Alweer een oorlogsfilm? Is het echt wel nodig om de camera voor de zoveelste keer neer te poten op een drassig WO II-slagveld? Beslist, want De Slag om de Schelde paste toen perfect in het opzet om van 2020 – het jaar waarin Nederland werd bevrijd – een groot feestjaar te maken.
De film werd bijgevolg geproduceerd in opdracht van het ‘vfonds’ (Het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) om vooral jongeren op een toegankelijke manier (opnieuw) te duiden op de gruwelijkheden en drastische gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Deze oorlogsprent werd mede gesponsord door Netflix, Caviar en EO (Evangelische Omroep).
Het totale budget bedroeg maar liefst zo’n 14 miljoen euro op Paul Verhoevens Zwartboek na, de duurste Nederlandse productie aller tijden. Onder de gedreven leiding van Matthijs van Heijningen junior (de zoon van de gelijknamige legendarische Nederlandse filmproducent) werd dit groots opgezette project tot een goed einde gebracht. De langverwachte en veelbesproken film was tijdig klaar en zou zoals gepland in première gaan in het gezegende Nederlandse feestjaar 2020.
Met veel toeters en bellen werd de première aangekondigd en de rode loper werd bijzonder trots uitgerold. Er kwam op het glamoureuze gala in Cinecity in Vlissingen op 14 december echter niemand opdagen want liet dat net dezelfde datum zijn waarop Mark Rutten de nieuwe lockdown afkondigde. Zes maanden later kwam De Slag om de Schelde dan eindelijk toch uit in de Nederlandse bioscopen, nog netjes op tijd voor de herdenking van D-Day bij onze noorderburen. De film oogstte lof bij de critici en het publiek trok massaal naar de bioscoop.
Het spetterende succes werd finaal bekroond door de toekenning van vijf Gouden Kalveren (de felbegeerde Nederlandse Oscar). In België kent de film geen bioscooprelease, maar geen nood want ‘de beste Nederlandse oorlogsfilm tot nog toe’ volgens tal van Nederlandse filmrecensenten, is nu onder de titel The Forgotten Battle te bekijken via Netflix.
Het is zeker niet de bedoeling om in deze bijdrage uit te pakken met een geschiedenislesje, maar de slag om de Schelde is wel een heel belangrijk stukje Europese historie dat bovendien maar weinig is gekend.
De Slag om de Schelde was van cruciaal belang voor de geallieerden om enige kans op succes te hebben. Het heroveren van de Westerschelde op de Duitse troepen betekende namelijk de noodzakelijke toegang tot de strategisch heel belangrijke haven van Antwerpen, vanwaar de geallieerde legers van voorraden konden worden voorzien en de operatie aan het front in West-Europa kon worden voortgezet.
Deze ‘vergeten’ veldslag vond plaats van 2 oktober tot 8 november 1944 en eiste de zware tol van bijna 10.000 doden en niet alleen soldaten, maar ook veel Zeeuwse burgers die de bombardementen vanuit de lucht niet overleefden. Niet alleen een belangrijke, maar dus ook een zwarte bladzijde uit de oorlogsgeschiedenis van Nederland.
De Slag om de Schelde-de film is uitermate fraai gemaakt en boeit vanaf het openingsshot tot de laatste minuut. Matthijs van Heijningen jr. regisseert heel strak en slaagt er verbluffend in om een hoog tempo gedurende de hele speelduur van de film aan te houden. Bovendien mijdt hij ook enige vorm van verheerlijking van oorlogsgeweld en schuwt hij heel overdacht heroïek. Hij zoomt doeltreffend in op herkenbare emoties als angst, pijn, verlies en de benauwde spanning die in oorlogstijden een constante persoonlijke bedreiging vormt.
Hoewel er in de film tal van visueel spectaculaire luchtgevechten en intense veldslagen steken, legt de regisseur bewust niet het hoofdaccent op verbluffend kijkspel, maar kiest volledig conform aan oorlogsklassiekers als The Longest Day en A Bridge too Far, het verhaal te vertellen vanuit verschillende perspectieven.
Aan de hand van drie jongeren van vlees en bloed, elk met een totaal verschillende achtergrond en visie op de oorlogsgebeurtenissen, krijgt deze oorlogsfilm een heel humaan en empathisch gelaat. Beslist een van de sterkste troeven van de film. Dankzij deze slimme scenarioconstructie (met dank aan Paula van der Oost) reikt Van Heijningen jongeren voldoende stof tot nadenken aan over wat ze zelf zouden doen mochten ze in dergelijke precaire situaties verzeild raken.
Van Heijningen is dus met brio geslaagd om aan het aanvankelijke opzet van de film tegemoet te komen. Daarenboven worden de hoofdpersonages heel sterk en overtuigend vertolkt door opkomend talent. De Slag om de Schelde is een meeslepende, opwindende hoogvlieger die ‘the forgotten battle’ meteen vakkundig en realistisch op het collectief geheugen grift.
GENRE: oorlog
JAAR: 2020
REGISSEUR: Matthijs van Heijningen jr.
CAST: Gijs Blom, Jamie Flatters, Susan Radder, Ronald Kalter, Tom Felton, Theo Barklem-Biggs, Scott Reid
LAND: Nederland
