LES ENFANTS DU PARADIS 

Les Enfants du Paradis van de Franse maître Marcel Carné speelt zich af rond 1840, een tijd van politieke onrust en artistieke bloei, op de immer drukke Boulevard du Temple, beter gekend als de ‘Boulevard du Crime’. Je kan er doorgaans over de koppen lopen én voor amper een paar centen eveneens de bloedmooie Garance, in zogenaamd Evakostuum, bewonderen. Ze maakt trouwens deel uit van een ontspanningsattractie die ‘rariteiten’ of nog nooit geziene ‘wonderen der natuur’ laat aanschouwen.

Wanneer de befaamde mimespeler Baptiste haar voor het eerst ziet, wordt hij op slag verliefd op haar. Maar timide en door zijn beroep niet zo spraakzaam, durft hij zijn gevoelens niet aan haar openbaren. Maar er zijn nog kapers op de kust zoals onder meer womanizer en gevierd acteur Frédérick Lemaître, de gladde, jaloerse en gewetenloze crimineel Lacenaire en de rijke graaf de Montray die Garance redt van een valse criminele aanklacht en haar meeneemt op wereldreis.

Wanneer Garance jaren later totaal onverwacht opnieuw opdaagt op de beruchte Boulevard, flakkeren oude liefdes weer op. Zal Garance haar machtige edelman in de steek laten? Laat Baptiste vrouw en kind achter om uiteindelijk met zijn eerste geliefde het hazenpad te kiezen? En is de gevierde acteur Frédérick intussen het geflirt met de talrijke schoonheden die hem aanbidden zat en zich eindelijk wil settelen met Garance voor wie hij altijd al een speciaal boontje had? Of is het de schurk Lacenaire die er uiteindelijk toch in slaagt om de schoonheid in zijn misdadige netten te strikken? 

Les Enfants du Paradis werd geregisseerd door Marcel Carné, ex-stagiair van de beroemde regisseur Jacques Feyder, die uitgroeide tot een icoon van de Franse cinema. Het boeiende en meerlagige scenario is van de hand van de gerenommeerde surrealistische dichter, toneel- en filmscenarist Jacques Prévert. Hun samenwerking voor Les Enfants du Paradis leverde zonder twijfel een van de grootste chef-d’oeuvres van de Franse cinema op en mag gerust een van de beste films aller tijden worden genoemd. Uitgebracht in 1945, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, is de film zowel een rijk historisch document als een tijdloos verhaal over liefde, verlangen en de theaterwereld dat hier fungeert als een schaakbord waarop vier pionnen strijden om een koningin in het 19e-eeuwse Parijs.

Het verhaal is, op het eerste gezicht, een klassieke melodramatische vertelling over onbeantwoorde liefde en onmogelijke verlangens, maar het is veel meer dan dat. De centrale thema’s van Les Enfants du Paradis zijn trouwens de tegenstelling tussen het leven en de kunst, het publieke versus het privéleven en de fragiele scheidslijn tussen passie en obsessie. Garance vertegenwoordigt de vrouw als object van verlangen, maar ook als een onafhankelijke persoonlijkheid die de vrijheid van haar keuzes koestert, terwijl de mannen in haar leven vastzitten in hun verlangens en een zoektocht naar bezit. De prent onderstreept uitdrukkelijk het idee dat ware liefde zelden het resultaat is van bezit of controle, maar eerder van onbereikbaarheid en het verlangen op zich.

Naast de persoonlijke drama’s speelt het verhaal zich af in de wereld van het theater. Het Parijse theater is de wereld waar de hoofdpersonages zich volledig kunnen uitdrukken, maar ook gevangen raken in een werkelijkheid die hen van elkaar vervreemdt. Dit is niet alleen een metafoor voor de kunstwereld zelf, maar ook voor de bredere maatschappelijke structuren van de 19e eeuw, waarin de rollen van liefde, verlangen en klasse voortdurend in conflict kwamen.

