Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Geppetto een alleenstaande vader en een begaafd houtsnijder. Carlo, zijn tienjarig zoontje, was zijn alles, tot de wereld besloot hem dit af te nemen door middel van een luchtbombardement. Verbitterd door de wreedheid van zo’n verlies geeft Geppetto het leven op. Zijn roes zoekend in de fles en de rest van zijn tijd spenderend treurend aan het graf van zijn zoon. Op een dag, zo’n 20 jaar later, slaan de stoppen eindelijk door. Hij neemt een bijl en hakt de dennenboom die aan het graf groeit om. Met het hout maakt hij een marionet, een surrogaat voor Carlo.
Geppetto krijgt echter meer dan hij op gerekend had. Een blauwe fee heeft zijn leven en zijn werk nu al een tijdje gevolgd en uit medeleven voor de arme ziel, brengt zij de pop tot leven. De pop, Pinocchio, zal als een zoon zijn voor de arme houtsnijder. Niet dat die hier meteen aan boord mee is. Het lijkt wel het werk van de duivel en zo denken er nog mensen over in het dorp. Anderen zien dan weer meer potentieel in de pop. Een kermisklant ziet de pop als een goudhaantje terwijl een Podestà in de pop dan weer de ultieme onsterfelijke soldaat ziet. Eén ding staat vast, de wereld zal er plots volledig anders uitzien met Pinocchio.
We kennen natuurlijk allemaal het verhaal van Pinocchio (of Pinokkio zoals hij in het Nederlands genoemd wordt). De meeste ongetwijfeld van de Disney animatieklassieker uit 1940, misschien sommigen ook van het de originele 1883 roman van Carlo Collodi Le avventure di Pinocchio: Storia di un burattino of één van de vele hervertellingen in tekenfilmformaat, toneel of musical. De vraag is dan ook of er echt nog interesse is in meer versies van het levende houtenpopje met de neus die groeit met elke leugen? Hollywood was duidelijk overtuigd van wel, want in 2022 kregen we niet één maar twee adaptaties van het bekende verhaal. De eerste van de twee, een liveactionadaptatie, van de House of Mouse zelf. Deze nieuwe Disney-versie werd echter veelzeggend lauw ontvangen. Maar wat met die tweede, die een maand later verschenen is. Wat met Guillermo del Toro’s Pinocchio?
De Mexicaanse Guillermo del Toro is een naam die nu al jaren aan de top staat van briljante en out-of-the-box fantasyfilms die zowel betoveren als doen griezelen. Het was onder zijn vakkundige leiding dat eerder obscuur strippersonage Hellboy een begrip werd in menig huishoudens en met met Oscars bekroonde films als Pan’s Labyrinth in 2006 en The Shape of Water in 2017 (die laatste kaapte zelfs de hoofdprijs weg op de Oscars) kan je wel stellen dat zijn versie toch op z’n minst enige nieuwsgierigheid weet op te brengen. Wat heeft de grootmeester van filmsprookjes gedaan met dit bekende verhaal? Wonderlijke dingen zeggen we u!
In deze stop-motion animatiefilm bewijst del Toro wederom waarom hij een begrip is in het fantasygenre. Weg is het brave Disneygevoel waarmee we zo vertrouwd, dit is iets volledig anders. Pinocchio is nu een heerlijk dark fantasy avontuur met fascistisch Italië als setting. Over een interessante wending gesproken. Het spreekt voor zich dat dit een serieuze impact had op het verhaal en dat is eigenlijk net wat je wil bij een hervertelling. Een bekend verhaal dat toch volkomen nieuw aanvoelt. Dat lukt hier prachtig. De film varieert een vage bekendheid van het originele werk met een verrassend nieuwe invulling van de thema’s die het ooit een klassieker maakten. Het resultaat is als iets uit een duistere droom, één die je gerust met de kinderen zou kunnen kijken, maar wel als die al iets ouder zijn.
Maar zeker als je een del Toro fan bent, is dit gewoon eentje die je moet gezien hebben. Zijn vingerafdrukken vinden we namelijk overal weer in dit meesterwerk. Naast de terugkeer van een fascistische setting (waarbij del Toro zijn mening over deze ideologie wederom niet verbloemd), telt de film ook verschillende mythologisch aandoende figuren en concepten die eigenlijk maar van één man afkomstig kunnen zijn. Zo heeft de Blauwe fee wel iets weg van een Bijbel-accurate engel en is haar zus dat ook, maar nog eens gekruist met een sfinx. Ook de walvis uit het origineel heeft een del Toro update gekregen en ziet er nu nog meer uit als een Leviathan.
