Julie Bertuccelli 

In The Tree van scenariste/regisseuse Julie Bertuccelli (Since Otar Left), worden we gedropt in een buitenwijk van een vergeten boerendorp ergens in het bloedhete en uitgestrekte Australië. Daar wonen Dawn (een glansrol van Charlotte Gainsbourg) en Peter O’Neil samen met hun kinderen. Het is een hecht en warm gezin. Naast hun huis staat een gigantische boom waarvan de takken ver de lucht in reiken en de wortels diep in de grond zitten.

Wanneer Peter – totaal onverwacht – een hartaanval krijgt en zich tegen de boom doodrijdt, vallen Dawn en haar kinderen in diepe rouw. Op een dag verklapt de achtjarige Simone aan haar moeder een geheim. Ze is ervan overtuigd dat haar vader haar influistert door de bladeren van de boom en dat hij op een dag zal terugkomen om hen te beschermen.

In The Tree, ooit de slotfilm van het 63ste Filmfestival van Cannes), zoomt Bertuccelli heel subtiel, bangelijk intens en beklijvend humaan in op herkenbare emoties die zijn gelinkt aan het ondraaglijke verlies/gemis van een geliefde. Bertuccelli weet verwoestende gevoelens als machteloosheid, eenzaamheid, angst, pijn, radeloosheid en ontroering op een originele en volstrekt onsentimentele wijze te vatten.

Niet te verwonderen want deze Franse filosofe, is de voormalige assistente van boegbeelden als Krystof Kieslowski en Bertrand Tavernier. Deze getalenteerde filmmaakster verloor in 2006 in het echte leven ook haar dierbare echtgenoot: de veel gevraagde cameraman Christophe Pollock.

Redenen genoeg om Julie Bertuccelli (de dochter van filmer Jean-Louis Bertuccelli), persoonlijk aan het woord te laten over haar pakkend en verstild portret dat onderhuids aan je blijft kleven.

Waarom heb je er zo lang over gedaan om je tweede film in te blikken?

Julie: Ik heb eerst een vol jaar de wereld rondgereisd om mijn film Since Otar Left, te promoten. Daarna heb ik enkele documentaires afgeleverd en vervolgens kwam de opvoeding van mijn kinderen op de eerste plaats. Heel belangrijk. Enkele jaren geleden heb ik dan een persoonlijk drama doorgemaakt en dat heeft wel enkele jaren geduurd vooral ik dat heb kunnen verwerken. Pas dan was ik toe aan een nieuwe film.

Je duidt wellicht op het overlijden van je echtgenoot?

Julie: (korte stilte) Ja.

Mag ik concluderen dat The Tree dus deels autobiografisch is?

Julie: Jawel, en meteen ook een vorm van een doorleefd verwerkingsproces. Precies zoals in Since Otar Left, staat in deze film ook het leven na de dood op de voorgrond. Ik was al een tijdje op zoek naar een boek of verhaal waar het emotionele rouwproces van een gezin centraal staat, maar vond niet wat ik zocht. Op een dag tipte een neef van me Judy Pascoe’s novelle Our Father who Art in a Tree. Ik las het en was er meteen weg van. Een welgekomen openbaring.

Het verhaal van de centrale figuur en de metaforische boom, vormden een perfecte mix voor wat ik in m’n gedachten had. Een Australische producent, Sue Taylor, had evenwel al de rechten verworven. Yael Fogiel, mijn producent, en ik zelf contacteerden haar en ze was prompt bereid om de verfilming van deze succesroman mee te financieren. Vandaar dat het dus een Frans/Australische coproductie is geworden.

De roman is geschreven vanuit het perspectief van het kind, maar dat heb ik bewust gewijzigd. De moeder staat nu op de voorgrond. Ik wou trouwens een film maken voor volwassenen, met tederheid en humor. Het flirt met de mogelijkheid van een bovennatuurlijke wereld terwijl het diepgeworteld is in het realisme en de eenvoud.

Hoe gingen je kinderen om met de dood van hun vader?

Julie: Verrassend verschillend dan de volwassen wereld. Wij zijn altijd voorzichtig en willen niemand kwetsen. We kiezen zorgvuldig onze woorden en pijnlijke emoties worden verzwegen. Kinderen daarentegen zijn heel spontaan. Een straf voorbeeld: telkens we met het gezin naar het kerkhof trekken, willen mijn kinderen een pak aantrekken waar een skelet opstaat. Een beetje vreemd, maar als je er goed over nadenkt is dit vrij logisch gedrag. Kinderen beseffen veel. Ze weten meer en voelen intens meer aan dan wij volwassenen ons kunnen inbeelden.

Voor je debuut ben je voor een half jaar verkast naar Georgië. Voor The Tree ben je tijdelijk naar Australië gaan wonen. Waarom?

