Bloody Sunday 

Met de legendarische kreet “Sunday, bloody Sunday” schreeuwde een halfnaakte Bono van U2 zich – op de nog steeds meest geëngageerde drumroffel van de music planet – in 1982 prompt op een ereplaats in de hall of fame. Bono’s pijnlijke slaak verwijst naar de gebeurtenissen die plaatsvonden in de straten van Derry op 30 januari 1972, die legendarische zondag in Noord-lerland. Regisseur Paul Greengrass {The Theory of Flight) volgt met de camera op de schouder en met een indringende nieuwsgierigheid, elke stap en iedere beweging van de charismatische en door Ghandi en Martin Luther King jr. geïnspireerde protestantse kruisvaarder Ivan Cooper.

Een Britse wet maakte het plotseling mogelijk om mensen op te sluiten zonder enige vorm van proces. Een flagrante schending van de mensenrechten, en onder het waakzame oog van Cooper vertrekt er vanuit de katholieke wijken op de heuvels boven de stad een geweldloze mars met als streefdoel: gelijke rechten tussen katholieken en protestanten. Hoewel het conflict tussen Ierland en Groot-Brittannië al meer dan 700 jaar aansleept en het geweld alsmaar meer hoogtij viert aan beide zijden van de sectaire grens, beseft Cooper dat er die dag geschiedenis kan worden geschreven. In de hoop op een openbaar debat is hij vastberaden om alle geweld tussen de verschillende partijen uit te sluiten. De Unionistische autoriteiten van Belfast, het Britse leger en de regering in Londen willen deze betoging de kop indrukken met het oog op een fel gemediatiseerde voorbeeldfunctie.

Gelukkig richt Greengrass zijn schichtige lens tijdens de aanzwelling van de gewelddadige apotheose niet alleen op de pacifistische politicus. Tegelijkertijd zoomt hij in op Donaghy, een 17- jarige katholieke rebel die een boontje heeft voor een protestants meisje en die apert betrokken raakt in de verbeten incidenten. Bovendien zien we de Britse brigadegeneraal MacLellan aan het werk, met de bittere opdracht belast om koste wat kost de optocht tegen te houden, en krijgen we zicht op het “engagement” van een jonge parasoldaat van een anti-tankplatoon.

Na deze multipele invalshoeken aan de hand van verschillende en bewust geselecteerde personages wordt het openen van het vuur door de Britse elitesoldaten op de ongewapende demonstranten in een puur hyperrealistische stijl op het scherm uitvergroot. Het resultaat van de realiteit is gekend en vreselijk: 13 doden en 14 zwaargewonden, van wie 1 later aan zijn verwondingen zal sterven.

Het resultaat van Bloody Sunday – the movie is zeker geen routineus en zoveelste doorslagje van de vroegere prenten over dit schrijnende conflict. Integendeel zelfs want Greengrass’ docudrama is een aangrijpende, meeslepende en originele kroniek die de kijker voornamelijk door de doorgedreven ultranuchtere manier van filmen, met de neus op het bloedbad duwt. Alle vertolkingen zijn sterk maar door de briljante naturalistische acteerprestatie van James Nesbitt {Waking Ned Divine) als het middle-class parlementslid en activist met panache, in combinatie met verbluffend camerawerk, een beklemmende montage en een ijzersterk script, wandel je als toeschouwer als het ware aan zijn zijde doorheen de hectische straten van de sociale Bogside-wijk. Je beleeft zélf deze tragedie.

Ofschoon Greengrass diverse standpunten belicht, hij zijn uiterste best doet om zo objectief mogelijk te blijven en absolute authenticiteit nastreeft in zijn registratie van deze navrante nederlaag van idealisme, zorgt Bloody Sunday voor heel wat controverse in Groot-Brittannië. De conservatieven verweten Greengrass een hoge graad aan Ierse propaganda en staafden hun negatieve kritiek met de argumenten dat bijvoorbeeld producent Jim Sheridan {The Boxer, In the name of the Father) het budget ten bedrage van 4,8 miljoen dollar verzamelde door riante sponsoring vanwege de Britse loterij, ettelijke figuranten destijds participeerden aan de optocht of rechtstreekse banden hebben met de toenmalige slachtoffers, de slachting té episch is gevisualiseerd, en Coopers karakter overgehumaniseerd is. Greengrass verklaarde: “l’m not (an Irish) republican. l’m British, and l’m very proud to be British!”. Ondanks alles werd deze overweldigende kroniek van een traumatische dag uit de Britse annalen op het jongste filmfestival van Berlijn terecht bekroond met de Gouden Beer en de Oecumenische.

Genre: drama, historisch, oorlog
Jaar: 2002
Regisseur: Paul Greengrass
Cast: James Nesbitt, Tim Pigott-Smith, Nicholas Farrell
Land: Verenigd Koninkrijk, Ierland, Verenigde Staten
Speelduur: 111 minuten