Une Part du Ciel 

Aan het begin van Une Part du Ciel merkt de gevangenisdirecteur nuchter op: “Ik regel de wanhoop en heb geen antwoorden”. Deze navrante vaststelling vat de prent inhoudelijk perfect samen, Une Part du Ciel is het aangrijpende langspeelfilmdebuut van de Belgische cineaste Bénédicte Liénard. Zij leerde de knepen van het vak als assistente bij Raymond Depardon en de broers Dardenne. Dat zie, ervaar en voel je. Met de camera op de schouder dringt ze vastberaden binnen in het intieme leven van Joanna en Claudine, twee ex-vriendinnen met een fascinerende persoonlijkheid.

Joanna, gedetineerd in een gevangenis, is introvert, kwetsbaar en doodt haar “vrije” tijd met klusjes in het gevangenisatelier. De eenzaamheid knaagt en is bij momenten niet te harden. Claudine komt aan de bak als bandwerkster in een patissierfabriek. Ze wordt ingehaald door haar verleden dat haar linkt aan haar ex-collega en vriendin Joanna. De advocaat oefent druk op Joanna uit om een verklaring in handen te krijgen over de exacte oorzaak van Claudine’s gebruik van geweld op het werk. Wat er precies is gebeurd tussen de twee vrouwen wordt in de film – terecht – niet écht duidelijk omdat dat absoluut inferieur is aan het sterke gevoel dat bij de protagonisten intens en simultaan groeit. Joanna is koppig en verzet zich met al haar mogelijkheden tegen de verstikkende macht van het strenge penitentiaire systeem. Ze heeft voldoende energie nog om op te komen voor meer waardigheid voor de gevangenen. Een geëngageerde Claudine leidt op haar beurt het georganiseerde verzet tegen de fabrieksdirectie en eist een menswaardiger bestaan op. Wanneer Joanna aanvaardt om te getuigen, moet ze het syndicale apparaat aanklagen dat haar blijkbaar nog beschermt.

De camera switcht observerend heen en weer tussen de gebeurtenissen in de fabriek en de gevangenis. Tussen intimiteit en politiek. Claudine vindt de kracht om zich als voorvechter te profileren en weigert het compromis, zoals door de vakbond voorgesteld, te aanvaarden, en wordt even radicaal als Joanna. Wanneer de vakbond uiteindelijk achter haar rug het op een akkoordje gooit met de directie, voelt ze zich verraden. Ze aanvaardt haar uitsluiting maar zet haar strijd voort buiten de fabrieksmuren. Ze wil opnieuw het vertrouwen en de vriendschap van Joanna. Ook Joanna zwikt maar herontdekt juist daardoor haar fundamenteel recht op digniteit.

De twee vrouwen tonen zich in het weigeren en geven hun vriendschap een nieuwe kans. Une Part du Ciel is een sober, eerlijk, oprecht en kritisch Bildungspamflet over de ondraaglijke condition humaine van twee vrouwelijke werking class “heroes” en hun persoonlijke ontvoogdingsstrijd. Liénards intimistische ontrafeling van het emotioneel stuitend bewustwordingsproces werkt beklijvend door de verhalende parallelstructuur, de trage opbouw en de integere documentaire stijl. De observerende camera zit de personages dicht op de huid en dwingt het publiek tot een zekere vorm van inleven. Door het selectief inlassen van indringende close-ups ontstaat er een soort verwantschap met de desolate personages. Bovendien coupeert de cineast de meest ontroerende scènes aan de hand van korte donkere pauzes waardoor de empathie wordt gestimuleerd.

Op enkele noten van Santana en Edith Piaf na bestaat de klankband uitsluitend uit het enerverend getik van cipiershakken en het geschuifel van de sjofele slippers van de opgeslotenen. De casting is een uitstekende mengeling van real life fabrieksarbeiders en gevangenen met professionele acteurs, wat de authenticiteit nog accentueert. Séverine Caneele vertolkt op een doorleefde manier de moeilijke rol van de eenzame Joanna en bewees drie jaar na haar prix d’interprétation féminine voor l’Humanité in Cannes, hier nadrukkelijk over heel wat “humaan” talent te beschikken. Une Part du Ciel is een atypisch, sterk en hedendaags onthutsend menselijk drama vol spanning dat je doet nadenken en je dwingt tot fundamentele vraagstellingen.

Genre: drama
Jaar: 2002
Regisseur: Bénédicte Liénard
Cast: Séverine Caneele, Sophia Leboutte, Josiane Stoléru
Land: Frankrijk, België, Luxemburg
Speelduur: 85 minuten