Maar de personages hebben geen exotische verschijningsvormen nodig om op te vallen, zeker niet. De film schittert namelijk van de sterren. Van de duivelse Graaf Volpe en de Podestà naar Pinocchio en Geppetto zelf, elk personage heeft diepgang, voelt driedimensionaal aan op elk vlak en lopen over van menselijke emoties. Een prachtig moment is er bijvoorbeeld tussen Pinocchio en de zoon van de Podestà, een jongen die alles zou doen voor de waardering van zijn vader, maar die maar niet lijkt te krijgen. De angst en twijfels die hij naar bovenhaalt, hakken er wel in en de film kent zo veel momenten van machtsfiguren die degene onder hun bescherming falen en hen in hun blinde machtshonger en gelddorst terroriseren. Ja, deze Pinocchio gaat diep. Maar daarom niet gespeend van humor. Er is zo één moment met een meeuw en een zeemijn… Oké, duister grappig misschien, maar toch.
Wat deze film dan verder nog volmaakt, is de muziek, de animatie en toch in de Engelse versie, het stemmenwerk. Het is een musical en dat betekent dus zingen. En wat een mooie nummers telt deze film. Gregory Mann, een erg jonge acteur, zingt de pannen van het dak en ik geloof, dat als hij zijn stem kan onderhouden (en de juiste training krijgt als ze zwaarder wordt in de puberteit) dat hem nog een heel mooie carrière wacht als zowel zanger als acteur. Zijn stem wordt in de film dan nog eens vergezeld door geweldige talenten als: ieders favoriete Jedi Ewan McGregor, ieders favoriete nazi Christoph Waltz, ieders favoriete weirdo Tilda Swinton (in een geweldige dubbelrol) en ieders favoriete demon Ron Perlman. Maar de grappigste verrassing was Spongebob als Mussolini; Tom Kenny blijft een getalenteerde kerel. Dan blijft de laatste pluim natuurlijk over voor de animatie, maar wat maken onze woorden nog uit voor een film die meer dan terecht een Oscar kreeg voor beste animatiefilm van 2022. Hoe geraak je daarover? Dit is een visueel pareltje van begin tot einde.
De minpunten dan, die zijn zeldzaam. Het voornaamste zal waarschijnlijk de onbezonnenheid van Pinocchio zijn. Die blijft het personage, over alle versies wel wat, typeren en hoe graag je de jongen om die reden soms gerust tot brandhout zou willen verwerken, is het moeilijk om net dit deel van zijn persoonlijkheid te laten vallen. Het zit te diepgeworteld in wie het personage is. Gelijkaardig zijn er heel wat personages in de film die, toch voor een kinderfilm (oudere kinderen zijn ook kinderen), behoorlijk wreed kunnen zijn, maar evengoed is dat ook een deel van wat hun personages net zo interessant maakt. Als je een remake doet van een sprookjesfilm, laat deze dan je blauwdruk zijn.
Absoluut geen onverdiende winnaar van beste animatiefilm op de Oscars eerder dit jaar, in Guillermo Del Toro’s Pinocchio toont de meester van de dark fantasy zich weer van z’n beste kant. Grimmig en sprookjesachtig in gelijke mate, zijn versie van Pinocchio brengt enkele belangrijke lessen met zich mee, niet alleen over verantwoordelijkheid en doen wat juist is, maar evengoed over verlies, over angst en over de hardheid van de wereld. Het oorlogsklimaat in een fascistisch land maakt dat de film een interessante geschiedenisles wordt over de ideeën en angsten van de tijd, ideeën en angsten die toch evenwel tijdloos kunnen aanvoelen. Steek zo’n thema’s in een geweldig verhaal zoals ze hier hebben gedaan, combineer dat nog eens met prachtige meezingers en een goede stemmencast en je hebt een instantklassieker.
Maar het beste aan een herinterpretatie is wanneer je de bezieler van het project kan herkennen in het werk en dat doe je hier moeiteloos. Eén blik op de blauwe fee of haar zus en je weet onmiddellijk wie dit gemaakt heeft. Magnifieke film, misschien voor sommigen een beetje te duister en zeker voor jonge kinderen niet meteen een aanrader, maar voor al de rest, van de casuele animatiefan tot de doorgewinterde cinefiel, dit is een film die je aandacht verdient.
GENRE: ANIMATIE, DRAMA, FAMILIE
JAAR: 2022
REGISSEUR: Guillermo del Toro, Mark Gustafson
CAST: Ewan McGregor, Gregory Mann, Ron Perlman, Tilda Swinton
LAND: Verenigde Staten, Mexico, Frankrijk
