Hard werk, een beetje talent en een tikkeltje geluk. Dat is volgens producent Mariano Vanhoof de toverformule om in filmland België te overleven. Samen met zijn studiegenoot Geoffrey Enthoven runt Vanhoof het productiehuis Fobic Films. Hun eerste langspeelfilm Les enfants de !’amour was meteen een voltreffer. En dan nog over een kies onderwerp zoals kinderen bij echtscheiding.
Enthoven en Van Hoof vonden privé-financiering in Franstalig België. Daarom is Les enfants de l’amour in Wallonië gesitueerd en draaiden de Vlamingen hun film in het Frans. De situaties zijn daarom echter niet minder herkenbaar. Helaas. Nathalie heeft drie bloemen van kinderen van twee vaders. De ouders leven gescheiden en eigenlijk staat de moeder er in haar eentje voor. En ze heeft zorgen. Zo moet dochter Winnie wekelijks op therapie bij de psychologe. Nathalie doet haar best om voor de kinderen te zorgen, maar ‘s weekends, wanneer de vaders hun hoederecht uitoefenen, wil ze ook wel eens de bloemetjes buitenzetten.
Les enfants del’ amour is de bijna documentaire van zo’n weekend waarin de dingen weer eens flink fout lopen. Met een echt verrassende tweede helft, waarin de volwassenen tegenover een het-leven-zoals-het-is-cameraploeg commentaar leveren bij hun leven. Niet alleen is dit verhalend een hoogst originele invalshoek, het tilt de film uit boven elk vals sentiment of sensatie. Regisseur Enthoven neemt afstand en wordt schijnbaar neutraal enquêteur. Net dat vergroot de menselijkheid van zijn film. Les enfants de l’ amour is een te koesteren kleinood. Geen ‘entertainende’ film, evenmin een deprimerende of cynische blik op een schrijnend probleem.
Voor het scenario tekende in Wilrijk geboren Enthoven zelf, maar eigenlijk was Les enfants de l ‘amour een project van Colette Buchet-Charlet, bezielster van de vzw Les Choeurs de Luis Mariano en de stichting L’arbre de vie. Beide organisaties willen jonge volwassenen, toekomstige ouders en ouders bewustmaken van de problemen van kinderen van gescheiden ouders. Is een ‘opdrachtfilm’ wel een geschikt debuut?
Geoffrey Enthoven had er geen problemen mee. ,,Ik ben heel blij dat er nog mecenassen bestaan en dat uitgerekend ik deze opdracht kreeg”, zegt hij. ,,Zelf had ik nooit zo’n film durven maken, bang dat hij te melig of te moralistisch zou worden. Mevrouw Buchet-Charlet was trouwens niet alleen onze geldschieter. Ze geloofde echt in ons en ze bleef ons steunen. Ook tijdens de zware crisismomenten. En geloof me, die waren er!”
Volgens Enthoven liet de mecenas zich leiden door haar intuïtie. “Ze voelde gewoon aan dat wij veel hart voor het onderwerp hadden. Fantastisch, niet? Wij van onze kant beloofden voor haar film ons uiterste best te doen, vooral om de inhoud zo universeel mogelijk te maken. Onvoorstelbaar, maar we kregen prompt creatief zowel als artistiek alle vrijheid.”
Of de subtiele maar onbedekte manier waarop Les enfants de l ‘amour een ingewikkelde problematiek áankaart geen autobiografische elementen verraadt? Zelf kind van gescheiden ouders, onderstreept Geoffrey Enthoven dat hij alvast niet de bedoeling had z’n persoonlijke gevoelens over echtscheidingen van zich af te filmen. ,,Bewust heb ik geen eigen gevoelens verwerkt, maar ongetwijfeld filmde ik onbewust met intense referenties aan persoonlijke emoties.”
