Toen bekend werd gemaakt dat Girl, het langspeelfilmdebuut van de toen nog 26-jarige Gentenaar Lukas Dhont, was geselecteerd voor de Un Certain Regard-sectie van het 71ste filmfestival van Cannes, ontploften in een mum van tijd de sociale media en haalde dit heugelijke nieuws zowat alle kranten- en tijdschriftenfrontpagina’s. Lukas Dhont deed geen oog meer dicht en zowat alle Belgische journalisten en paparazzi verdrongen elkaar om als eerste een afspraak te maken met de jonge filmmaker.
Te begrijpen want het was al van 1990 geleden met Het Sacrament van Hugo Claus dat een Vlaamse productie deel uitmaakte van de Officiële Selectie van het prestigieuze filmfestijn aan de Côte d’Azur. Dat Dhont ooit wel grote sier en naam zou maken in het filmwereldje wist eigenlijk zowat iedereen uit het milieu. Hij is beslist geen onbekende in filmland. Hij studeerde af aan het KASK in 2014 en liet zich opmerken door zijn kortfilms Corps Perdu (2012) en L’infini (2014) dat zich kwalificeerde voor de Academy Awards. Beide kortfilms werden op Film Fest Gent vertoond en kregen er respectievelijk een eervolle vermelding en de prijs voor de beste Belgische Studentenkortfilm. Dhont zelf maakte in 2011 deel uit van de jongerenjury op het Film Fest Gent. Zijn veelvuldig bekroonde kortfilms kenden zowel een nationale als een internationale carrière. Met Girl zet hij de exploratie verder van thema’s als dans en identiteit die ook al in zijn kortfilms aan bod kwamen.
Girl is geïnspireerd door een waargebeurd verhaal en gaat over Lara (briljant vertolkt door Viktor Polster), een 15-jarige jongen die niets liever wil dan ballerina worden. Om die droom waar te maken is enorm veel discipline nodig, maar de uitdaging wordt nog groter gemaakt doordat Lara is geboren in het lichaam van een jongen. De film volgt Lara in het dagelijkse gevecht tegen haar eigen lichaam, waarbij ze uitstekend wordt opgevangen en gesteund door haar vader. Dhont schreef het scenario van Girl samen met Angelo Tijssens en ontwikkelde de film in het kader van de Résidence du Festival, een initiatief van de aan het Festival van Cannes verbonden Cinéfondation. In 2017 won het project de work-in-progress-prijzen op CONNeXT in Gent en het Europees Filmfestival van Les Arcs. Producent van Girl is Dirk Impens. Hij drukte zijn stempel op de Vlaamse filmindustrie met films als The Broken Circle Breakdown, De Helaasheid Der Dingen en Daens.
Vorig jaar kondigde Impens aan dat Girl meteen ook zijn laatste project als producer was. De wereldpremière van Girl vond plaats op zaterdag 12 mei om precies 11u in het Théâtre Debussy, de op een na grootste zaal in Cannes waar maar liefst 1068 zitplaatsen zijn. Na het bestijgen van de beroemde trappen onder enorme belangstelling – al drie dagen lang had iedereen in Cannes de mond vol over Dhonts debuutfilm, draaide de promotiecarrousel op volle toeren en sierden de gigantische tabloids van Girl – naar een topfoto van Kris De Witte – de zonovergoten Croisette, was het zover. Nog even werd Dhont, die voor de gelegenheid zijn blauwe smoking had aangetrokken, op het podium geroepen en verklaarde met een licht bevende stem voor het immense witte doek: “Ik ben heel nerveus.” De selectie van mijn eerste film in Cannes is voor mij nog steeds een moeilijk te bevatten droom die uitkomt. Ik hoop dat onze film jullie zal ontroeren. En dan ging het licht uit in de bomvolle Debussy-zaal voor de wereldpremière van Girl.
