Na een viertal eigengereide kortfilms brak Parijzenaar Jérémy Clapin in 2019 door met zijn eerste langspeelfilm. Het opmerkelijke en hoogst originele animatiedrama J’ai Perdu mon Corps, over een hand op zoek naar zijn lichaam dat geleidelijk aan zijn verleden herinnert, beleefde een triomfzege in het festivalcircuit. Dit uitzonderlijk werk werd bedolven onder prijzen zoals onder meer awards op het Razor Reel Flanders Film Festival in Brugge, de Grand Prix van de sectie Semaine de la Critique in Cannes, een César en uiteindelijk zelfs een Oscar-nominatie, wat beslist belangwekkend kan worden genoemd voor een dergelijke kleine Franse productie. Sindsdien was het echter heel stil rond Clapin. Tot hij op de Berlinale 2024 eindelijk terug opdaagde met zijn langverwachte tweede langspeelfilm Pendant ce Temps sur Terre. Raar, maar deze prent kreeg er weinig aandacht en bleef onder de radar.
Hoewel Pendant ce Temps sur Terre in tegenstelling tot zijn debuut een mix is van real- en animatiescènes, is het op het eerste zicht voornamelijk een scifi-film. Clapin springt daarmee op de hogesnelheidstrein die de laatste jaren het sciencefiction-genre aanvoert bij het grote publiek, denk daarbij aan recente succesvolle projecten als Dune 2, Atlas, Furiosa, Spaceman, Animalia of Code 8. Opvallend is wel dat ondanks zijn commerciëlere keuze, de filmmaker toch origineel uit de hoek blijft komen dankzij een eigenzinnige en wat ongewone kijk op dit specifiek filmgenre.
Het verhaal? Drie jaar zijn verstreken sinds astronaut Franck op mysterieuze wijze spoorloos verdween tijdens een ruimtemissie. Elsa, zijn jongere zus en getalenteerde tekenares die altijd een heel hechte band had met Franck, is nog altijd niet over het ingrijpende verlies heen. Ze bevindt zich in een pseudo-na-schoktoestand en leeft in een soort treurende roes. Haar ambities staan on hold en werkt in tussentijd incidenteel als bejaardenhelpster in een woonzorgcentrum dat door haar moeder wordt gerund. De 23-jarige Elsa boekt geen vooruitgang in haar saaie monotone leven. Dit verandert drastisch wanneer ze op een dag door een buitenaardse levensvorm wordt gecontacteerd die beweert haar broer terug naar de aarde te kunnen brengen. Maar er is uiteraard een prijs die hiervoor moet worden betaald. Elsa moet vijf mensen uitkiezen die ze vervolgens moet ‘afleveren’, die dan uiteindelijk zullen worden ‘overgenomen’ door de buitenaardse creaturen. Aanvankelijk aarzelt de jonge vrouw, maar uiteindelijk gaat ze akkoord. De gevolgen zijn echter niet te overzien
De story doet onmiddellijk denken aan bekende titels als Invasion of the Body Snatchers of de recente Netflix-serie Parasyte: The Grey, waar de ‘overname’ van de menselijke wezens met behoorlijk wat angst gepaard gaat. Pendant ce Temps sur Terre is hier echter nauwelijks mee te vergelijken. In eerste instantie is het lot van de ‘bezetenen’ in vergelijking met andere slachtoffers, nog vrij mild. In plaats van volledig te worden uitgeroeid, worden ze in een soort droomtoestand gebracht en merken ze niets meer.
In tweede instantie is Clapins nieuwste worp naast een sci-fi, grotendeels een intens rouwdrama in plaats van een traditionele genrefilm. Het vertelt het diepdroevige verhaal van een persoon die niet in staat is het verleden los te laten en daardoor vastzit in haar eigen nietig leven. Vooral de scène met de moeder waarin wordt gepraat over wat het betekent om een dierbare te verliezen en hoe je met deze tragedie uiteindelijk persoonlijk probeert om te gaan, is in deze context een hoogtepunt dat lang nazindert.
De regisseur, die ook het scenario heeft geschreven, verbindt deze aspecten met fundamentele morele vragen. Wanneer Elsa moet kiezen wie moet worden geofferd, doet de vraag naar de waarde van het individu denken aan werken als Blade Runner, Never let me Go en de series Black Mirror of Helgoland 513 waar eveneens diepgaande ethische en morele keuzes dienen te worden gemaakt. Een bijzonder interessante thematiek om grondiger op in te gaan doch Clapin handelt dit fundamenteel en humaan aspect spijtig genoeg veel te snel af waardoor de film op dit vlak dramatische diepgang misloopt.
Pendant ce Temps sur Terre is eerder een sfeervol intiem drama dat meer suggereert, aanduidt en overpeinst, in plaats van alles expliciet de vreemde gebeurtenissen en de reacties van de personages uit te leggen waardoor het wel een interessante tegenhanger is van conventionele blockbuster-spektakelstukken en ruimte-opera’s. Clapin vertelt zijn verhaal eerder op het snijvlak van sociaal drama, mysterie, horror en gekruid met sci-fi-elementen waarbij hij opnieuw de thema’s van verlies en lotsbestemming aanpakt die hij reeds behandelde in zijn debuut J’ai Perdu mon Corps.
Pendant ce Temps sur Terre is een hypnotisch geregisseerd, verontrustend, sfeervol en genre-overschrijdend gedachte-experiment dat bewijst dat ondanks een beperkt budget en een gebrek aan dure special effects, maar met eenvoudige soms wat naïeve visuele truckjes, een sci-fi-film kan worden gemaakt die ver af staat van de mainstream en spectaculaire wendingen. De gebeurtenissen op aarde worden wel afgewisseld met verzorgde en mooie zwart-wit animatiesequenties rondom twee astronautenfiguren. Deze getekende scènes gaan bovendien telkens naadloos over in live-action. De film wisselt echter momenten van artistieke aspiratie af met minder geslaagde momenten die dichter bij de B-film en zelfs het splatter-genre (de scène met de kettingzaag!) aanleunen. Maar misschien is het juist dit wat de film wel interessant maakt?
Evenzo de straffe soms sacrale muzikale omlijsting van Dan Levy, bekend van de indie-rockband The Dø, de grauwgroene kleurteint waarin de film is gedipt en de overtuigende prestatie van Megan Northam (bekend van Les Passagers de la Nuit van Mikhaël Hers, waar ze de dochter van Charlotte Gainsbourg speelde) in de rol van de radeloze Elsa.
Desondanks de voorgenoemde troeven heeft Pendant ce Temps sur Terre toch een wat bittere nasmaak van verspild potentieel.
Genre: sciencefiction, drama
Jaar: 2024
Regisseur: Jérémy Clapin
Cast: Megan Northam, Catherine Salée, Dimitri Doré, Sébastien Pouderoux, Sam Louwyck
Land: Frankrijk
Speelduur: 89 minuten
