In België was het in de jaren 80 nog een gewone zaak om oubollige romans in filmvorm te gieten, maar in het vooruitstrevende – zeg maar provocerende – Nederland was dat toch anders. Nouchka van Brakel, die eerder al baanbrekend werk leverde met zowel Het Debuut als Een Vrouw Als Eva, had het dan ook niet gemakkelijk om de nodige fondsen vrij te krijgen voor de verfilming van Van De Koele Meren Des Doods van Frederik van Eeden uit 1900. De geldschieters waren ervan overtuigd dat niemand hier zat op te wachten. Hoe mis waren ze! Niet alleen betekende de film de definitieve doorbraak van Renée Soutendijk, ook strandde de film op een bezoekersaantal van 600.000 man.
Deze film, die in 1983 de eerste prijs won op het filmfestival van Oxford, staat dan ook – samen met Spoorloos van George Sluizer – geboekstaafd als één van de beste Nederlandse films ooit en dat is niet eens een tikkeltje overdreven. Sommige elementen maken de film wat gedateerd zoals de iets te nadrukkelijke religie of de traagheid van de regie, toch is het een aangrijpend schouwspel van een vrouw die langzaamaan door onbegrip letterlijk en figuurlijk gek wordt.
Renée Soutendijk speelt de rol van Hedwig Marga ‘Hetty’ de Fontayne, die op het einde van de 19e eeuw haar moeder verliest aan tyfus. De jonge vrouw groeit verder op bij haar godvrezende gouvernante. Wanneer zij Hedwig betrapt op een net iets te doorzichtig onderrokje, krijgt de jonge vrouw een pak slaag van jewelste met de boodschap dat ze nooit kinderen zal kunnen krijgen. Het is de aanleiding tot Hedwig’s eerste zelfmoordpoging en daar blijft het niet bij.
Ook al legde scenarist Ton Vorstenbosch een paar accenten anders, toch bleef Nouchka van Brakel trouw aan de originele roman. Een aangrijpend verhaal van iemand die op een bepaald moment alles had in haar leven, maar door een resem tegenslagen eindigt als een morfineverslaafde in Parijs. Naast de verbluffende kostuums en prachtige cinematografie van Theo van de Sande (hij zou later in Hollywood doorbreken met onder meer Blade) is Van De Koele Meren Des Doods vooral een film van Renée Soutendijk, die op intrigerende en ontroerende wijze toont dat ze met verve de beste actrice uit Nederland is en meer voorstelt dan het sekssymbool zoals de meeste haar kennen uit Paul Verhoeven’s Spetters.
Het is misschien een beetje van het goede te veel, toch kan je Van De Koele Meren Des Doods een heel klein beetje zien als de vrouwelijke versie van Stanley Kubrick’s Barry Lyndon. Dit maar om te zeggen dat deze film een absolute must-see is, die recentelijk door het Amsterdamse Eye werd gerestaureerd en beschikbaar is op Blu-ray via het Amerikaanse Cult Epics onder de Engelse titel The Cool Lakes of Death.
Genre: drama, historisch
Jaar: 1982
Regisseur: Nouchka van Brakel
Cast: Renée Soutendijk, Derek de Lint, Adriaan Olree, Erik van ’t Wout, Peter Faber, Claire Wauthion, Krijn ter Braak
Land: Nederland
Speelduur: 120 minuten
