De Russische topregisseur Andrej Zvjagintsev schetst in dit troosteloos relatiedrama, dat je zou kunnen omschrijven als een onofficiële elfde aflevering van de Dekalog van Kieslowski, wat er gebeurt wanneer een scheidend koppel het kind verliest dat ze nooit hebben gewild.
Het geweldige aan de films van Rus Andrej Zvjagintsev is dat ze, ondanks hun arthousereputatie, in feite heel eenvoudige verhalen bevatten. Je hoeft dus geen extra informatie te vergaren om ze te begrijpen. Maar binnen hun eenvoud zijn ze toch ook enorm complex door de doorgedreven symboliek (The Return), de geraffineerde karakterisatie (Elena), de mix van politieke allegorie en Bijbelse metaforen (Leviathan).
In Loveless is het verhaaltje eenvoudiger dan ooit, zelfs een heel klein beetje mainstream, maar de film voelt immens rijk aan op het vlak van de verschillende betekenislagen. Loveless begint als een Bergmaniaans echtscheidingsdrama. Zhenya en Boris lusten elkaars bloed en willen uit hun echtelijke relatie stappen om met hun nieuwe partners te leven. Het probleem is dat ze een zoontje hebben, de twaalfjarige Alexey. Voor zowel de moeder als de vader staat het kind in de weg van een nieuw bestaan.
En plots krijgen ze wat ze willen. Het kind verdwijnt. Van dat moment af verandert Loveless naar een Kieslowskliaanse thriller in de lijn van een Dekalog-aflevering of, voor wie wil, een sarcastische zwarte komedie over een wrede God die de mens eindelijk een ‘dienst’ bewijst. Tijdens de zoektocht naar het kind neemt Zvjaginstev de toeschouwer mee naar het verleden van de ouders en naar wat ze van hun toekomst verwachten. Parallel daarmee laat hij een Rusland zien dat zowel fysiek als psychisch aftakelt, politieke propaganda zonder enige vorm van kritiek slikt en zich overgeeft aan de ‘renovatie’ van het uiterlijke.
Zvjaginstev is echter zo pessimistisch – al ontkent hij dat – in zijn wereld- en mensbeeld en zijn karakters zijn zo’n tragische figuren dat de film ergens voorspelbaar wordt. Maar dat stoort niet echt. Zvjagintsev geeft je zoveel informatie in de kleine details mee dat hij je in feite voorbereidt op het onvermijdelijke en het fatalistische. Zelden heeft een filmregisseur zo krachtig het ‘we are fucked’-gevoel bij zijn publiek weten op te wekken. Maar het meest fascinerende aan Loveless is de verbluffende controle van Zvjagintsev over zijn film. De vertolkingen, mise-en-scène, kaders, decors, belichting en fotografie zijn zo harmonisch in mekaar verankerd en de uitvoering voelt zo perfect aan dat er een enorme aantrekkingskracht van de film uitgaat.
Met Loveless bevestigt Andrej Vzjagintsev zijn status als belangrijkste Russische cineast en boegbeeld van de hedendaagse arthousecinema. We mogen dan ook trots zijn dat België – bij gebrek aan overheidsgeld in Rusland – via Les Films du Fleuve van de gebroeders Dardenne optrad als coproducent van dit werk. Een film, hoe donker hij ook moge zijn, om te zien en opnieuw te zien.
Genre: drama
Jaar: 2017
Regisseur: Andrej Zvjagintsev
Cast: Mariana Spivak, Aleksej Rozin, Matvej Novikov, Marina Vasiljeva, Andris Leiss
Land: Rusland
Speelduur: 128 minuten
