Iedereen heeft wel eens een cartoon gezien van Kim Duchateau. Jarenlang kon je ze spotten in De Morgen, De Standaard, Knack, De Zondag en P-Magazine en tegenwoordig is hij vooral bekend als de cartoonist van VRT NWS. Kim is ook de man achter de Esther Verkest-strips. Verder is hij ook muzikant en werkte hij onder meer samen met Buscemi, Sarah Yu Zeebroek (Kamagurka’s dochter) en Kloot per W. Fast Forward vroeg aan Kim zijn vijf filmparels.
Kim: “Ik ben een grote liefhebber van eigenaardige films. Hoogstwaarschijnlijk omdat ik er mee opgegroeid ben, zoals je zo vaak fan bent van dingen die je zag of een indruk nalieten op jongere leeftijd. De jaren 70 en jaren 80 in mijn geval. Ik groeide op in een kunstenaarsgezin en daarom stond voor mij de poort naar andere en vreemdere, abstractere werelden al een stuk wijder open dan voor de meeste andere leeftijdsgenoten. Mijn ouders trokken mij als 8-jarige mee naar tentoonstellingen met rare objecten, toneelvoorstellingen met een hoek af en keken thuis ook gewoon naar Monty Python, the Marx Brothers, Koot en Bie, Sjef van Oekel of “de vreemdere film” die gewoon op tv kwam overigens want streaming en dvd’s bestonden nog niet en een videorecorder was toen nog een peperduur toestel.
Wat dat betreft heb ik dus altijd zeer veel geluk gehad en ben ik hen enorm dankbaar. Als achtjarige snap je natuurlijk geen jota van Monty Python of van Woody Allen, maar het trok me wel enorm aan want je voelt al snel dat je naar iets anders, iets boeiender zit te kijken dan wat je toen doorgaans op tv zag. Ik hou echt van vreemde films en heb in het algemeen weinig moeite met de reguliere ontoegankelijkheid ervan. En dat is echt geen aanstellerij of intellectueel gedoe waarvoor het soms wel aanzien wordt.”
THE TENANT (Roman Polanski)
Yep, ik ben een grote fan van Roman Polanski. In ieder geval van al zijn ouder werk zoals The Fearless Vampire Killers, Rosemary’s Baby of Chinatown. Een film uit die periode die minder bekend is Le Locataire (The Tenant) uit 1976 naar een verhaal van de Franse kunstenaar Roland Topor. Het is Polanski’s meest surrealistische, benauwende en beklemmende film. Een man in Parijs, Polanski vertolkt hier de hoofdrol zelf, huurt een appartement in een groot donker gebouw waar de vorige bewoner gek is geworden en uit het raam sprong. De plek schijnt de man langzaam ook tot koortsige waanzin te drijven: vreemde mensen op het toilet die zich aan de andere kant van het gebouw bevinden die daar gewoon staan terug te kijken, gemene buren, een tand in een gat in de muur achter een kast… Hij kan nog geen stoel verschuiven of er wordt langs alle kanten op de muren gebonkt. De scène waarin Polanski zelf klaar staat om uit het raam te springen en het door alle flatbewoners wordt aanschouwd als een toneelvoorstelling in een sjiek theater is voor mij één van de meest memorabele momenten uit de filmgeschiedenis. En met Isabelle Adjani!
DE NOORDERLINGEN (Alex van Warmerdam)
Een film van Alex van Warmerdam bekijken voelt meestal alsof je op een plek rond loopt waar je nog nooit geweest bent en waar er werkelijk alles kan gebeuren. Van Warmerdams films zijn altijd rechtlijnig, het gaat van begin naar eind zonder gedoe met flashbacks en fast forwards. Een beetje zoals een kind een verhaal vertelt. En dat gaat perfect samen met de absurde situaties die de personages veelvuldig ten beurt vallen, want alles is helder en uitlegbaar. Zijn meesterwerk is voor mij De Noorderlingen, een film uit 1992. Wat een inspiratie, wat een gebeurtenissen, wat een verhaal! Het decor bestaat uit niets anders dan een nieuwbouwdorp in het midden van een braakliggend stuk terrein dat nog niet af lijkt te zijn en een vierkant bos dat er naast ligt. Het verhaal, vermoedelijk ergens in de jaren 50, vertelt over de bewoners van dat dorp en hun onderliggende verhoudingen. Het geheel ademt alles uit van een wrang sprookje met de nodige humor en stripverhaalachtige overdrijvingen. Ze zijn er allemaal: de jager, de postbode, de slager, het jonge meisje. Overigens, net zoals Polanski speelt Van Warmerdam zelf ook wel graag een rol in de meeste van zijn films.
