Beest is een opmerkelijke documentaire van Joost Laperre over Walter Arfeuille, die altijd wel wat in de schaduw van John Massis stond. Een uniek beeld over een uniek personage. We hadden op de vooravond van de première van BEEST een gesprek met regisseur Joost Laperre.
Dag Joost, voor jouw allereerste langspeeldocumentaire koos je het verhaal van Walter Arfeuille. Ik neem aan dat zijn relaas veel voor je betekent. Hoe ben je op het idee gekomen om iets te doen rondom hem?
Joost: Een vijftal jaar geleden was ik voor Focus/WTV, dat 25 jaar bestond, een reportagereeks Terug Van Weggeweest aan het maken. In hun archieven vond ik een fragment van Walter. Als kind ben ik steeds gefascineerd geweest door sterke mannen. Ik keek dan ook altijd naar De sterkste man ter wereld op de Nederlandse tv-zenders. Ooit ben ik nog door John Massis opgehoffen, met zijn tanden uiteraard. Dus aangetrokken door het fragment ben ik Walter gaan opzoeken. De eerste ontmoeting was fenomenaal. Ik was van mijn sokken geblazen en viel van de ene verbazing in de andere. Uiteraard was wat hij vertelde uitzonderlijk, maar ook zijn manier van spreken, hoe hij in het leven staat, zijn visie op het leven, zijn koppigheid, zijn halsstarrigheid … alles maakte mijn interesse in hem groter. Tijdens het filmen voor de reportage ontstond het idee om er een documentaire over te maken. Jillis Schriel, die toen klankman was, trad vaak op als klankbord voor mij. Na de opnames hebben we besloten om het project samen te regisseren. BEEST is inderdaad mijn eerste langspeeldocumentaire. Daarvoor heb ik vooral tv-werk gedaan.
De naam van Walter is zo goed als onbekend geworden. Zag je jouw documentaire als een ode aan een man die beter verdient dan dit, want vaak lijkt zijn personage eerder tragisch van aard te zijn.
Joost : De film heb ik nooit gezien als een ode of een heldenverhaal. Aan Walter vertelde ik steeds dat dit geen heldenverhaal ging worden. Wel een verhaal over hoe het in werkelijkheid aan toe ging met de positieve en eveneens negatieve elementen. Zelf heb ik wel een bewondering voor mensen die boute of markante uitspraken doen en die het dan wel waarmaken. Zo vertelde Bono op zijn 15de dat hij de grootste popgroep ter wereld wou opstarten. De 11-jarige Maradonna vertelde dat hij Argentinië zou wereldkampioen maken. Walter Arfeuille zei tegen Massis dat hij al zijn records ging afpakken…
Daarnaast heb ik ook het idee dat als je de absolute top wilt bereiken, dit steeds ten koste van iets anders gaat. Volharding, doorzetting, maar ook rancune en de eeuwige zoektocht naar erkenning zijn de uiteindelijke onderwerpen van BEEST. Doordat ik bewondering heb voor zo’n type mensen vond ik het dan ook wel interessant om hem aan een groter publiek voor te stellen. Of hij beter verdient dan dit, laat ik aan anderen over. Maar ik bewonder hem op mijn manier.
Hoe reageerde Walter zelf om soms op zo’n manier geportretteerd te worden?
Joost : Hij was heel enthousiast om mee te werken aan de documentaire. Gedurende het proces komen er dan soms bedenkingen. Dit is ook heel gewoon tijdens het maken van een film. De mensen zelf onderschatten meestal wel dat zo’n proces heel intensief en soms ook wel heel confronterend is.
Je schetst een beeld van iemand in 70 minuten, betekent dat dan dat Walter over je schouder meekeek of hij er zich in kon vinden, of mocht je je eigen weg gaan?
