Voor je Léa Todorovs biografisch drama Maria Montessori bekijkt, is het wel nuttig om wat voorkennis te hebben over het titelpersonage. Montessori (1870-1952) was een Italiaanse arts, pedagoge en een gedreven voorvechtster van de vrouwenrechten. Ze oogstte naam en faam als educatief alumnus met haar zogenaamde ‘leer mij het zelf te doen’-methode, ook wel het Montessori-onderwijs genoemd.
In onderrichtmiddens was ze – en dit nog tot op vandaag – een vaandeldraagster. Haar opvoedkundig en grensverleggend uitgangspunt is dat ieder kind van nature nieuwsgierig is en een congenitale, noodzakelijke drang tot zelfontwikkeling in zich heeft. Opvoeding en onderwijs moeten onderkennen wat de behoeften van een kind, in zijn eigen leerproces, op een gegeven moment zijn, waar dan moet worden op ingespeeld door de juiste omgeving en materialen aan te reiken.
De klemtonen in haar aanpak liggen op het stimuleren van de zintuigen en het bevorderen van de ontwikkeling van de vaardigheden. Ze geloofde in het belang van individuele vrijheid binnen de grenzen en de rol van de leraar als gids in plaats van als instructeur. Haar baanbrekende leermethode werd internationaal erkend en verspreidde zich over de hele wereld via talloze Montessori-scholen.
Het verhaal? Om als vrouw überhaupt een studie geneeskunde te kunnen volgen en als arts te mogen werken, heeft Maria Montessori geen andere keuze dan Mario, haar onwettige zoon die ze samen heeft met haar collega Montesano, te ontkennen. Om zich volledig op haar werk te kunnen concentreren, vertrouwt ze de jongen toe aan de zorg van een pleegmoeder, waardoor ze hem nog zelden ziet. Uiteraard lijdt ze als bezorgde moeder onder deze maatschappelijk gedwongen situatie.
Ze wijst talrijke huwelijksaanzoeken van Montesano, tevens directeur van het instituut waar ze beiden professioneel aan de slag zijn, af omdat ze als arts actief en onafhankelijk wil blijven. Ze ontwikkelt volledig nieuwe pedagogische benaderingen om andersvalide kinderen optimale educatie te kunnen bieden. Tot hier het op waarheid en biografische feiten gebaseerde relaas.
Daarnaast maken we kennis met het volledig verzonnen verhaal van Lili d’Alengy, een fictieve edel-prostituee uit Parijs. Ze is moeder van Tina, haar geestelijk gehandicapte dochter die ze omwille van gebrek aan tijd en de wufte bourgeoismilieus waarin ze zich beweegt, opgroeit bij haar grootmoeder. Wanneer die sterft, moet Lili plots zelf voor Tina zorgen. Ze schaamt zich voor het meisje en brengt haar naar Rome, waar Maria Montessori een tehuis voor hulpbehoevende kinderen runt. Daar wil Lili haar zwakke nazaat het liefst gewoon achterlaten. Maar dat gaat niet, want er is alleen plaats voor dagopvang. Lili blijft dus tegen wil en dank in Rome en leert daardoor niet alleen haar dochter kennen en liefhebben, maar wordt ook getuige van de successen van de Montessori-methoden waardoor Tita echt openbloeit.
In de semi-biopic Maria Montessori concentreert documentariste en debuterende langspeelfilmcineaste Todorov zich op de vroege professionele jaren van het befaamde hoofdpersonage die worden gekenmerkt door de strijd om erkenning van haar methoden en haar persoonlijke beproevingen door de scheiding van haar jonge zoon en haar privé- en professionele relatie met Montesano, omdat omstreeks 1900 Italië nog steeds gekenmerkt wordt door een patriarchale samenleving. Scenariste Julie Dupeux-Harlé heeft voor de weergave van deze levensfase een ongewone en elegante oplossing gevonden: ze verbindt het echte verhaal van Montessori met de gefantaseerde levenslijn van Madame d’Alengy op een moment dat de twee totaal van elkaar verschillende vrouwen zich op een keerpunt in hun leven bevinden.
Interessant en boeiend aan Maria Montessori is dat het geen klassieke biopic is, maar eerder een uitvoerige verkenning van vrouwelijkheid in een door mannen gedomineerde maatschappij en tevens een intrigerende kroniek van emancipatie.
De intelligente constructie van de twee parallelle vrouwelijke story’s, de visuele flair waarmee de sfeer van begin vorige eeuw wordt gereconstrueerd (prachtige kledij en strakke kapsels, fraaie interieurs, het zachte kleurenpalet in de stijl van de Belle Époque), de magnetische fotografie, het feit dat de feministische benadering nergens didactisch is en de uitstekende acteerprestaties van de bloedmooie Jasmine Trinca – zij brak door met haar rol als Irene in Moretti’s met de Gouden Palm bekroonde La Stanza del Figlio en het mega-succesepos La Meglio Gioventù – in de huid van het titelpersonage en een bijna onherkenbare Leïla Bekhi (La Source des Femmes en Les Intranquilles van ‘onze’ Joachim Lafosse), in de rol van de verfijnde courtisane, zijn extra troeven van deze historische prent. Het soms wat trage tempo en de romantisering van het moederschap, die naar het einde toe zelfs een tikkeltje opdringerig wordt, zijn minpunten.
Wie bekend is met Montessori’s grensverleggend werk zal genieten van dit sfeervol biografisch drama en wie deze grande dame van de pedagogie niet kent, rept zich naar dit wetenswaardig tijdsdocument voor een fascinerende kennismaking met deze roemrijke, geëngageerde en straffe madam slash suffragette avant la lettre.
Genre: drama, biografie
Jaar : 2023
Regisseur : Léa Todorovs
Cast : Jasmine Trinca, Leïla Bekhi, Raffaelo Esposito, Laura Borelli, Rafaëlle Sonneville-Caby, Nancy Huston
Land : Italië, Frankrijk
Speelduur :100 minuten
