Kouté Vwa 

De 13-jarige Melrick brengt de zomer niet door in de drukke Parijse banlieue Stains waar hij woont, maar bij zijn grootmoeder Nicole in het tropische Frans-Guyana. Wat begint als een ogenschijnlijk zorgeloze vakantie gevuld met voetbal, dans, trommelmuziek en zonovergoten barbecues, krijgt al snel een zwaardere lading. In de wijk Mont Lucas in Cayenne hangt nog altijd de schaduw van een trauma, namelijk de dood van Melricks oom Lucas, meer dan tien jaar geleden brutaal neergestoken op een verjaardagsfeest. Lucas was niet zomaar iemand: onder zijn artiestennaam DJ Turbulence en als lid van de drumgroep Mayouri Tchô Nèg, was hij een spilfiguur in de gemeenschap. Zijn dood laat nog steeds sporen na en zeker bij zijn beste vriend Yannick die voor het eerst terugkeert uit Frankrijk voor een herdenking.

Met Kouté Vwa – wat vrij vertaald ‘luister naar de stemmen’ betekent in de Creoolse Sranan Tongo-taal – levert regisseur Maxime Jean-Baptiste een indringende film af die zich beweegt op het snijvlak van documentaire en fictie. Wat begint als een intieme familievertelling tussen grootmoeder en kleinzoon, groeit uit tot een aangrijpende reflectie op rouw, collectief geheugen en de naweeën van koloniale geschiedenis.

Jean-Baptiste werkt behoedzaam. Zijn film dwingt tot luisteren, letterlijk én figuurlijk. Geen enkel detail wordt achteloos vermeld en niets binnen het verhaal gebeurt zomaar. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de persoonlijke band van de regisseur met de inhoudelijke thematiek. Jean-Baptiste baseerde het scenario dat hij samen schreef met zijn jongere zus Audrey, deels op zijn eigen familiegeschiedenis. De personages Melrick, Nicole en Yannick voelen dan ook opvallend echt aan. Ze rouwen, herinneren, lachen, koken, botsen en troosten. Vooral de chemie tussen Melrick en zijn grootmoeder raakt want die is warm, vertederend, empathisch, maar ook doordrongen van gemis.

Ondanks het fictionele raamwerk, flirt Kouté Vwa vakkundig met het documentaire genre. Interviews met nabestaanden, rauwe beelden van een begrafenis en een scherp maatschappelijk bewustzijn verankeren de prent stevig in de realiteit. Het trauma van de gemeenschap wordt tastbaar zonder dat deze uit het leven gegrepen docu-fictie in miserabilisme vervalt. Jean-Baptiste kiest ervoor om het geweld en verdriet nooit gratuite uit te buiten. Hij maakt de pijn voelbaar, maar geeft ook ruimte aan levenslust, trots en verzet.

Visueel is Kouté Vwa al even gelaagd als inhoudelijk. De camera zwerft dromerig door tropische landschappen, langs bossen, rivieren en kleurrijke huizen. Close-ups brengen de personages dichtbij, terwijl trage camerabewegingen en one-shots het gevoel van tijdloosheid versterken. Het kleurgebruik is warm, maar niet sentimenteel. Het geluidsontwerp, met diepe bassen en opzwepende trommelpercussie, laat de emoties nog lang nadreunen.

Yannick, die de moord op Lucas van dichtbij meemaakte en zich nu over Melrick ontfermt, is een van de meest treffende personages. Zijn terugkeer naar Guyana is beladen en zijn gesprekken met Melrick en diens omgeving, krijgen een haast poëtische, dromerige kwaliteit. Wat Kouté Vwa zo bijzonder maakt, is precies de overwogen balans tussen pijn en troost, verleden en heden, herinnering en hoop.

Kouté Vwa is noch een doorsnee film, noch een document dat je eenvoudig wegkijkt. Het is een werk dat je dwingt om te luisteren en niet alleen naar wat wordt gezegd, maar vooral naar wat stil blijft, vandaar ook de metaforische titel. De van origine Frans Guyanese Maxime Jean-Baptiste die opgegroeide in Frankrijk binnen de Guyanese en West Indische diaspora en zich later afwisselend vestigde in Brussel en Parijs, bewijst met zijn debuutfilm als een regisseur met een unieke, oprechte en persoonlijke stem die bovendien artistiek overtuigt. In een wereld waarin rouw vaak wordt weggemoffeld of gesimplificeerd, biedt Kouté Vwa in zekere zin een melancholisch comfort.

Na de wereldpremière op het filmfestival van Locarno werd Kouté Vwa er bekroond met de begeerde juryprijs en een speciale vermelding. Daarna volgden nog meer prijzen en een indrukwekkend festivalparcours langs onder meer Chicago, Montreal, IFFRotterdam en Film Fest Gent.

Genre: docu-fiction
Jaar: 2024
Regisseur: Maxime Jean Baptiste
Cast: Melrick Diomar, Nicole Diomar, Yannick Cébret
Land: België, Frankrijk, Frans Guyana
Speelduur: 77 minuten