cineMÁS is al twaalf jaar het toonaangevende festival voor de Spaanstalige cinema. Nieuw dit jaar is dat daar met Lumière in Mechelen een vierde bioscoopzaal bijkomt. De andere cinema’s zijn de Buda in Kortrijk, Cinema Cartoon’s in Antwerpen en Sphinx in Gent, ook al liet de moderator er tijdens de openingsscène geen gras over groeien door te zeggen dat het streefdoel alle cinema’s in België is. Waarvan akte! Fast Forward was er dit jaar bij om een paar titels mee te pikken, ook al moeten we er meteen bijvoegen dat de meeste films uit deze selectie van de Spaanse en Latijns-Amerikaanse cinema geen reguliere bioscooprelease zullen krijgen. Waarvan ook – deze keer helaas – akte.
CINCO LOBITOS
Bij ons is deze film een nobele onbekende, maar in Spanje een hit en wel omdat deze bij momenten vrij zwarte komedie er 3 Goya’s won – zeg maar de Spaanse Oscars – en wel voor beste actrice, beste vrouwelijke bijrol en beste nieuwe regisseur. Regisseuse Alauda Ruiz de Azúa kiest voor een verhaal over baby’s en alles wat daarbij komt kijken. Cinco Lobitos had zomaar de zoveelste overbodige komedie kunnen worden waarin moeders en vaders met pampers zwoegen, maar dat is het gelukkig niet. Deze Spaanse film zit vol chagrijn, want ook al is er met een baby nieuw leven in de brouwerij worden plotseling alle dromen opzij gezet waardoor twijfels opborrelen en relaties in vraag worden gesteld.
Susi Sánchez schittert als takkewijf die niks van haar echtgenoot (Ramón Barea) kan verdragen terwijl de jonge ouder Amaia (Laia Costa) beseft dat haar dochtertje naast familiaal geluk ook een blijtend blok aan het been is. Af en toe gebruikt Alauda Ruiz de Azúa iets te veel de clichés van de feelgoodfilm om van een echte overdondering te kunnen spreken, toch is dit kibbelende Spaanse cinema op zijn best die niet aan te raden is voor jonge koppels die erover nadenken om binnenkort mama en papa te worden.
MODEL0 77
Net zoals de Vlaamse film in de jaren 70 en 80 een vast patent had op het turbulente boerenleven, lijkt het wel of de Spaanse film geen afscheid kan nemen van haar Franco-verleden. Het is dan ook geen bladzijde uit je geschiedenis die je niet zo maar ombladert, en daar is het verhaal in Modelo 77 van Alberto Rodríguez een prangend bewijs van.
Het verhaal speelt zich af in Barcelona drie maanden na het einde van de dictatuur, maar voor vele mensen is er niets veranderd. Zeker niet voor Manuel (Miguel Herrán) die voor een misdaad die niet meer dan een peulenschil is 20 jaar cel krijgt. Van het respecteren van mensenrechten hebben de Spaanse cipiers nog nooit gehoord. De harde taal van de knuppel doet dan ook denken aan het Turks gevangenisdrama Midnight Express van Alan Parker.
Alberto Rodríguez die we kennen van La isla mínima en El hombre de las mil caras maakt er een boeiende politieke thriller van die hem in 2023 vijf Goya’s opbrachten, ook al waren het voor minder belangrijke categoriën zoals de special effects of het kostuumontwerp.
De film is dan wel op een waargebeurd verhaal gebaseerd, toch is het jammer dat de Spanjaard op het einde het roer overslaat naar iets wat lijkt op The Great Escape in sneltempo waardoor de geloofwaardigheid van het verhaal een flinke deuk krijgt. Ook de lengte is geen voordeel, zeker omdat er in het scenario een paar kronkels zitten die niet verder worden uitgewerkt. Maar als je daar over heen kan kijken dan zorgt de urgentie van het verhaal – en de uitmuntende vertolkingen – voor een avondje Spaanse kwaliteitscinema.
LAS BESTIAS
Aanhoudende pesterijen op het Spaanse platteland, zo zou je het best de Cannes-favoriet Las Bestias in één (weliswaar onvoldoende) zin kunnen omschrijven. Het verhaal speelt zich af in de meest noordwestelijke regio van Spanje, waar de boeren zich bijna letterlijk krom moeten werken om te kunnen overleven. Indringers in het vak zijn dan ook uit den boze, en dat voelen Olga (Marina Foïs) en Antoine (Denis Ménochet) aan den lijve.
Niet alleen is het boerenechtpaar het mikpunt van spot doordat ze een bioboerderij willen runnen, iets wat op de lokale markt door de klanten best geapprecieerd wordt, maar ook worden ze wegens hun Franse nationaliteit door de Spaanse boeren uitgespuwd. Het begint tijdens de zoveelste kibbelpartij in het lokale café met wat flauw trek- en duwwerk, of de zatte boeren pissen de tuinstoelen onder, maar vanaf het moment dat de hele jaaroogst vernield raakt nadat de pestkoppen een stel batterijen in de waterput hebben gegooid, wordt het duidelijk dat de volgende stap er één van fysiek geweld zal zijn.
Deze psychologische western-thriller, zoals hij vaak omschreven wordt, is gebaseerd op waargebeurde feiten van zo’n tien jaar geleden waarbij een man in Galicië spoorloos verdween na een ruzie met zijn buren. Met de minuut wordt de sfeer van Las Bestias grimmiger en brutaler, waarbij jaloezie en racisme de adrenaline vormen van het alsmaar oplaaiende conflict. Alleen de lengte van 137 minuten is wat van het goede te veel, waardoor het einde wat te lang uitgerokken aanvoelt, maar Rodrigo Sorogoyen vertelt op een boeiende manier het relaas van het heldhaftige boerenbestaan en de bikkelharde spanningen die dat met zich meebrengt.
MUERTE DE UN CICLISTA
Ieder jaar kan je op cineMÁS een klassieker (her)ontdekken, en voor de editie van 2023 viel de keuze op Muerte de un ciclista van Juan Antonio Bardem, en mocht de naam je bekend in de oren klinken, het gaat wel degelijk om de oom van Javier Bardem.
Deze film uit 1955 werd op het Filmfestival van Cannes vertoond waardoor de film heel wat internationale aandacht kreeg. Dit viel niet in al te goede aarde bij dictator Franco want ook al gebeurde het subtiel – anders vloog je recht de bak in – was de film een aanklacht tegen de grote tegenstellingen tussen arm en rijk.
Juan Antonio Bardem, die in het geheim banden had met allerlei communistische organisaties vond dat het hoog tijd werd dat de Spaanse cinema een nieuwe weg insloeg. Het grote voorbeeld was het neo-realisme uit buurland Italië, maar ook Hollywood gold als invloed en dan vooral het melodrama en de film noir. Het verhaal over een koppel dat een fietser omver rijdt en omdat hun relatie geheim moet blijven daarom gewoon meedogenloos doorrijdt is overigens lichtjes gebaseerd op Blackmail, de Hitchcock-film uit 1929.
Hier en daar voelt Muerte de un ciclista wat oubollig aan, en soms is het allemaal iets te dramatisch naar hedendaagse normen – toch is dit een klassieker die beslist nog de moeite waard is. Met dank aan Tim Maerschand die de film in de Sphinx zoals steeds uiterst informatief introduceerde.
