Een paar dagen vooraleer Film Fest Gent voor de vijftigste keer losbarst komen we aan in het hoofdkantoor in de Gentse Leeuwstraat. Binnenin zitten tientallen mensen mooi in rij naarstig te werken aan de laatste loodjes die deze editie vraagt. Onder hen festivaldirecteur Wim De Witte die ons meeneemt naar een rustig kantoortje. We hebben het niet over de programmatie van dit jaar, die kan je uitgebreid vinden in de gratis brochure of op de website, maar wel over de impact die Film Fest Gent heeft gehad op het filmgebeuren in dit kleine landje.
Dag Wim, met vijftig kaarsjes op de Film Fest Gent-taart kan hier voor mij alleen maar een trotse festivaldirecteur zitten, niet?
Wim : Uiteraard, maar dit is natuurlijk niet alleen mijn verdienste, want ik vertrok van een mooie basis die gelegd werd door talloze andere mensen die gedurende 50 jaar meewerkten aan ons festival. We zitten nu net veertien dagen voor de start en dat is altijd wel een stresserend moment. Er moeten nog heel wat kleine knoopjes aan elkaar gehaakt worden. Of ik trots ben zal ik je eigenlijk pas na afloop van deze editie kunnen zeggen. Maar toch maakt het me blij dat de mensen al massaal tickets aan het boeken zijn. Dat is niet zo evident in tijden waarin het publiek het tijdstip om tickets te kopen alsmaar uitstelt en dat betekent toch dat we een publiek hebben die ons het vertrouwen schenkt.
Is deze vijftigste editie anders dan de andere?
Wim: In feite wel, maar dat hebben we onszelf aangedaan door in de gigantische kast te gaan duiken waar hopen archiefmateriaal in zit. Dat waren allemaal foto’s en artikels uit het pre-digitaal tijdperk. Anderhalf jaar geleden zijn we gestart om daar een soort van inventaris van te maken. Samen met het stadsarchief zijn we op zoek gegaan op welke manier dat het beste kon. Het project is nog volop bezig en is zeker nog niet klaar als het festival afgetrapt wordt.
Anderzijds was het hoofddoel dit jaar, net zoals bij alle andere jaren, om in de eerste plaats de bezoeker een goed programma aan te bieden. En in de marge staan we stil bij de viering van onze vijftigste verjaardag. Het is de bedoeling om van iedere film die ooit in Gent is vertoond een filmfiche te maken waarop ook vermeld staat waar je die vandaag nog kan bekijken. Geef toe, het zou fantastisch zijn mocht je op deze manier in het verleden kunnen duiken. Dit gezegd zijnde maak ik me ook niet te veel illusies hierrond, want op de streamingskanalen vind je niet zo heel veel klassiekers. Als we het enkel en alleen over langspeelfilms hebben zitten we aan zo’n zesduizend titels. Dus het werd hoog tijd om die fameuze kast te gaan bekijken, waarin we heel wat fotomateriaal vonden en waar we ook onze bannercampagne die overal in de Gentse binnenstad te zien is, rond hebben opgebouwd. Het uitpluizen van die kast vormde ook de basis van het programma dat Patrick Duynslaegher dit jaar samenstelde. Ik denk zelfs dat we hiermee aan Patrick één van de moeilijkste opdrachten uit zijn carrière hebben gegeven (lacht).
De geschiedenis van Film Fest Gent wordt perfect in een paar uur weergegeven in de podcast Sunset Confessions van Ben Van Alboom. Een steeds wederkerend fenomeen in vijftig jaar is naar mijn mening toch jullie punky attitude en de drang om eens tegen de schenen te durven schoppen.
Wim: Goh, daar zitten zeker dingen bij, maar anderzijds ook dingen waar we zelf op moeten toezien of ze niet te bestoft zijn. Maar ik vind het leuk dat jij dat denkt.
Beslis jij of een film op het programma komt of niet?
Wim : Ik neem wel de eindverantwoordelijkheid, maar de beslissing wordt genomen Samen met een heleboel andere mensen. Er is een selectie en een préselectiecomittee. En binnen het vaste team werk ik samen met Marijke Vandebuerie en programmator Michiel Philippaerts. Samen met Sophie Joos, Thomas Van Parys, Dirk Brossé, Patrick Duynslaegher en Viernulvier-programmator Wouter Van Haelemeesch stel ik het muziekprogramma samen. Ik beschouw het dan ook niet als mijn programma, maar ons programma.
Wat maakt voor jou een film nu een Film Fest Gent-film?
