Vittoria 

Adoptie is altijd al een emotioneel en complex thema dat vaak geladen is met morele, sociale en psychologische vragen. In Vittoria snijdt het scenaristen- en regisseursduo Alessandro Cassigoli en Casey Kauffman die we nog kennen van de drama’s Californie en Butterfly, dit thema aan met een opvallende intensiteit. Niet als sociaal vraagstuk of juridische constructie, maar als existentiële breuklijn in het leven van zijn personages, niet alleen als uitgangspunt voor persoonlijke drama’s, maar ook als katalysator voor vragen over identiteit, verlies en (on)herkenbaarheid binnen familiale structuren.

In Vittoria, hun nieuwe sociale drama, verschuiven de filmmakers het klassieke adoptieverhaal van nobele daad naar persoonlijke hunkering. Het resultaat is een sobere maar emotioneel geladen film over verlangen, schuld en de grenzen van moederliefde, ingebed in een realiteit waar bureaucratie, klassenverschillen en gezinsdynamiek elkaar voortdurend onder spanning zetten.

De film volgt Jasmine, een kapster met een vlot draaiend eigen salon gesitueerd in een volkswijk bij Napels. Ze heeft een hecht gezin bestaande uit drie opgroeiende zonen en Rino, haar zorgzame echtgenoot. Wanneer haar vader sterft, ontwaakt in haar iets dat moeilijk te rationaliseren valt. Ze heeft een terugkerende droom waarin een jong meisje naar haar toe rent. Jasmine besluit daardoor om haar diepgewortelde wens om een dochter aan hun gezin toe te voegen, te volgen. Ze wil niet zomaar een vierde kind, maar ‘iets’ herstellen, afronden of misschien zelfs goedmaken. Rino begrijpt het niet allemaal meteen, maar stemt uiteindelijk toe om samen een meisje te adopteren.

Wie de verwachtingen koestert dat Vittoria een klassieke adoptiefilm is vol hindernissen, warmhartige overwinningen en met een happy end in zonlicht, komt bedrogen uit. Vittoria is wars van sentimentaliteit. Alles in dit drama voelt geleefd, ruw en onaf. En precies deze aanpak is de grote troefkaart van Vittoria.

De regisseurs kiezen heel bewust voor een documentaire-achtige stijl en niet-professionele acteurs die eigenlijk hun eigen leven spelen. Die benadering, ondersteund door het genuanceerde en dicht op de huid zittende camerawerk van de jonge Mexicaanse Melissa Nocetti, levert scènes op die schuren van authenticiteit. De keukenruzie, het stilvallen van gesprekken, de stroeve bureaucratische bezoeken aan de adoptiediensten, de aftastende rondvragen in de coiffeurzaak, de smeekbede tot goedkeuring bij de oudste zoon en de eerste gevoelige contacten met het adoptiemeisje, ademen allemaal echtheid uit. Je krijgt het gevoel dat de prent voortdurend lijkt te fluisteren: ‘dit is niet bedacht, dit gebeurt zo.’

Maar Vittoria is veel meer dan een verhaal over een vrouw die een kind wil. Het is een scherpe, maar nooit moraliserende reflectie op adoptie als sociaal, psychologisch én politiek fenomeen. Jasmine’s verlangen is eerlijk, maar ook egoïstisch. Ze ziet het adoptiekind als iets dat haar gezin compleet moet maken en niet als een kwetsbaar persoon met een eigen verleden, eigen noden of een eigen wil. En de regisseurs stellen bij deze ingesteldheid van de emotionele moeder terecht ongemakkelijke vragen, maar zonder een oordeel op te dringen en dat werkt verrijkend.

Daarbij komt ook nog de klassenkwestie subtiel aan bod. Jasmine en Rino zijn geen arme mensen, maar wel mensen zonder culturele macht. In de ogen van de instanties zijn ze minder geschikt als optimale adoptieouders en dus moeten ze hun liefde en draagkracht bewijzen in formulieren, evaluaties en lange wachttijden. Uiteraard poneert dit de vraag wie er eigenlijk het recht heeft om ouder te zijn en wie diegenen zijn die hierover moeten oordelen, evalueren en beslissen?

De climax van de film is woordeloos, maar raakt diep. Geen muziekzwelling, geen euforie. Alleen een blik, een ruimte tussen twee mensen: de ene zoekend, de andere aarzelend. En daar laat Vittoria het bij. Een film die geen slotpunt zet, maar een gevoelig terrein afbakent en de kijkers in stilte achterlaat om zelf innig na te denken over het gevoelig pakket van aangereikte items.

Toegegeven het tempo is traag en weinig narratief gedreven. De plotontwikkeling is minimaal en hoewel de cineasten heel dichtbij het hoofdpersonage blijven, geven ze weinig inzicht, expliciete reflectie of analyse van de innerlijke wereld van de instinct-gedreven aspirant-bonusmoeder van het toekomstige adoptiemeisje. Daarenboven wordt veel nadruk gelegd op sfeer en esthetiek aan de hand van mooie, gestileerde beelden, maar ten koste van afdoende inhoudelijke scherpte. Vittoria doet soms denken aan het sociaal-realistische werk van de gebroeders Dardenne of Andrea Arnold, en Cassigoli en Kauffman omarmen heel bewust de beproefde arthouseconventies.

Ofschoon is Vittoria wel een zeldzaam eerlijke en intieme film over een onderwerp dat zelden zonder idealisering wordt getoond. Door zijn sobere en observerende stijl, open ethiek en humane vertolkingen laat de film diepe sporen na. Geen pamflet, geen sprookje, maar een ontroerende, empathische en moedige kijk in het hart van een vrouw die iets wil dat misschien niet van haar is en je aanspoort tot reflectie. Vittoria werd geproduceerd door de Italiaanse prijzenpakker Nanni Moretti en ging in première op het Filmfestival van Venetië (Orizzonto Extra programma) waar hij met de Arca CinemaGiovani Award voor Beste Italiaanse Film en de FEDIC Award voor Beste Film, werd bekroond.

Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Alessandro Cassigoli, Casey Kauffman
Cast: Marilena Amato, Gennaro Scarica, Vincenzo Scarica, Anna Amato
Land: Italië
Speelduur: 82 minuten