Als je mensen vraagt die ook maar één van de meer dan 160 films van het Amerikaans-Brits-Spaanse filmicoon Geraldine Chaplin (Santa Monica, Californië, 1944) hebben gezien, zullen ze het erover eens zijn dat ze voorbestemd was om beroemd te worden. Beginnend als het kleine meisje in de openings-trappen-scène van haar vader Charlie Chaplins film Limelight (1952), en een Golden Globe-nominatie verdienend met haar eerste Engelstalige rol als Tonya in David Leans Doctor Zhivago (1965), is Chaplins acteercarrière die bijna 60 jaar omspant, op zijn zachtst gezegd een rijk en avontuurlijke mozaïek.
Naast haar medewerking aan talrijke Broadway-producties, is de lijst van grote namen uit de filmwereld met wie ze samenwerkte, fenomenaal lang: Martin Scorsese (The Age of Innocence), Pedro Almodóvar (Hable con Ella), Claude Lelouch (Les Uns et les Autres), Jacques Rivette (L’amour par Terre), Jane Birkin, Alain Resnais, Robert Altman, Franco Zeffirelli, Jodie Foster, Rebecca Horn, Richard Lester, Alan Rudolph, Guy Hamilton, James Ivory, Robert Hossein. Met haar ex-partner, wijlen Carlos Saura, schreef ze Spaanse filmgeschiedenis met onder meer de meesterlijke klassieker Ana y los Lobos. In Chaplin, de biografische film van Richard Attenborough uit 1992, vertolkte ze de rol van haar eigen grootmoeder.
Geraldine Chaplins prijzenkast is omvangrijk en bevat onder meer een Goya (Spaanse Oscar), een medaille van de Spaanse Academy of Cinematographic Arts and Sciences, tal van bekroningen als beste actrice op wereldwijde festivals, hommage-onderscheidingen voor haar ganse carrière, maar ook nominaties voor een Golden Globe en een BAFTA. De laatste jaren vertolkte Geraldine opmerkelijke rollen zoals onder meer in de succesvolle televisieserie The Crown en twee Belgische Jessica Woodworth-satires: The Barefoot Emperor, een bijtend politiek paskwil, die ze mee kwam promoten tijdens de filmpremière op het Film Fest Gent waar ze tevens een verdiende Joseph Plateau Honorary Award kreeg.
Voor Jessica Woodworths LUKA, waarin het verhaal wordt verteld van een jonge ambitieuze soldaat, die zich vestigt in het legendarische Fort Kairos waar heldhaftige krijgers onder bevel van ‘de generaal’, de overblijfselen van de beschaving verdedigen, vult Geraldine opnieuw voortreffelijk een heel frappant personage in. Naar aanleiding van de avant-première tijdens het Filmfestival van Oostende, van LUKA, een dreigend en onheilspellend drama dat vanaf deze week ook in de betere bioscopen in ons land is te zien, woonde Geraldine enthousiast haar sterlegging op The Walk of Fame in Oostende, persoonlijk bij. Naar aanleiding van deze topevenementen, hadden wij twee aangename, uitvoerige en best luimige ontmoetingen met Geraldine Chaplin, de roemrijke, veeltalige, intelligente en bij momenten enorm pittige coryfee die intussen even beroemd is als haar iconische vader.
Ik hoop dat je het me niet kwalijk neemt dat ik ons gesprek begin met een vraag over je vader? Hij was immers en ontegensprekelijk een geniaal, veel besproken en wereldberoemde grapjas. Hoe was hij eens hij thuis zijn masker had afgenomen?