Wim : Dat is een moeilijke hoor (lacht). Ik heb zeker geen lijstje met daarop criteria waar een film aan moet voldoen om op Film Fest Gent te staan. Naast het buikgevoel ben je sowieso afhankelijk van wat er zich ieder jaar aandient. De bedoeling is dat we zo divers mogelijk uit de hoek komen en ik heb het niet alleen over de format, maar ook de herkomst, het genre, de makers. Daar zoeken we dan een evenwicht in. De uitdaging is ook dat we zowel voor de hardcore cinefiel als voor het brede publiek goed willen programmeren. We proberen ook in te schatten in welke mate een film een platform van een festival nodig heeft. Op zich ook weer best moeilijk, want een commerciële film is pas een commerciële film als hij in de bioscoop goed gepresteerd heeft.
Een ander gevoel is dat Film Fest Gent progressieve cinema promoot. Niet alleen qua programmatie, maar jullie hebben ook steeds projecten die zich richten op de minderbedeelden in onze maatschappij.
Wim : Ik denk dat dit komt omdat we cinema vaak verdedigen als een blik op de wereld. Het zou schijnheilig zijn om op deze thema’s niet in te gaan. Deze discussie is eigenlijk gestart met I, Daniel Blake van Ken Loach. Patrick en ik hadden deze film gezien in Cannes en we waren emotioneel zwaar onder de indruk. Toen we hem in 2016 als openingsfilm brachten kwam daar achteraf natuurlijk de onvermijdelijke receptie met de champagne bij te pas die haaks op het onderwerp van de film staat. Van daaruit groeide er een discussie en wilden we een statement maken als filmfestival door daar iets tegenover te zetten.
We zijn dan ook een heel ander filmfestival dan Cannes of Venetië. Op die festivals heb je de aanwezigheid van de internationale pers. Wij hebben het voordeel dat we op die festivals kunnen gaan cherrypicken en er ook een extra laag aan toevoegen. Dit jaar hebben we wel geen donatie-actie. Dat komt omdat die niet onmiddellijk te vinden is in een bepaalde film en we willen het ook niet te geforceerd doen klinken. Dat belet niet dat we dit jaar inspanningen gaan doen om via een heleboel groepen of stadsinstellingen de cinema naar een zo breed publiek te laten brengen. Dat hoeft niet per se cinema te zijn die de wereld probeert te veranderen, wat op zich niet kan, want anders was dat al lang gebeurd. Wel ben ik ervan overtuigd dat je door te reizen in de film je blik op de wereld kan uitbreiden en die ervaring wil ik met anderen maar al te graag delen.
In welk perspectief plaats jij de Belgische cinema in Film Fest Gent?
Wim: Vooral de laatste jaren heeft de Belgische cinema zich internationaal geëtaleerd met interessante en eigenzinnige cinema, dus zou het voor ons stom zijn om daar niet mee uit te pakken. Daar bovenop geven wij aan jonge filmmakers de kans om hun kortfilm te tonen, wat soms leidt tot een verdere carrière, of we geven aan filmstudenten een accreditatie. Op deze manier kunnen ze persvisies bijwonen waardoor ze inspiratie opdoen en in contact komen met internationale filmmakers.
Ik neem aan dat er veel druk op je afkomt als we het hebben over de openingsfilm?
Wim: Dat is zo en jammer genoeg is er de laatste jaren een tendens ontstaan dat we te horen krijgen dat een film alleen maar kan als hij de opener is. We zijn ervan overtuigd – en we hebben meer dan genoeg voorbeelden – dat we samen met de producent, de distributeur en de maker films kunnen lanceren op andere voorstellingen dan de openingsfilm. Soms miskijkt men zich een beetje op het belang van de openingsfilm. Ik weet wel dat dan de pers er massaal staat, maar je hebt – zeker op zo’n openingsavond– een heel ander publiek dat met heel andere ogen kijkt dan het publiek met een betalend kaartje die dezelfde film in de Vooruit volgt. In deze context is het niet zo eenvoudig om een eigenzinnige film te gaan vertonen als opener.
Hoe kijk jij aan op de films van de streamingdiensten?
Wim : We hebben ook dit jaar geprobeerd om een paar streamers te pakken te krijgen, maar in feite interesseert hun dat niet. In Venetië of Cannes ligt dat anders, want daar is de voltallige wereldpers aanwezig en is dus voor hun extra aandacht, maar je kan niet zeggen dat streamers wakker liggen van hoe je film in de cinema kan beleven. Ik ben niet per se tegen films thuis kijken, integendeel. Plus zijn er wel streamingdiensten zijn die het goed menen met de film en hun verloop in de cinema en ik denk hier meteen aan het goede voorbeeld dat MUBI is.
