie, maar net als in Gouttes d’Eau sur Pierres Brûlantes probeert Ozon deze limiterende elementen niet te omzeilen maar buigt hij deze eerder verbluffend om tot creatieve troeven. Hij benadrukt bewust het anti-naturalisme door de actie te situeren in een bijna monochroom doch overweldigend decor dat bovendien perfect wordt doorbroken aan de hand van bijzonder stijlvol meubilair en zorgvuldig geselecteerde decoratieve objecten, waardoor de theatrale herkomst nadrukkelijk wordt beklemtoond.
Bovendien smukt hij zijn artificieel maison-clos-interieur uitdagend op met een opvallend kleurenpalet waarin hij de actrices laat paraderen in visueel verleidelijke haute couture-kostuums van Christian Dior. Hoewel bijzonder artificieel van opzet is het bijna onvoorstelbaar hoe overtuigend de aparte stilistiek en de uitgesproken vormgeving op het witte doek functioneren. Op de koop toe wordt de spanning van het misdaadverhaal abrupt onderbroken om elk personage een solo dans- en zangnummertje met speciale belichting, te laten opvoeren.
Deze verrassende ingreep geeft de prent niet alleen een bizarre wending maar is meteen ook de cruciale duiding dat de controversiële Ozon niet is geïnteresseerd in een whodunit, maar wel in een cinefiele filmhommage aan de hand van een ragfijne psychologische analyse van de vrouwelijke sekse. Het siert Ozon dat hij zich enerzijds niet laat verleiden tot een overdreven etaleren van zijn filmkennis en zich anderzijds profileert als een anti-misogyn.
Door de actie te situeren in de jaren ’50 brengt Ozon een magistrale hommage aan de toen bijzonder populaire muzikale komedies en melodrama’s, meer in het bijzonder: Imitation of Life van Douglas Sirk en Women van George Cukor. De manier waarop Ozon de toenmalige diva’s uit pareltjes uit vervlogen tijden zoals: Madame X (David Lowell Rich), The Barefoot Contessa (John Huston), The Band Wagon (Vincente Minelli), Gilda (Charles Vidor), kopieert of bijna recycleert om ‘zijn’ acht vrouwen in te kleuren, is een huzaren prestatie.
Maar daar blijft het niet bij want af en toe speelt hij een gevat spelletje met de meer recente filmgeschiedenis (La Sirène du Mississipi en Le Dernier Métro) in combinatie met het persoonlijk leven van de actrices (Deneuve-Truffaut-Belmondo-Depardieu-Ardant)! En of het traktaat nooit eindigt, eert Ozon op vernuftige manier meteen ook de zo typische technicolor van weleer en het burleske boulevardtheater.
Zijn grootste verdienste is echter zijn caleidoscopische visie op de vrouwelijke emotionaliteit. Ozon introduceert de personages als karikaturen en brengt ze samen voor een ogenschijnlijk banaal gegeven. Deze context blijkt een valse simpliciteit want als een ervaren chirurg ontleedt hij naderhand alle vrouwen echter tot op het bot. Hij gaat daarbij niet frenetiek tekeer, maar analyseert eerlijk en met respect. Hij linkt trouwens alle vrouwen aan de liefde en door deze genuanceerde invalshoek ontsnapt hij wonderwel aan alle clichés inherent aan dergelijke genremix.
Bovendien bewijst Ozon nogmaals dat hij ook een sterke acteurscineast is want hij wordt werkelijk voortreffelijk op zijn wenken bediend door de indrukwekkende cast. Danielle Darrieux en Fanny Ardant presteren op een heel hoog niveau. Isabelle Huppert is naar gewoonte heel goed, maar als misnoegde spinster overtuigt ze niet helemaal. Catherine Deneuve doet exact wat van haar wordt verwacht, maar haar garderobe spant rond haar huidige weelderige vormen en dwingt haar in een te strakke korsethouding. Virginie Ledoyen (A Soldier’s Daughter never Cries en The Beach) is bijna onherkenbaar als de Barbie-pink-dochter en bewijst meteen dat ze binnenkort bij het select kransje topactrices hoort. Emmanuelle Béart speelt voortreffelijk de constant aanwezige seksuele ambiguïteit met de nodige panache uit, terwijl ten slotte Firmine Richard en Ludivine Sagnier het gezelschap volmaken. Alle actrices zingen en dansen de pannen van het landhuis op de raak gekozen liedjes van onder meer Georges Brassens, Françoise Hardy, Gene Kelly, Dalida en France Galle, en geven daardoor hun personages een overtuigende meerwaarde.
8 Femmes is een bijzonder originele, eigengereide, opmerkelijke en op een toneelstuk gebaseerde, maar stringent gemonteerde komedie, waarin op een doorgedreven ironische en interessante manier een verbazingwekkend vrouwenportret in een flamboyante stijl en met een aparte vormgeving wordt opgehangen tegen de achtergrond van een intelligente hommage. Ozon blijft inderdaad verrassen.
Genre: komedie, romantiek, musical, misdaad
Jaar: 2002
Regisseur: François Ozon
Cast: Catherine Deneuve, Isabelle Huppert, Emmanuelle Béart, Fanny Ardant, Virginie Ledoyen, Danielle Darrieux, Ludivine Sagnier, Firmine Richard
Land: Frankrijk
Speelduur: 103 minuten