Anderhalf uur later ontplofte de zaal. Tijdens de aftiteling volgde een indrukwekkende staande ovatie. Het daverende handgeklap hield zo lang aan dat Dhont de tranen niet meer kon bedwingen en getroost moest worden door zijn acteurs. Het wonder was geschied… Girl bleek een tedere, broze en ontroerende film te zijn. Dhont is duidelijk een super getalenteerde filmmaker. Hij bewijst meteen ook de moed te hebben om een complex onderwerp met respect, stijl en met verve, zonder ook maar een keer overstag te gaan, in pakkende beelden om te zetten. Bovendien is het ongedwongen, gestileerde en fraaie camerawerk van Frank Van den Eede bijzonder sterk. Spat het naturel van de cast van het doek en zet de jonge acteur en prille nieuwkomer Victor Polster, de prestatie van zijn leven neer. Daarenboven is de choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui, artistiek directeur van het Ballet Van Vlaanderen die ook al meewerkte aan films als Le Bruit Des Gens Autour en Anna Karenina, functioneel hoogstaand. Kortom, Girl is een fijne film en een prachtig debuut en Dhont is een klasbak.
De Belgische pers was kritisch, maar het unaniem eens dat Girl een dijk van een debuut is. Toen later bleek dat ook de internationale pers uit de bol ging en Girl de hemel in prees, kon het niet meer stuk. Enkele krantenkoppen: “Girl is dé verrassing van het Festival” (Le Figaro). “Het acteertalent van Polster is overweldigend” (Les Inrockuptibles). “Girl is een heel grote kanshebber voor de Caméra d’Or voor beste debuut in Cannes” (Libération). “Girl is een verbluffend debuut voor zowel regisseur Lukas Dhont als zijn hoofdrolspeler Victor Polster” (Variety). The Hollywood Reporter zag in het personage van Lara de grote doorbraak van de 15-jarige Polster als acteer- en danstalent. En Screen International was lovend en noemde de prestatie van Polster betoverend.
Tot het wonder voor de tweede keer geschiedde: Girl werd bekroond met maar liefst vier prijzen. De Queer Palm, een award die sinds 2010 wordt uitgereikt en films bekroont uit de selecties in Cannes die thema’s als homoseksualiteit, biseksualiteit of transseksualiteit in de kijker zetten. De Franse producente Sylvie Pialat zat de jury dit jaar voor en verklaarde dat ze helemaal was weg van Girl. Franck Finance-Madureira, de recensent die de prijs in het leven riep, voegde er nog aan toe: “Girl staat voor de geboorte van een groot regisseur. “Hij gaat op zo’n bijzondere wijze om met dit onderwerp, dat iedereen er zich mee kan identificeren.” Daarna ontving Victor Polster de Prijs voor Beste Acteerprestatie voor zijn rol als Lara. Vervolgens kende de internationale critici hun Fipresci-Prijs voor de Beste Film ook toe aan Lukas Dhonts Girl. Uit het Fipresci Juryrapport: “Voor de dappere integriteit waarmee gender thema’s werden aangepakt en voor het ongelooflijk evenwicht, en dat voor een debuutregisseur die de delicate en ontroerende band toont in een vader-zoon relatie die prachtig vertolkt wordt door de twee acteurs”.
Tenslotte kwam de kers op de taart toen Girl ook nog de Caméra d’Or won, de enorm begeerde en prestigieuze Prijs voor het Beste Debuut. Deze award geldt, naast de Palme d’Or voor de beste competitiefilm, als een van de belangrijkste prijzen op het Festival. En inderdaad Girl (volledigheidshalve vermelden we dat de film geproduceerd werd door het Nederlandse bedrijf Topkapi Films) was ontegensprekelijk de grootste hit van Cannes 2018. Na deze prijzenregen en lofbetuigingen uit alle hoeken van de wereld, verkeerde ons ‘dierbaar’ België plotsklaps in een onverdeelde collectieve euforische roes en dat moet al geleden zijn van juni 1986 toen België zich plaatste voor de halve finales op het wereldkampioenschap voetbal in Mexico. Te begrijpen, want net als toen, zwaaien we trots en enthousiast met onze tricolore omwille van het grote succes dat Girl én Lukas Dhont, toch twee producten van eigen bodem, boekten. Wij hadden het geluk om in Cannes een gesprek te hebben met de dolgelukkige regisseur kort na de wereldpremière van de film.