BRAZIL (Terry Gilliam)
Aaaah, Terry Gilliam, krankzinnig genie, die van de dadaïstische animatiefilmpjes in Monty Python’s Flying Circus. En hij trekt die sfeer graag door in zijn films. Brazil uit 1985 is een kermis van jewelste aan knotsgekke beelden, bombastische decors, bizarre figuren en krankzinnige scenes. Je verveelt je geen seconde. Soms waan je je dan ook in een op monster van Frankenstein-gewijs tot leven gewekte animatiefilm. Ook het thema blijft de dag van vandaag meer dan ooit een actueel gegeven: de fantasierijke computergestuurde samenleving met een shitload aan inefficiënte bureaucratie die de bevolking onder de knoet probeert te houden. Gezichten worden plastisch chirurgisch uit elkaar getrokken, bedenkelijke mannen in thermische pakken wiens zuurstofslangen worden aangesloten op de stronttank, kantoorklerken moeten in aan elkaar grenzende ruimtes één bureau delen, deze film gaat alle kanten op met puur visuele orgasmes. En Michael Palin doet dan nog eens mee ook. Ook Robert de Niro’s kleine rolletje als “heating engineer at your service” is heerlijk. De ietwat gedateerde en kitscherige engelscènes op het einde vergeef ik Gilliam dan ook maar al te graag.
MONTY PHYTON AND THE HOLY GRAIL (Terry Gilliam, Terry Jones)
Ik denk dat grappige films zeldzaam zijn. Ik kan er moeilijk tien over de hele lijn geslaagde opnoemen. Young Frankenstein hoort daar bij, net als This is Spinal Tap, Shaun Of The Dead of misschien Top Secret of Airplane! Ik ben er ook vrijwel zeker van dat het verdomd moeilijk is om een film te maken die anderhalf uur lang grappig is. Hoe doseer je de humor in zo’n lange aandachtspanne en hoe moet je daarnaast toch ook nog een min of meer interessant verhaal brengen? Ambachtelijke humoristen zoals Monty Python zijn er vaak wel in geslaagd, ten minste toch in hun enige vier langspeelfilms die ze ooit maakten. En ook niet van het minste: de humor werkt nog altijd anno 2024. Velen noemen The Life Of Brian als hun chef-d’oeuvre maar voor mij persoonlijk is dat Monty Phyton And The Holy Grail.
Ondanks de moeilijke start (een hele conversatie over hoe zwaar kokosnoten zijn en welk type van zwaluw ze desondanks toch kan transporteren) en het flauwe einde (het anachronisme was in 1975 misschien nog een experimentele vorm van humor) is de film een aaneenrijging van briljante absurde humor zonder inzakking. Er is de ene goede ingeving na de andere. Gaande van de killer rabbit tot de zwarte ridder die weigert toe te geven dat al zijn ledematen er worden afgehakt, de drie raadselachtige vragen die moeten beantwoord worden om over de loopbrug te mogen gaan of de eigenaardige scheldtirades van de Fransman achter de kantelen. En laat ons het houten konijn van Troje niet vergeten. Tientallen citaten uit Monty Phyton And The Holy Grail worden zelfs tot heden ten dage in mijn vriendenkring regelmatig kwistig in het rond gesmeten.
ERASERHEAD (David Lynch)
Er is mijn voorliefde voor horror,en het zal daar wel grotendeels mee te maken hebben dat Eraserhead een van mijn favoriete films is. Ik had er vaak verwijzingen naar gehoord in de muziek waar ik graag naar luister, groepen als Tuxedomoon of Nurse With Wound. Vreemde tekstfragmenten als “Oh you are sick” of “I locked myself out my apartment” en “In heaven everything is fine. You got your good thing and I’ve got mine”.
Als eerstejaarsstudent animatiefilm aan de KASK in Gent lieten ze hem eindelijk eens zien in de Zwarte Zaal op een avond in 1989. Ik herinner me dat ik een week lang nog bleef nadenken over alle beelden die ik had gezien en die ik niet kon plaatsen: de gebraden kwartel die uit zichzelf blubber begint te pompen, de monsterbaby die niet stopt met huilen, het hoofd van het hoofdpersonage dat er zomaar af floept…. Net zoals wanneer je na blijft denken over de betekenis van een rare droom die je had die maar niet weg wilt uit je hoofd. Zeker geen film voor iedereen want het is anderhalf uur lang vasthangen tussen een nachtmerrie en maar niet echt wakker willen worden.
Maar het verveelde me geen seconde en de afwezigheid van een coherent verhaal of enige duiding vergrootte dat nog maar alleen, je moet het maar allemaal zelf uitzoeken. Dat kan natuurlijk evengoed resulteren in een doodsaaie arty farty-film waar er ook meer dan genoeg van zijn. Maar dat was het niet voor mij, het ging echt onder mijn vel zitten, of ik dat nu wou of niet. Wat moet er in die regisseur zijn hoofd omgaan? Waarom maakt iemand zoiets? Dat was dan ook mijn eerste ervaring met de vroege bizarre geest van David Lynch en de laatste serie van Twin Peaks bewijst dat hij daar nog steeds met een bijna duivels genoegen in rondwaart.
Vielen er net af: Evil Dead II, Dogtooth, Die Blechtrommel, Holy Motors, The Shining, Amarcord, Annie Hall, The Holy Mountain, The Lighthouse en Peewee’s Big Adventure.