In elk geval beten de makers van Les enfants de l’amour zich vast in hun onderwerp. Aanvankelijk zouden ze dus een educatieve documentaire draaien. Een half jaar duurde het alvorens ze een gezin hadden gevonden dat, aldus Geoffrey Enthoven, ,,de emotionele verscheurdheid van echtgescheiden ouders optimaal belichaamde”. De scenarist was vooral op zoek naar belangrijke emotionele details, die hij op het scherm kon uitvergroten. ,,Want het is je plicht als regisseur”, zegt hij, ,,om zonder te moraliseren de kijker te tonen hoe belangrijk schijnbare bijkomstigheden wel zijn.”
Maar dan haakte het gezin af. Weg, documentaire. Wat nu? ,,Paniek, natuurlijk. De levensechte getuigenissen hadden echter een onuitwisbare indruk gemaakt. In die mate dat we besloten onze omvangrijke documentatie te gebruiken voor een fictiefilm. Een moeilijke beslissing, al was het maar omdat we het publiek nu moesten laten geloven in een ‘verzonnen’ werkelijkheid. Het verhaal zoals de film nu vertelt, kun je overigens niet brengen zonder acteurs. Dat zou pas moreel onverantwoord zijn!”
Opvallend: ondanks alle voorstudie komt de welzijnssector amper (en de jeugdrechtbank al helemaal niet) aan bod. Een bewuste keuze? ,,Vele gezinnen waarin de ouders uit de echt scheiden worden inderdaad geconfronteerd met de jeugdrechtbank”, weet Geoffrey Enthoven. ,,Dat aspect schoof ik echter bewust ter zijde om de film niet nodeloos ingewikkeld te maken. Als filmmaker moet je kiezen. Het is al een hele prestatie als je erin slaagt drie grote boodschappen in je film te stoppen!”
Die zijn? ,,Allereerst,” aldus Geoffrey Enthoven, ,,dat iedereen vanuit zijn eigen standpunt altijd gelijk heeft of het goed bedoelt. Filmisch is dat niet eenvoudig. Je kiest heel snel partij en zoomt vaak te makkelijk en te subjectief op bepaalde personages in. Ik werkte een maand bij Jambers. Los van wat ik over zijn manier van werken denk, heeft die ervaring me waarlijk geholpen om echtheid op het publiek over te dragen.”
Twee andere boodschappen in Les enfants de f amour zijn dat je als ouder je verantwoordelijkheid niet kunt ontlopen en dat je niets oplost door te huwen of door een kind op de wereld te zetten. Geoffrey Enthoven: ,,Een huwelijk is geen wondermiddel. Het maakt je relatie psychologisch niet beter of sterker. Mijn ervaring is dat mensen vaak een kind willen, omdat ze menen dat alles dan beter wordt. Ze hebben nu zogenaamd een fantastisch doel in hun leven. Een relationele leegte kun je echter niet opvullen met kinderen. Opvoeden is trouwens een voltijdse baan!”
Vele ouders blijven samen omwille van de kinderen. Vindt Geoffrey Enthoven dit verantwoord? ,,Een heel moeilijke vraag”, zucht betrokkene. ,,En het antwoord is al even gecompliceerd. Het zit hem in de details. Subtiliteiten en gevoeligheden zijn het belangrijkst. Daarom moet je in de diepte werken. Het is van primordiaal belang dat de ouders goed met elkaar opschieten. Een kind voelt die eenheid. Gaat het relationeel slecht, dan. .moet je alles proberen om het beter te maken.”
“Is de relatie echter finaal stuk, dan is het voor niemand goed om nog samen te blijven. Een kind is kwetsbaar. Het draagt het ouderlijke conflict mee en wordt in zijn trouw verscheurd. Er bestaat dus geen algemeen geldend antwoord op je vraag. Wel is er die volkswijsheid: bezint eer ge begint! Simpel, maar wezenlijk.” Of hoe een film perfect geschikt een film perfect geschikt kan zijn als voorhuwelijkse cursus.
“Was dat niet aanvankelijk de opdracht?”, lacht Geoffrey Enthoven. ,, Les enfants, de l ‘amour bekijken is een kansje maken dat je een betere ouder wordt…”