Julie: Omdat de onderwerpen waarover ik schrijf doorgaans heel persoonlijk zijn. Door naar een ander en ver land te trekken, kan je makkelijker afstand doen van sommige pijnlijke zaken. Natuurlijk is dat geen simpele opgave want je moet wennen aan een nieuwe crew, het land, de gewoonten, de mentaliteit, de cultuur en zelfs aan het klimaat. Kijk, ik zoom in op een Australisch gezin en niet op een Frans, daardoor kon ik het thema gemakkelijker aan en het verfilmen.

Maar waarom viel je keuze precies op het wel heel verre Australië?

Julie: Omdat het verhaal werd geschreven in Australië. Het boek en dus ook mijn film maakt gebruik van de oerkracht van de natuur, de mens in zijn habitat en dat zijn elementen die fungeren als spiegels van gevoelens. Australië verschilt onvoorstelbaar immens van Frankrijk en deze elementaire verschillen wend ik aan om mijn film te verrijken.

Ofschoon je eigen pijnlijke ervaring, wat fascineerde je het meest in het verhaal?

Julie: Twee zaken: hoe dood wordt behandeld en hoe verdriet je emoties een andere richting uitduwen. Personages die comfort vinden in hun verbeelding. Simone, de jonge dochter, weigert zich verdrietig te voelen. Ze probeert andere manieren uit om de dood van haar vader te accepteren. In zekere zin is dit aspect vergelijkbaar met mijn eerste film, behalve dan dat het in Since Otar Left een leugen was om de dood te camoufleren.

Iedereen is ook verwonderd over het opmerkelijke tempo waarin de wortels van de boom groeien. Weet je dat het niks is overdreven, integendeel zelfs. Door de enorme droogte in deze regio groeien de bomen er veel sneller dan in Europa. In het leven is er een evenwicht tussen de poëzie en gevoeligheid, twijfel en mysterie, verbeelding en humor, lichtheid en verdriet. Als er vreselijke dingen gebeuren om je heen, weet je dat je moet leven met je verdriet. Maar, je kunt ook vechten en diezelfde emoties aanwenden om een creatief recuperatieproces op gang te brengen. Klink ik niet te serieus (kort lachje).

Absoluut niet, maar toch een ander vraagje. Je hebt samengewerkt met filmreus Kieslowski voor Trois Couleur Bleu waarin Juliette Binoche schitterend acteert. Je zou verwachten dat je haar opnieuw zou casten en niet Charlotte Gainsbourg?

Julie: Ik begrijp je standpunt en inderdaad heb ik Binoche een voorstel gedaan. Ze ging er niet op in omdat ze niet achter het script stond. Dat is uiteraard haar recht, maar eigenlijk vond ik dat wel spijtig. Toen hebben we Charlotte gecast voor het personage Dawn en ik ben daar heel gelukkig mee. Zij is een fantastische actrice en een heel charmante en lieve vrouw. Zij vat erudiet heel geloofwaardig en vanuit haar onderbuik, alle aspecten van deze diep gekwetste persoon, treurende weduwe en losgeslagen moeder. Onze samenwerking verliep bovendien heel soepel en respectvol. Ze hield ook oprecht van het scenario.

Hebben jullie veel gerepeteerd?

Julie: Niet echt. We hebben elkaar voor de eigenlijke opnames van start gingen niet veel gezien of mekaar gecontacteerd. Charlotte is een heel bezige bij (lacht). Ze had ook geen vragen over haar personage of het script. Er was bovendien een goede verstandhouding op de set en alles verliep vlot tussen ons. Ik heb Charlotte wel veel ruimte gegeven om te improviseren en daar had ze wel ontzag voor.

Waar heb je in hemelsnaam Morgana Davies gevonden. Ze is verrukkelijk als het meisje dat zich in haar beleving hecht aan de boom annex vader?

Julie: Ik heb ongelooflijk veel geluk gehad om met een dergelijk natuurtalent te mogen samenwerken. Het was haar eerste filmervaring en ze was heel ongekunsteld. Ik ben op haar gebotst omdat ze op een auditieaankondiging in de plaatselijke krant was ingegaan. Wij nodigden haar uit en ze was een van de drie die werden geselecteerd. Na zes audities was iedereen het eens dat zij volmaakt was voor deze rol. Ze vertelde me later dat ze na de audities thuis verder bleef ‘repeteren’ en voortdurend in een boom klom, om zich zo emotioneel mogelijk in te leven in haar personage. Ik ben heel fier want ik denk dat ze later een grote filmster zal worden. Als mijn voorspelling uitkomt, heb ik haar toch maar lekker ontdekt (lacht uitvoerig).