En, een tevreden man?
Lukas :Wat denk je? Ja, heel tevreden, maar vooral emotioneel dan. Het was een enorm intense ervaring om mijn film te bekijken op een groot scherm in het bijzijn van publiek en de hele equipe die veel heeft geïnvesteerd in de film. Het was heel emotioneel daarnet. Een surrealistische ervaring. Ik ben heel content (lacht zenuwachtig). Een staande ovatie, onmiddellijk na de wereldpremière tijdens het grootste filmfestival van de wereld, kun je als regisseur wel dromen, maar nooit verwachten. Het was prachtig. Ik ben zo gelukkig.
En reageerden de mensen zoals je had gehoopt, met de juiste reacties en emoties die je in je gedachten had?
Lukas : Absoluut. Het was ondertussen wat moeilijk geworden voor mij om precies in te schatten hoe het publiek op bepaalde scènes zou reageren want ik ben nu toch al vier jaar intens en onafgebroken bezig met het realiseren van deze film. Maar ik ben enorm blij met de reacties en emoties die ik gehoord en gevoeld heb tijdens de vertoning. Die geladen stilte tijdens de projectie, die welgemeende lachjes op momenten dat er een vleugje humor in zit en dan die voelbare huiver bij de ontknoping. Het publiek was duidelijk helemaal mee met Girl. Fantastisch. Ze omarmen beslist en oprecht het personage van Lara. Er wordt nu al gesproken van de ballerina die ze nooit meer zullen vergeten. Het voelt als een enorme overwinning voor mij. Het allerbelangrijkste vandaag vind ik, is dat mijn vrienden en familie die ook in de zaal zaten, Girl goed vinden want ook zij hadden de film nog niet gezien. De reacties van de mensen die ik graag zie, die raken me diep. En voilà, niet alleen mijn naaste omgeving, maar ook het grote publiek heeft duidelijk genoten van Girl, ik ben er enorm blij om.
Wist je dat Benicio Del Toro in de zaal aanwezig was en aan het eind ook minutenlang mee heeft geapplaudisseerd?
Lukas : Aanvankelijk niet, maar vrienden van mij die ook bij de projectie van Girl aanwezig waren, hadden hem desondanks hij een pet op had die tot diep onder zijn wenkbrauwen was gezakt, wellicht om onherkenbaar te zijn, zaten net voor hem en hebben hem gespot. Ze zijn er in geslaagd een foto van hem te nemen die ze me dan onmiddellijk hebben ge-sms’t. Reuze toch. Het is opmerkelijk dat hij na de projectie is blijven zitten en heeft geapplaudisseerd want normaal proberen juryleden meteen na de voorstelling van een wedstrijdfilm zo snel mogelijk weg te glippen. Ik denk dus wel dat hij de film goed vond. Er hangt natuurlijk veel van zijn mening en zijn uiteindelijk oordeel af want hij is ten slotte toch juryvoorzitter. Duimen is de boodschap (lacht).
Had je eigenlijk een selectie van Girl in het onderdeel Un Certain Regard verwacht?