Joost : De afspraak was dat we onze zin mochten doen. Dat hij ons mocht vertrouwen. Wel kreeg hij de mogelijkheid om op het einde van de rit, de finale montage te bekijken. Daarop mocht hij zijn reactie geven en eventueel aanpassingen aanvragen. Hij vond het toen, en ik citeer, “magnifiek”. De eerste keer dat hij de film zag was hij heel positief. Hij zei letterlijk dat er niets aan veranderd moest worden, dat het was zoals het is. Nu begint hij zich wel wat af te vragen of er toch niet iets meer mocht inkomen over zijn stunten en records.
Zonder spoilers weg te geven krijgt de documentaire op het einde een heel andere wending. Was je je daarvan bewust dat je naar een anticlimax ging – en dan heb ik het over het verhaal van Walter dat op het einde niet meer zo mooi is dan in het begin.
Joost : Echt bewust daarvan waren we zeker niet omdat we dit einde niet konden voorspellen. Wel kan ik zeggen dat Walter me altijd een min of meer dubbel gevoel gaf. Enerzijds wil je hem knuffelen en bewonderen en soms heb je het gevoel om hem een trap onder zijn kont te geven. Dit dubbelzijdige gevoel zit zeker in de film. Dit is ook wat ik eerder aanhaalde dat er altijd een keerzijde is aan een medaille, zeker als je de top wilt begrijpen.
Walter gaf me de indruk om een eerlijk mens te zijn, misschien zelfs te eerlijk. Had je nooit het idee gehad dat je hem daartegen moest beschermen?
Joost : Deze vaststelling is persoonlijk en laat ik over aan jezelf en aan de kijker. Hij is op zijn manier eerlijk en daarmee heb ik het gezegd denk ik. Er bestaat iets als, iedereen heeft zijn waarheid. Let op, daarmee bedoel ik zeker niet dat hij een leugenaar is.
De eerste woorden in de documentaire zijn “godverdomme”, woorden van een koppigaard die maar niet wil toegeven en blijft gaan. Kijk je op naar dat soort mensen?
Joost : Soms heb ik wel het gevoel dat ik iets van zijn koppigheid en doorzettingsvermogen zou willen erven. Hij breekt niet en opgeven staat niet in zijn woordenboek. Hoewel dit laatste relatief is, maar daarvoor moet je naar de film kijken.
Ik neem aan dat BEEST ook voor jou een uitdaging was. Hoe verliepen de opnames?
Joost : Het zou een leugen zijn om te zeggen dat het vlot verliep. Het volledige project is een zware tocht. We hebben een paar keer last gehad door rare beestjes. Corona bijvoorbeeld , maar ik wil het woord niet meer gebruiken. (lacht) Opnames moeten uitstellen door financiële redenen (VAF-gerelateerd). Afvragen of je nog goed bezig bent en de film in vraag stellen. Walter die het moeilijk kreeg enz… Maar de opnames zelf verliepen vrij vlot. De verstandhouding tijdens de draaidagen waren vaak zeer goed. De moeilijkheden ondervind je meestal voor en na de opnames.
Ondertussen werd BEEST ook al meermaals bekroond, het kan je als maker alleen maar gelukkig maken?
Het is uiteraard een erkenning die deugd doet. Het belangrijkste voor ons is niet zo zeer een bekroning maar wel dat het publiek de film te zien zal krijgen. Hoe meer zielen hoe meer vreugde. Het feit dat Buda, Studioskoop en Cinema Z de film opnemen in hun programmatie is misschien wel de ultieme erkenning. Uiteraard is de samenwerking met CANVAS ook wel goed, want mocht je de film mislopen in de cinema, BEEST zal ooit uitgezonden worden op CANVAS!
Wat word je volgende project?
Joost : Ik wil in eerste plaats een goede en inspirerende leerkracht zijn (Kunsthumaniora Sint Lucas Gent). En daarnaast probeer ik een kortfilm te ontwikkelen. Het idee is er al meer dan 10 jaar. Het heeft kunnen rijpen en is nu klaar om uitgewerkt te worden. Wie weet binnen een jaar of vijf hebben we een tweede gesprek! (lacht)
