Scenarist en acteur Vincent Lindon, geboren in 1959 Boulogne-Billancourt als zoon van Laurent Lindon, eigenaar van een firma die autoradio’s produceerde, en van Alix Dufaure, een journaliste bij het modetijdschrift Marie Claire, en ex van actrice Sandrine Kiberlain met wie hij een dochter heeft, neemt het in zijn filmkeuzes bewust regelmatig op voor de Franse werkende Jan met de Pet.
Lindon in één adem noemen met Pierre-Joseph Proudhon, Charles Fourier en Léon Blum, drie heel belangrijke politieke figuren die het in de geschiedenis van Frankrijk opnamen – met resultaat – voor de arbeidersklasse, zou serieus bij het haar getrokken zijn, maar na de trilogie over de arbeidswereld van metteur en scène Stéphane Brizé (Un Autre Monde, En Guerre en Le Loi du Marché) blijft Lindon – hij werd trouwens voor zijn rol in Le Loi du Marché bekroond in Cannes als Beste acteur en kreeg hiervoor ook een Lumière Award en een César – beslist het gezicht bij uitstek van de Franse cinema met een sociaal-maatschappelijk engagement. Een geëngageerde en bloeiende stroming, waarin de cinéma Française stappen voorligt op de rest van de wereld.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Franse regisseurszussen Delphine en Muriel Coulin (17 Filles, Voir du Pays, Samba), gingen aankloppen bij Lindon om de hoofdrol te vertolken in hun nieuw sociaal-politiek geëngageerd drama Jouer avec le Feu, gebaseerd op Quel que serve de Nuit, de eerste en door critici heel positief bevonden roman van Laurent Petitmangin uit 2020.
Pierre (Vincent Lindon), een weduwnaar van middelbare leeftijd en vader van twee jongens, die zich tussen zijn werk als onderhoudsmonteur bij de SNCF (de Franse spoorwegen) en de zorg voor zijn gezin moet zien te verdelen. Pierre heeft in een ander leven nog deelgenomen aan de politieke strijd in de jaren zeventig en heeft zijn zonen opgevoed met waarden zoals tolerantie, solidariteit, inclusie en gelijkheid.
Zijn zoon Louis (Stefan Crepon) heeft een veelbelovende toekomst want hij is toegelaten om hogere studies aan te vatten aan de Sorbonne, terwijl de andere, Fus (Benjamin Voisin), veel problematischer is: de jong volwassene heeft weliswaar talent in het voetbal, maar is niet afgestudeerd als lasser en is werkloos. Juist door zijn sportieve passie en de invloed van supportersgroepen komt hij in contact met fascistisch gezinde knokbendes. Als verantwoordelijke en bezorgde vader met linkse idealen ontdekt Pierre dat Fus zich bij een extreemrechtse groep heeft aangesloten die zich richt op geweld en intolerantie. Dit leidt tot een langdurige en gespannen confrontatie tussen de twee, waarbij Pierre probeert zijn zoon te laten inzien dat hij zijn toekomst door verkeerde keuzes op de helling zet, maar daarbij stuit op de vrije wil en koppigheid van Fus.
In een destructieve opbouw die onvermijdelijk leidt tot tragedie, vraagt Jouer avec le Feu via de zorgvuldige, scherpe en visueel gedetailleerde regie van de zussen Delphine en Muriel van het publiek een actieve betrokkenheid. Het dwingt de kijker om bijna fysiek mee te gaan in het drama: je kunt niet onverschillig blijven bij de vragen waarmee deze verantwoordelijke vaderfiguur worstelt, die zich altijd zorgen zal maken om zijn zoon, hoe onbegrijpelijk diens keuzes ook zijn.
Jouer avec le Feu is bijgevolg een diepgaande (mannelijke) film, maar wel geregisseerd door twee vrouwen die de psychologische diepte van de personages met zorg en empathie hebben uitgewerkt en daarbij worden ondersteund door een trio heel voortreffelijke acteurs. Het is vooral Lindon als de wanhopige vader, die (alweer) gerant staat voor een bijzonder solide en overtuigende prestatie die hem de prijs voor Beste acteur opleverde op het filmfestival van Venetië waar de film vorig jaar in première ging.
Jouer avec le Feu is een indringend en ontroerend portret van een gezin dat verscheurd wordt door ideologische conflicten. Het sterk psychologisch en sociaal onderbouwd script slaagt erin om de innerlijke worstelingen van de vader op een overtuigende manier te verkennen. Zijn pogingen om Fus te begrijpen en te redden, worden sterk uitgewerkt aan de hand van onder meer rake dialogen en sterke confrontaties. De regisseurs bouwen bewust talrijke momenten van emotionele diepgang uit waardoor er voor de kijker mogelijkheden worden gecreëerd voor eigen interpretatie en hoe men als ouder zou reageren, mocht je zelf in zo’n precaire situaties verzeilt geraken.
Dit laatste wordt knap in de hand gewerkt door de framing van de Belgische D.O.P. Frédéric Noirhomme (Il Pleut dans la Maison, Préjudice, Un Monde) die een uitzonderlijk oog toont voor details waardoor zelfs de kleinste nuances in de gezichtsuitdrukkingen van de personages worden aangescherpt. De vloeiende camerabewegingen, het subtiele spel met perspectief en licht en kleur versterken de emotionele lagen van het verhaal en de beklemmende sfeer tussen de personages onderling. Noirhomme bewijst nogmaals een meester te zijn die met zijn sterke beeldtaal de narratieve kracht van een verhaal weet te intensifiëren.
Niet alles is echter feilloos in Jouer avec le Feu. De meest opmerkelijke zwakte is zeker de te oppervlakkige benadering van Fus’ radicaliseringsproces. In plaats van de complexe sociale en psychologische causaliteit van zijn gedrag te doorgronden, wordt zijn transformatie gepresenteerd als een bijna onverklaarbaar fait accompli. Zijn magnetische interesse voor geweld en extreemrechtse groepen lijkt blijkbaar zo maar uit het niets te komen, zonder voldoende context of nuance. Dit maakt het moeilijk om als kijker begrip te ontwikkelen voor Fus’ personage, wat eigenlijk toch essentieel is voor een drama waarin de focus ligt op diepgaande, gevoelige en een dergelijk contemporain onderwerp.
Desondanks slagen de zussen Coulin er wel in om een onloochenbaar en genuanceerd statement te maken. De film is zowel een intens familiedrama als een maatschappelijke commentaar en de filmmakers combineren deze twee aspecten overtuigend. Het resultaat is een diepgaande verkenning van de menselijke psyche, sociale dynamiek en een duiding van een alsmaar meer en meer angstvalliger wordende realiteit van radicalisering van kwetsbare jongeren in de hedendaagse tumultueuze en overgedigitaliseerde maatschappij.
Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Delphine Coulin, Muriel Coulin
Cast: Vincent Lindon, Benjamin Voisin, Stefan Crepon, Arnaud Rebotini, Édouard Sulpice
Land: Frankrijk, België
Speelduur: 118 minuten