Lukas : Zelfs niet in mijn stoutste dromen. Ik ben uiteraard heel blij dat ik erbij ben. Dit voelt al als een overwinning. Un Certain Regard is een sectie waar veel van mijn persoonlijke helden films hebben gepresenteerd. Ik denk dan ook topcineasten als Yorgos Lanthimos, Michel Franco, Xavier Dolan en vele andere. Ik heb de voorbije vier jaar maar één ding gewerkt. Om dan bevestigd te worden door het mekka van de cinema in Europa, dat betekent enorm veel. Het is als een pianist die voor de Koningin Elisabethwedstrijd geselecteerd wordt. Girl is een film waar ik al heel lang op zat te broeden. Het verhaal zat al in mijn hoofd toen ik nog aan het KASK zat en ik heb er in die tijd al over gesproken met producent Dirk Impens, die trouwens mijn docent was toen ik nog aan het KASK studeerde. Maar het eigenlijke idee is ontsproten toen ik jaren geleden een artikel las in de krant over een jong meisje dat ballerina wilde worden, maar geboren was in een jongenslichaam. Ik heb toen contact met haar gezocht. We hebben veel vruchtbare gesprekken gevoerd. Op die manier leerde ik haar beter kennen en kreeg ik meer inzicht in haar manier van denken en het pakket bekommernissen waarmee ze probeerde te leven. Haar verhaal greep me enorm aan. Dat die tiener niet alleen de moed had om te zeggen dat ze was geboren in het verkeerde lijf, maar dat ze er ook vastberaden voor koos om een ballerina te worden, het toonbeeld van vrouwelijkheid. Ik vond haar eigenlijk een soort heldin. Toen stond mijn besluit vast: als ik ooit de kans krijg om een speelfilm te maken, zou het over dit onderwerp gaan. Ik wil ook wel meteen vermelden dat de film niet op haar leven is gebaseerd. Ik heb me verdiept in deze complexe materie en ook vele andere transgenders opgezocht. Ik heb ook met deze personen meermaals en diepgaand gesproken en veel van hen opgestoken. Het heeft altijd in mijn bedoeling gelegen om raakvlakken in hun leven te vinden en daarop mijn scenario te baseren.
Voor alle duidelijkheid: het krantenartikel dat je zo trof ging toch over Nora Monsecour want als ik me niet vergis zat ze daarnet toch ook in de zaal?
Lukas :Ja, dat klopt, ik heb het over Nora en ze is samen met het hele team hier aanwezig in Cannes.
Wie is Nora Monsecour eigenlijk? Kan je wat meer vertellen over haar en haar transitie?
Lukas : Zij is afkomstig uit het Gentse, meer specifiek van Destelbergen. Momenteel volgt ze een dansopleiding in Engeland. Als tiener studeerde ze aan het KBA (Koninklijke Balletschool Antwerpen, MB), maar dan in het lichaam van een jongen. Nora is eigenlijk geboren als Aaron. Zo’n dikke tien jaar geleden, ik geloof dat ze toen 12 jaar was, heeft ze met haar ouders en haar tweelingbroer Arno rond tafel gezeten en haar wens tot transitie medegedeeld. Er volgden lange en uitvoerige gesprekken binnen het gezin Monsecour, dat kan je wel begrijpen.
Ik noem een dergelijke stap en zeker op die jonge leeftijd, straf. Heel straf zelfs. Je moet weten dat het onderwerp van genderdysforie toen een onaangeroerd en min of meer zelfs een taboeonderwerp was in Vlaanderen, zeker voor tieners. Ze wist eigenlijk al van zodra ze kon praten dat ze was geboren in het ‘verkeerde’ lichaam. Ze heeft een lange weg afgelegd waarbij er eerst veel onderling werd overlegd. Daarna volgde nog een lang en moeilijk aanvaardingsproces. Vervolgens heeft ze puberteitsremmers geslikt en vrouwelijke hormonen genomen. Op haar 18de volgde dan eindelijk de lang gehoopte geslachtsoperatie. Uiteindelijk heeft ze haar beoogde doel bereikt, met groot succes overigens want vorig jaar nam ze zelfs, als ballerina, deel aan de BBC-Young Dancer, een wedstrijd met als doel een ontmoeting en uitwisseling te zijn tussen dansers en dansscholen uit België en Europa. Chapeau. Momenteel wil ze uit de schijnwerpers blijven en is ze gewoon Nora, de danseres. Ik heb Girl dan ook met heel veel liefde voor het hoofdpersonage gemaakt, maar ik herhaal nog even dat de film niet specifiek over haar leven gaat, oké.
Wat spreekt je persoonlijk zo aan in de thematiek van de genderdysforie?
