Om helemaal mee te zijn met de sfeer en de thematiek van het non-conformistische drama Queer, is het beslist aangeraden om best wat op de hoogte te zijn van de persoon en het werk van William S. Burroughs op wiens gelijknamige roman de film Queer is gebaseerd.
William Seward Burroughs (5 februari 1914 – 2 augustus 1997) was een Amerikaans schrijver en beeldend kunstenaar. Hij wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste figuur van de Beat Generation en postmoderne auteurs die de populaire cultuur en literatuur enorm heeft beïnvloed. Samen met twee andere letterkundige iconen met name Jack Kerouac (On the Road) en Allen Ginsberg (Howl And Other Poems) behoorde hij tot de kern van deze kring misfit-auteurs. Hij bedacht liefst 18 romans en novellen, zes verhalenbundels en vier essaybundels. Er zijn ook vijf boeken met zijn interviews en correspondenties gepubliceerd. Hij was aanvankelijk kort bekend onder de schuilnaam William Lee. Hij werkte ook samen aan projecten en opnames met tal van artiesten en muzikanten – David Bowie, Patti Smith en The Clash namen zijn ideeën over -, maakte veel optredens in films, creëerde en exposeerde duizenden visuele kunstwerken, waaronder zijn gevierde ‘shotgun art’.
Hij leidde een leven dat even radicaal en chaotisch was als zijn schrijfstijl. Hij was naast een panseksueel avant la lettre, een subversieve intellectueel, een notoir heroïneverslaafde die gulzig experimenteerde met talloze andere drugs (van opium tot psychedelica) en bewoog zich wuft door de onderwereld van New York, Tanger, Londen en Mexico-Stad. Zijn leven kende extreme episodes, waaronder de fatale gebeurtenis in 1951, waarbij hij zijn vrouw Joan Vollmer per ongeluk doch sterk onder invloed, doodschoot in Mexico.
Het wereldbeeld van polyamorist Burroughs was doordrenkt van paranoia, dystopie en een obsessie met controlemechanismen in de samenleving en van geëxperimenteerde esoterische ideeën, magie en paranormale fenomenen. Tot op hoge leeftijd bleef hij een cultfiguur, die ook samenwerkte met toenmalige muzikale vernieuwers als Kurt Cobain en Laurie Anderson.
We maken graag nog een bruggetje tussen Burroughs’ literatuur en cinematografie want velen kennen waarschijnlijk wel Chappaqua (1966) van Conrad Rooks, David Cronenbergs Naked Lunch (1991), de door Francis Ford Coppola geproducete stop-motion The Junky’s Christmas (1993), de mysterieuze horror-sci-fi Decoder (1984) van Muscha, Fear and Loathing in Las Vegas (1998) met een op hol geslagen Johnny Depp, allemaal verfilmde boeken van Burroughs of toch ruimschoots op zijn unieke rol in de geschiedenis en controversiële persoonlijkheid gebaseerde flicks.
Wie mee is met Burroughs’ korte identity-kit, zit goed in Queer, geregisseerd door het Siciliaanse buitenbeentje Luca Guadagnino en gebaseerd op Burroughs’ gelijknamige semi-autobiografische novelle uit 1985. De film speelt zich af in Mexico-Stad van de jaren vijftig en volgt William Lee, een homoseksuele Amerikaanse schrijver en heroïneverslaafde, vertolkt door Daniel Craig. Lee raakt geobsedeerd door de jonge Amerikaanse oorlogsveteraan Eugene Allerton, gespeeld door Drew Starkey, wat leidt tot een complexe en destructieve relatie.
Guadagnino, bekend van films als onder meer Call Me By Your Name, de Suspira– en A Bigger Splash-remakes en uiteraard Challengers met Zendaya als hot chick Tashi op en naast het tennisveld, brengt in Queer een rauwe en vervreemdende sfeer tot leven die zowel intrigeert als verontrust. De regisseur slaagt erin de innerlijke strijd en het existentiële isolement van de protagonist op een authentieke manier te verbeelden. De film is doordrenkt met een gevoel van melancholie en verlangen, wat de kijker dwingt na te denken over thema’s als obsessie, eenzaamheid en zelfdestructie.
Daniel Craig schudt met veel vakmanschap en lef zijn 007-smoking-imago definitief van zich af en levert een opmerkelijke prestatie door zijn transformatie van de charismatische en ongenaakbare James Bond naar de kwetsbare en getroebleerde William Lee. Zijn vertolking is te bejubelen omwille van de diepgang, nuance en dimensie die hij aan het personage geeft. Een collega beschreef zijn prestatie, meer dan terecht, als ‘een wonder in een fedora’. Graigs vermogen om de complexiteit van Lee’s karakter over te brengen, is onvoorwaardelijk for-mi-da-bel en leverde hem een Golden Globe-nominatie als Beste acteur op.
Queer blijft trouw aan de thematische kern van Burroughs’ werk, met name de verkenning van seksuele identiteit, verslaving en de zoektocht naar betekenis in een ogenschijnlijk vijandige wereld. Guadagnino’s interpretatie voegt echter een visuele pracht en esthetiek toe die contrasteert met de grimmigheid van het bronmateriaal.
De verbondenheid tussen de film en Burroughs’ positie binnen de Beat Generation is, zoals reeds hiervoor nadrukkelijk onderstreept, cruciaal voor het begrip van Queer-the movie. Burroughs daagde met veel branie de conventionele normen van de jaren vijftig uit en zijn oeuvre bulkt van avant-gardistische verteltechnieken en onverbloemde verkenning van taboeonderwerpen die een ongefilterde kijk op de menselijke conditie bood. Queer is dan ook een enorm getalenteerde, doordachte, visueel verbluffende en colorietrijke reflectie van Burroughs’ eigen worstelingen met zijn seksualiteit, verslaving en gevoelens van vervreemding. De film vangt al deze thema’s voortreffelijk en plaatst ze in een context die zowel historisch als universeel resoneert.
Hoewel Queer niet voor iedereen makkelijk toegankelijk is vanwege zijn expliciete inhoud, stijl en thematische complexiteit, biedt het zeker een diepgaande en provocerende kijk op de menselijke ervaring. Guadagnino’s interpretatie van Burroughs’ werk is zowel een knap eerbetoon aan de auteur als een op zichzelf staand prachtig kunstwerk dat uitnodigt tot reflectie en discussie.
Als uitsmijter geven we nog graag mee dat Luca Guadagnino een uitgelezen kunstliefhebber en dito verzamelaar is die stapelgek is op het unieke canvasoeuvre van Belgisch grootmeester Michael Borremans. Aan de muren van Guadagnino’s privéwoning prijken dan ook menige doeken van Borremans. En dat zie je tevens aan de visuele stijl, sfeer, kleur en het artwork in Queer. Borremans kreeg van zijn mecenas en vriend Guadagnino uit respect en als teken van dank voor zijn bijzonder vakmanschap, een cameo in Queer in de hoedanigheid van een arts waar Graig in het jasje van William Lee even langsgaat voor medisch advies.
Genre: periode-drama, biopic, liefde, romantiek
Jaar: 2024
Regisseur: Luca Guadagnino
Cast: Daniel Graig, Drew Starkey, Daan de Wit, Jason Schwartzman, Andra Ursuta
Land: Italië, USA
Speelduur 137 minuten