Een van de meest opmerkelijke kenmerken van Les Enfants du Paradis is de cinematografie van Roger Hubert die met dit liefdesdrama zijn grootste en belangrijkste werk uit zijn carrière levert. Hij hanteert licht en schaduw op een manier die de innerlijke conflicten van de personages weerspiegelt. De film bevat enkele van de mooiste zwart-witbeelden uit de Franse cinema, met een gebruik van het licht dat de dramatische spanning tussen de karakters versterkt. Carné en Hubert creëren een wereld die zowel visueel indrukwekkend als thematisch geladen is, waarbij de setting van het oude Parijs een rijke achtergrond biedt voor de complexe gebeurtenissen die zich ontvouwen.

Het romantisch drama bevat een aantal iconische beelden, zoals de scènes die zich afspelen op de boulevard, in de wijk Les Funambules en in de theaterzalen. De beroemde scènes in de regen, waarin de personages zich in het theater of op straat bevinden, zijn zowel visueel als symbolisch geladen. De regen is niet alleen een esthetisch element, maar benadrukt ook de droevige, melancholieke toon van de film. De acteurs bewegen zich vaak in lange, statische shots door de straten van Parijs, wat het gevoel van een wereld op het punt van verandering versterkt. De uitmuntende scenografie, die opnieuw het 19e-eeuwse Parijs tot leven brengt, wordt aangevuld door oogverblindende kostuums.

De cast in Les Enfants du Paradis is buitengewoon sterk, met Jean-Louis Barrault als de mime-acteur Baptiste Debureau in de rol van zijn leven. Zijn stille, expressieve acteerwerk is een van de meest memorabele troeven van de prent. Zijn vertolking van de clown, een man die zijn emoties verstopt achter een masker van humor, is tegelijkertijd kwetsbaar en krachtig. Het idee van de mime, die zijn emoties zonder woorden uitdrukt, is de perfecte metafoor voor het thema van de onbereikbaarheid van de liefde. Barrault slaagt erin de intensiteit van zijn verlangens en de diepte van zijn tragische lot zonder woorden over te brengen, puur door zijn lichamelijke expressie. 

Arletty, die de rol van Garance speelt, is betoverend. Ze vertegenwoordigt het ideaal van de zogenaamde ‘onbereikbare vrouw’, maar haar prestaties bieden tegelijkertijd een verrassende diepgang. Garance is geen statisch object van verlangen; ze is een vrouw met haar eigen dromen en keuzes, wat haar karakter zowel fascinerend als moeilijk te doorgronden maakt. De andere acteurs, zoals Pierre Brasseur (jawel, de vader van Claude Brasseur), Marcel Herrand en Louis Salou, leveren ook sterke bijdragen, hoewel het vooral de dynamiek tussen Barrault en Arletty is die de film drijft.

Les Enfants du Paradis, oorspronkelijk uitgebracht in vijf delen, is een onmiskenbare klassieker van de wereldcinema en een van de grootste Franse films aller tijden. Met zijn rijke thematiek over liefde, verlangen en de kunstwereld, zijn artistieke en visuele pracht en emotioneel diepe karakterstudies, is dit drama een ongeëvenaarde kijkervaring. Het is een prent die zowel bewondering oproept voor de manier waarop het een verloren tijdperk tot leven brengt en voor de tijdloze vraagstukken die het aansnijdt. Les Enfants du Paradis is ondanks zijn lange speelduur van maar liefst 190 minuten een onvergetelijke belevenis met een diepe emotionele resonantie zowel voor cinefielen als voor een breder publiek. Carné’s meesterwerk is een film die op je netvlies blijft kleven omdat het eigenlijk een monument is voor de kracht van cinema als kunstvorm, waarvoor het terecht werd beloond met de International Critics Award op het filmfestival van Venetië en door UNESCO werd geclassificeerd als werelderfgoed.

Genre: drama, romantiek
Jaar: 1945
Regisseur: Marcel Carné
Cast: Arletty, Jean-Louis Barrault, Pierre Brasseur, Marcel Herrand, Louis Salou 
Land: Frankrijk
Speelduur: 190 minuten