Lukas : Dat is een persoonlijke aangelegenheid. Ik heb me altijd al aangetrokken gevoeld tot de genderthematiek. Het concept mannelijkheid-vrouwelijkheid boeit me al jaren. Trouwens alles wat op dit vlak afwijkt van de norm, trekt mijn aandacht. Mijn speciale interesse in transgender is wel heel duidelijk denk ik want in Corps Perdu en L’Infini, komt deze thematiek ook al aan bod. Ik ben gefascineerd door het doorbreken van de zogenaamde geijkte patronen en normen omtrent wat de goede gemeenschap eigenlijk van jongens en meisjes verwacht. Mij interesseert het om personen te tonen die niet binnen de klassieke normen van mannen en vrouwen vallen. Film is een interessante manier om daarover te praten.
En van waar je interesse voor ballet?
Lukas : Voor mij betekent ‘dansen’ een uitstekende vorm van communicatie. Het wordt nog interessanter als je door de ogen van de balletwereld kijkt, want dan stel je vast dat men toewerkt naar een ultieme kunstvorm, puur door manipulatie van het lichaam. Die jonge ballerina’s puberen, met andere woorden hun lichamen zijn in die periode in volle transformatie en precies dit natuurlijk menselijk gegeven wordt concreet door de balletscholen gebruikt als werkinstrument an sich, fascinerend toch?
Mag ik Girl een dansfilm noemen?
Lukas : Nee (lacht). Ik heb geen dans- of transgenderfilm gemaakt. Noem Girl eerder een lichamelijke film. Ofschoon Girl dus een transgender als hoofdpersonage heeft, heb ik bijvoorbeeld ook niet écht graag dat men Girl zou bestempelen als een lhbt-film. De film gaat over de uitdaging tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid en de ergerlijke en echt onnodige opdeling ervan. Genderfluïditeit is een actueel en gewichtig onderwerp, maar je mag het geen probleem noemen want dat is het eigenlijk niet. Girl is trouwens veel meer dan reflecteren over het gendergegeven. Ik zoom ook in op sociaal-humanistische items als adolescentie, iets heel graag willen en er voor gaan en ook op een empathische vader-zoon/dochter-relatie. Dit zijn uit het leven gegrepen-items en immer actuele onderwerpen. Girl is een vat aan emoties en het dansen is in Girl, bij wijze van spreken, enkel een kapstok waaraan het verhaal wordt opgehangen (lacht). Ik heb een positieve film willen maken. Lara vecht tegen haar lichaam, niet tegen de wereld. De wereld vecht ook niet tegen haar overigens.
Heb je je vakkundig laten informeren over de medische kant van deze materie?
Lukas : Zeker, als je een film maakt over een dergelijk onderwerp, moet alles correct zijn. Je kan je geen fouten permitteren. Je moet juiste info doorgeven zowel emotioneel als medisch. Als regisseur draag je een enorme verantwoordelijkheid. Als ik je zeg dat er sinds begin dit jaar al drie transgenders die nog geen vijftien jaar zijn nota bene zelfmoord hebben gepleegd in België, dan slik je toch wel even. Die jongeren zitten geblokkeerd. Ze zijn zich niet bewust van hun eigenwaarde. Ze zijn teleurgesteld in hun nog prille leven omdat ze zich zo anders voelen. Daarom zeg ik heel bewust: als ik door mijn film zelfs maar één jongere heb kunnen bereiken die zich door Girl beter in zijn vel voelt en iets meer begrepen voelt, ben ik een gelukkig mens. Dat is belangrijker als scoren in het filmmilieu en hunkeren naar wereldfaam, al voeg ik daar eerlijk aan toe dat ik dat ook wel leuk zou vinden (lacht).
Waar en hoe heb je je hoofdacteur, Victor Polster, gevonden?