Geraldine: Ik neem je vraag zeker niet kwalijk. Tenslotte ben ik toch zijn dochter. Door de jaren heen ben ik gewend geraakt aan vragen over mijn beroemde vader (glimlacht). Mijn antwoord is echter vrij ambigu. Enerzijds was hij thuis beslist niet de ‘Charlie Chaplin’ die iedereen zogezegd kent. Ik wist dat mijn vader en zijn komisch bedelaars-alter ego, een en dezelfde persoon waren, maar ze leken totaal niet op elkaar. De wereld kende hem als dé vrolijke clown, maar wanneer de camera’s niet langer draaiden, viel het masker van Charlie Chaplin snel af. Hij was een bijzonder gecompliceerd, nukkig en moeilijk man die veeleisend was voor zichzelf en zijn entourage. Mijn broer vertelde me ooit dat hij echt schrik had van ons vader. Zo erg was het met mij niet gesteld, maar toch… (stilte). Anderzijds was mijn familienaam pure magie want het opende probleemloos alle deuren voor mij (lacht). Ook al op school toen ik nog jong was. Zo zei ik tegen een goede medestudente ooit: als ik je Latijns huiswerk mag kopiëren, dan neem ik je op een dag mee naar mijn huis voor een ontmoeting met de beroemde Charlie Chaplin (uitbundige lach). Alle gekheid op een stokje, besef ik maar al te goed dat iemand die niet de dochter van Charlie Chaplin is, het erg moeilijk heeft in de harde filmwereld.
Waarom ben je eigenlijk in zijn voetstappen getreden?
Geraldine: Ik wou dolgraag ballerina worden. Vanaf mijn zeventiende volgde ik twee jaar balletschool in Londen. Ik heb daarna een jaar professioneel gedanst in Parijs. Eigenlijk was ik op een te late leeftijd begonnen om deze discipline afdoende onder de knie te krijgen en op hoog niveau te presteren in deze veeleisende discipline. Ik ging dan maar aan de slag als model. Na een tijdje overwoog ik eventueel ook actrice te worden omdat ik toen dacht dat het eigenlijk een heel gemakkelijke job was (grinnikt). Mijn vader wou niet dat zijn dochters actrices werden. Ik ben de oudste van acht en hij wou dat ik – en eigenlijk ook al mijn andere zussen – een eervolle professie zouden uitoefenen zoals arts, advocaat, professor of architect. Toen hij vernam dat ik toch actrice wou worden, was hij in alle staten en reageerde furieus. Als ik later uiteindelijk een bekende actrice werd, was hij op slag mijn grootste fan, gelukkig, maar wel raar (glimlacht).
Hoe ben je ontdekt als filmactrice?
Geraldine: David Lean vertrok op een van zijn vele citytrips. In het vliegtuig kreeg hij een tijdschrift in zijn handen waar ik toevallig op de cover stond. Hij vond dat ik uiterlijk wel iets uitstraalde en ging in het magazine na wie ik was. Toen hij vaststelde dat ik de dochter was van de beroemde vader, was hij van mening dat ik misschien ook wel wat talent in mijn genen had (lacht). Hij contacteerde me en vroeg of ik zin had om voor hem een screentest te komen doen. De rest is geschiedenis want we hebben samen Doctor Zhivago gemaakt, een prachtig liefdesdrama dat maar bekroond werd met vijf Oscars en evenveel Golden Globes (monkellachje).
Over prijzen en awards gesproken: je hebt er in je lange carrière al veel ontvangen. Specifiek in België ben je recent al tweemaal gehonoreerd geweest met onder meer een Joseph Plateau-prijs in Gent en een Ster op The Walk Of Fame in Oostende. Wat betekenen deze ‘bescheiden’ Belgische prijzen in je lange en indrukwekkende lijst aan internationale trofeeën?