Het is een evolutie die niet te stoppen is. Gelukkig zien wij dat we wel een publiek hebben die bereid is om een kaartje te kopen voor minder voor de hand liggende cinema. De bioscopen hebben afgelopen zomer wel een stijgende tendens gekend, maar de laatste cijfers wijzen er toch op dat dit jammer genoeg maar een tijdelijk fenomeen was. Ik denk dat mensen ook wel door hebben dat emoties in groep beleven toch nog iets anders is dan dat in je huiskamer het geval is. Gewoon het gevoel dat je voor eventjes je telefoon kan afzetten, je zelfs inhouden om naar de wc te gaan en je gewoon laten meeslepen door een film.
Je zit soms meer te scrollen dan te kijken naar de films op de streamers.
Wim : Inderdaad, en daar komen ook nog eens die algoritmes bij die niet altijd met je smaak blijken te kloppen. Let op, wij hebben ook een groot aanbod. Met meer dan honderd films op ons programma durven mensen wel eens naar me toe te stappen om te zeggen dat ze niet weten welke film ze nu moeten gaan kiezen.
Eveneens belangrijk zijn de World Soundtrack Awards, ook hier voel ik dat je het concept van de soundtrack wil doorgeven aan een breder publiek.
Wim : Er zijn natuurlijk wel genodigden, maar quasi alles wat we doen met de WSA staat eveneens open voor het publiek. Het is onze taak om niet alleen de filmliefhebber zijn weg te laten vinden naar de films, maar ook in de wereld van de filmcomponisten en daarom zijn deze concerten niet alleen maar weggelegd voor de happy few. Let op, niet alle filmmuziek komt daarvoor in aanmerking. Zoals bij alles vind je daar ook veel rommel tussen, maar ook werk van mensen die het verdienen om als een groot componist aanzien te worden. En dat zien we ook buiten het filmcircuit, vandaar dat we dit jaar een segment hebben toegevoegd voor muzikanten die muziek maken voor games.
Vaak worden de componisten wat vergeten omdat heel wat onder hen gewoon een opdracht uitvoeren waardoor het soms voorkomt dat filmmuziekstukken vaak op elkaar lijken. Ons pleidooi is dat filmmuziek breder is dan het medium van de film en dat hun muziek perfect kan dienen in concertvorm. Het is belangrijk dat de filmcomponist zo vroeg mogelijk bij het project betrokken is. Ik ben ervan overtuigd dat als je een goede componist in huis hebt en je hem vroeger betrekt bij je project dat dit alleen maar een beter resultaat kan opleveren.
Mensen vragen soms waarom er geen tentoonstellingen zijn.
Wim: Tiens, aan mij vragen ze dat niet (lacht). Maar het antwoord hierop is gewoon budget. De tentoonstellingen in het verleden hebben we alleen maar kunnen doen met de steun van de Provincie Oost-Vlaanderen. Doordat provincies geen cultuur meer mogen subsidiëren is dat weggevallen. Ik weet wel dat de expo’s van Stanley Kubrick, Romy Schneider of Jacques Tati de mensen aanspraken, maar het leven is duurder geworden. Ook voor ons, we hebben maar beperkte middelen en dus moeten er keuzes gemaakt worden, wat niet wegneemt dat we deze ambities nog hebben. Die tentoonstellingen zijn dure dingen. Ze vinden plaats over een langere periode, je hebt een pand nodig en je kan ook geen hoge inkomprijzen vragen. Ik ben wel enorm fier dat we bijvoorbeeld de expo gedaan hebben over Martin Scorsese, die toch wel de belangrijkste nu nog in leven Amerikaanse regisseur is, maar ga nu ook niet denken dat het publiek er storm voor liep.
Hoe zit het met het droomproject het huis van de cinema?
Wim: In Vlaanderen heb je huizen voor theater, muziek of van beeldende kunst, maar niet van de cinema. We denken dat dit een echte erkenning zou betekenen voor film als de zevende kunst, maar ook hier is budget weer de remmende factor. Er zijn verschillende redenen waarom we een huis van de cinema willen. Vaak zien mensen films als commercieel en zelfbedruipend en daar zijn meer dan voorbeelden genoeg van, maar je hebt ook een heel ander scala en het is naar dat soort cinema dat we ons willen richten. Een andere reden is ook dat ondanks het gamma aan vrijwilligers of tijdelijke werkers dat het filmfestival op de schouders van 8 mensen rust en we merken dat dit te weinig wordt. En met zo’n twee à drie mensen er extra bij zou dat werk bieden voor zowel het huis van de cinema als voor Film Fest Gent.
Heb je de mooiste job in je leven?
Wim: Er zijn ongetwijfeld nog mooie jobs, maar ik ga zeker niet klagen (lacht).
We danken Wim voor dit gesprek.
De 50ste editie van Film Fest Gent vindt plaats van 10 tot en met 21 oktober 2023.
De 23ste editie van de World Soundtrack Awards vindt plaats op 21 oktober 2023.