Lukas :Laat me eerst opmerken dat ik de acteerprestatie van Victor in de moeilijke rol van Lara uitzonderlijk vind. Hij is fenomenaal. Hadden we Victor niet kunnen casten, was de film ineengezakt als een mislukte soufflé (lacht). Nee, echt waar. Bij de castings voor de hoofdrol zag ik het op een bepaald moment niet meer zitten. Ik raakte licht in paniek en werd wanhopig. Alles passeerde de revue. We zagen jongens, meisjes, transgenders. Te veel om op te tellen. Ik was ook wel veeleisend. Ik had in m’n hoofd een sumup gemaakt aan welke kwaliteitsnormen onze kandidaat protagonist moest voldoen: een zeker androgyniteit uitstralen gekoppeld aan een sterk dansniveau en een hoog gehalte aan naturel acteertalent. Niet makkelijk om iemand te vinden die deze toch wel hoge lat-kwaliteiten in zich heeft. Toen uiteindelijk Victor binnenstapte, waren we het onmiddellijk en unaniem, zonder zelfs een woord tegen elkaar te zeggen, eens: hij was de persoon naar wie we al zo lang op zoek waren. Vreugde en opluchting alom op dat moment en nu alweer (lacht).
Waarom wordt er in Girl naast Nederlands ook veel Frans gesproken?
Lukas : De film speelt zich af in Brussel en daar is het heel gewoon dat de bewoners tweetalig zijn en Frans en Nederlands vlotjes door elkaar gebruiken. Zeker ook omdat Lara, het hoofdpersonage, naar de Koninklijke Balletschool gaat en die is gevestigd in Antwerpen. Daar spreekt men overwegend Nederlands. Daarnaast zal het je wel zijn opgevallen dat ik ook in mijn kortfilms Nederlands en Frans door elkaar gebruik en dat is een heel bewuste keuze. Ik wil me profileren als een Belgische regisseur en niet omdat ik toevallig uit Vlaanderen kom en in Gent woon, als Vlaamse filmmaker. Het is mijn bedoeling om de twee kanten van ons land samen te voegen én op die manier kan ik op het vlak van acteurs en crewleden, lekker graaien uit een veel groter vat aan mogelijkheden (lacht).
Waarom geef je geen enkele informatie aan over wat er met de moeder is gebeurd?
Lukas :Voor mij is dat niet belangrijk. Het was een zuivere dramaturgische keuze. Van bij de aanvang weet het publiek dat dit gezin bestaat uit slechts drie personen: de vader, die trouwens heel begripvol is omdat ik een positieve film voor ogen had, Lara en haar jongere broertje. Door het feit dat de moeder afwezig is, neemt Clara de vrouwelijkheid binnen het gezin op. Ze neemt huishoudelijke taken zoals onder meer koken op zich waardoor ze zich ook vrouwelijker voelt. Dat gegeven is belangrijk binnen haar persoonlijke evolutie die ze doormaakt in haar genderswitch. Daardoor krijg je geen doorsnee-familie voorgeschoteld, maar wel een heel dynamische vader-dochterrelatie waarbinnen bovendien intensief wordt geïntegreerd.
Girl is de laatste productie van Dirk Impens. Hij vertelde dat hij met je aan boord wilde gaan omdat het onmiddellijk klikte tussen jullie en omdat je talent, drive en focus hebt. Reactie?
Lukas :Dat het onmiddellijk klikte tussen ons, klopt. Ik ben met mijn eerste scenario-versie bij hem gaan aankloppen. Onmiddellijk zei hij met me te willen samenwerken aan dit project. Beter kon ik het niet treffen. Hij is een gereputeerd producent en toch heeft hij me altijd mijn ding laten doen, wat toch niet vanzelfsprekend is als je weet dat ik pas 21 was toen we elkaar voor het eerst ontmoetten. En of ik talent, drive en focus heb… ja, als hij dat zegt (lacht).
Hoe ben je eigenlijk geïnteresseerd geraakt in cinema?
Lukas : Ik was heel geëmotioneerd toen ik als kind meemaakte hoe diep mijn moeder onder de indruk was nadat ze de spektakelfilm Titanic was gaan bekijken. Ik denk dat daar de filmvirus in mijn lijf is geslopen. De films die ik wil maken zijn natuurlijk niet te vergelijken met een Titanic maar gaan ook wel over de emoties die mensen van vlees en bloed ervaren. Ik wil voornamelijk mensen emotioneel raken met mijn films.
