Politieke correctheid. Het zijn maar twee woorden, maar je kan er wel boeken over schrijven en zelfs na het verslinden van duizenden pagina’s zal het nog moeilijk blijven om er een objectieve mening op na te houden.
Vroeger kon alles, nu kan niks meer. En hoewel we hiermee wel zeer kort door de bocht gaan, is het niet eens zo ver van de waarheid. Niet dat de provocateurs vroeger geen tegenwind kregen. Vraag het bijvoorbeeld maar eens aan wijlen Serge Gainsbourg als je ooit op de begraafplaats van Montparnasse in Parijs terechtkomt wat er gebeurde toen hij bijna heel Frankrijk over zich heen kreeg nadat hij La Marseillaise tot een gekleurd reggaenummer omvormde. Wel was het zo dat zij die de dans ontsprongen altijd verder hun gang konden blijven gaan en dit onder het mom van de zo goed als heilige artistieke vrijheid.
Een man die zonder meer lak zou hebben aan de smaakpolitie is Helmut Newton. Deze in Berlijn geboren fotograaf overleed in zijn auto op Sunset Boulevard in 2004 aan de gevolgen van een hartinfarct.
Zijn foto’s waren keer op keer spraakmakend, maar zo kunstzinnig en origineel dat hij niet alleen de vriend van vele sterren werd, maar ook één van de vaste fotografen van Vogue, ofschoon de redactie a priori wist dat zijn foto’s keer op keer voor boze lezersbrieven zouden zorgen.
Een flamboyante levensstijl die schipperde tussen de glamourwereld van Hollywood en het mondaine Monaco, maar de Joodse Duitser kreeg het niet zo maar in de schoen geworpen. Na de Kristallnacht op 9 november 1938 had het gezin (zijn vader had een fabriek van knopen in de buurt van Berlijn) vrij snel door dat ze Duitsland zo gauw mogelijk dienden te verlaten.
Zo kwam de 18-jarige in Argentinië terecht, om kort daarna de boot te nemen, en dat zonder een cent op zak, naar het communistische China. Of tenminste dat was toch de bedoeling, want tijdens een tussenstop in Singapore werd hem prompt een job aangeboden als fotograaf voor de Straits Times waardoor hij besloot om daar zijn eerste stappen te zetten als beroepsfotograaf. Alles veranderde toen hij in Australië terechtkwam en daar zijn latere vrouw en actrice June Browne (haar artiestennaam was June Brunell) leerde kennen. De twee huwden in 1948 en ook al zou Newton iedere beroemde vrouw voor zijn lens hebben, toch bleven de twee onafscheidelijk.
Documentairemaker Gero von Boehm, één van Newtons beste vrienden, kreeg de kans om een filmportret van dit icoon te maken. Een veelgehoorde kritiek op Helmut Newton, The Bad And The Beautiful is dan ook dat dit een documentaire is die gemaakt werd door iemand die het diepste respect voor hem had en niet de minste kritiek. In een run van 90 minuten samengezocht archiefmateriaal wordt maar één keer een woord van kritiek geuit, met name door de schrijfster Susan Sontag die tijdens een Franse talkshow Newton liet weten dat hij met zijn kunst op een perverse manier vrouwen exploiteerde en dat hij zich moest schamen voor wat hij deed.
Newton stak het nooit onder stoelen of banken dat hij een fervent liefhebber van het vrouwelijke lichaam was (mannen fotograferen interesseerde hem niet) en de schoonheid daarvan met zijn foto’s zo veel mogelijk in het licht wilde zetten. Provocatief en steeds met een ondeugend ondertoontje, hij kreeg dan ook niet voor niets de bijnaam King Of Kink.
Hij schoffeerde bijvoorbeeld het Vogue-publiek door Fassbinder’s-muze Hanna Schygulla te fotograferen met okselhaar en daar dan ook nog eens specifiek op in te zoomen of hij nam een resem foto’s met Grace Jones die vastgeketend achter de tralies zat. Er was Claudia Schiffer als vrolijk Tirolermeisje of een dode kip met opengesperde poten waardoor het wat op een vrouwenlichaam lijkt of een fotomodel die gekleed is als politieagente maar onderaan niks draagt. Een voor een foto’s die de tongen losmaakten, maar die naast het provocerende gedeelte ook iets unieks uitstraalden.
Newton wilde steeds de ziel van de mensen in een foto vastleggen, en zowel Marianne Faithfull als Charlotte Rampling getuigen dat de ultieme foto van hun door Newton is gemaakt. En ondanks de controverse die zijn foto’s uitlokten, hield hij steeds zijn handen thuis.
Newton had natuurlijk zijn voor- en zijn tegenstanders, maar het is opmerkelijk dat iedere beroemdheid door hem gefotografeerd wilde worden. Zelfs de extreemrechtse Jean-Marie Le Pen was in de zevende hemel toen Newton een portret van hem wilde maken, maar de nationalist had het niet door dat Newton een foto van hem en zijn hond maakte wat een rechtstreekse verwijzing was naar de beroemde foto van Hitler en zijn herdershond waardoor hij op een intelligente manier de extremist te kakken had gezet.
Helmut Newton, The Bad And The Beautiful is vooral interessant omdat het draait om een bijzonder persoon waar veel over te vertellen valt, maar toch heeft Von Boehm net iets te veel de gemakkelijke weg gekozen. Er is niet alleen de eenzijdigheid van visie (Newton is God en al wie het tegenovergestelde beweert is een zeveraar), maar ook is het naast een collage van archiefbeelden gewoon een reeks talking heads zoals zijn vrouw, Anna Wintour van Vogue, een paar beroemde modellen waaronder Claudia Schiffer of actrices zoals Charlotte Rampling, Grace Jones, Isabella Rossellini en Hanna Schygulla.
Ook gaat het allemaal wat te vlug. Soms lijkt het alsof men in een recordtempo de volledige catalogus van Newton in deze documentaire heeft willen proppen waardoor je oog nauwelijks de tijd krijgt om stil te staan bij de visuele kracht van de foto’s. Gero von Boehm treedt ook niet buiten de traditionele biopiclijntjes en wie wat weet over deze man zal hier waarschijnlijk nauwelijks iets van opsteken.
GENRE: documentaire
JAAR: 2020
REGISSEUR: Gero von Boehm
CAST: Charlotte Rampling, Isabella Rossellini, Claudia Schiffer, Anna Wintour, Grace Jones
LAND : USA