Geraldine: Iedere prijs die je ontvangt of wint, heeft een bijzondere betekenis. Het wil zeggen dat men je werk en/of prestatie apprecieert of de moeite vindt om er speciale aandacht aan te schenken. Over de onderscheidingen die ik in België mocht ontvangen, ben ik heel gelukkig. “Yes, I have a star in Ostende” (steekt de armen triomfantelijk in de hoogte terwijl ze schatert). Je moet weten dat ik al heel lang eens naar Oostende wou komen. De Franse actrice Aline Bertrand was een heel goede vriendin van mij. Zij zakte regelmatig af naar Oostende. Ze heeft me altijd beloofd dat we ook samen eens naar Oostende zouden komen. Die belofte is ze nooit nagekomen want ze heeft me nooit echt concreet uitgenodigd (balt de vuisten en steekt die in de hoogte). Het is er in feite nooit van gekomen. Je kunt wellicht wel begrijpen dat ik nu, na al die jaren, enorm blij ben dat ik eindelijk in Oostende ben geraakt. En dan krijg ik er nog een ster op The Walk of Fame bovenop. Wow (vreugdevolle kreet). Ik vind het ontroerend dat mensen die vanaf nu op de dijk van Oostende wandelen mijn naam zullen zien liggen, misschien wel even kortstondig aan me zullen denken en hun wandeling vervolgens zullen verderzetten met een brede glimlach op hun gezicht. Leuke en fijne gedachte (knipoogt). En dit hopelijk nog voor generaties lang, wie weet (lacht). Op het Film Fest Gent, waar ik aanwezig was om Jessica Woodworths schitterende film The Barefoot Emperor te co-promoten, kreeg ik uit de handen van defestivaldirecteur, een Joseph Plateau Honorary-award overhandigd. Wat een eer en vooral de motivatie waarom ik deze award werd toegekend, namelijk omwille van de wijze waarop ik in mijn carrière, kwetsbare, zoekende en lijdende personages neerzet, ontroert en beklijft me. Amai, zo’n respectvolle uitspraken emotioneren me innig. Ik ben bijzonder tevreden dat België op mijn hoge leeftijd, nog zo uitvoerig aandacht besteed aan mijn werk en mezelf. Thank you Belgium (schatert).
Het is met LUKA, na The Barefoot Emperor, de tweede keer dat je samenwerkt met de Amerikaans-Belgische cineaste Jessica Woodworth. Hoe zijn jullie eigenlijk met elkaar in contact gekomen?
Geraldine: Jessica stuurde me op een dag haar film King of the Belgians op met de vraag of ik haar prent eens wou bekijken. Dat heb ik gedaan. Ik lachte me rot. King of the Belgians steekt boordevol een speciale soort humor. Uitgelezen de vorm van satire waar ik echt van hou. Ik wist meteen dat ik met haar wilde werken. Ik denk dat ze me King of the Belgians opstuurde omdat ze hoopte dat ik akkoord zou gaan om een rol te vertolken in The Barefoot Emperor, de sequel die ze zinnens was om te maken na het succes van King of the Belgians. Veel regisseurs sturen me hun films op. Meestal bekijk ik die wel, maar weinigen kunnen me echt bekoren. Met Jessica’s prent, moest ik werkelijk huilen van het lachen. Komedie is trouwens het filmgenre waar ik het meest van hou omdat het ook het moeilijkste genre is om goed te maken. Gedurende mijn carrière heb ik maar weinig de mogelijkheid gekregen om in komedies te spelen. Ik kreeg meestal tragedies aangeboden. Enkel de fantastische cineast Robert Altman vond dat ik komisch talent had. We maakten samen de veelvuldig bekroonde en subtiele komedies Nashville, A Wedding en Buffalo Bill, dus je begrijpt dat ik met plezier akkoord ging om na zoveel jaren na Robert Altman, samen te werken met Jessica, een vrouw met een heel hoog gehalte aan intelligente humor (glimlacht).
The Barefoot Emperor was echter niet zo komisch als zijn voorloper, niet?
Geraldine: Klopt, het was een totaal andere film. Bovendien moest ik een ietwat gekke dame spelen die ook nog eens dacht dat ze een tweelingzus had, maar dat was niet zo. En op het einde van de prent bleek op de koop toe, dat ze er wel een had. Bizarre toestanden (grimast). Oorspronkelijk was het de bedoeling dat een Duitse actrice mijn tweelingzus zou vertolken, maar die kwam om de een of andere reden niet opdagen op de set. Jessica vroeg me om in te vallen en die dubbele rol dus voor mijn rekening te nemen. Aanvankelijk vond ik dat idee een beetje bij het haar getrokken, maar na een tijdje leek het me eerder toch wel een interessant idee omdat de tweeling verschillend is opgevoed en opgegroeid. De ene was grootgebracht in een concentratiekamp terwijl de andere terechtkwam bij een rijke nazi-familie. Toen ik daarenboven van Jessica vernam dat de tweelingpersonages fungeerden als een allegorie op de twee gezichten van Europa, was ik zeker bereid om die dubbele rol op me te nemen. Uiteindelijk een formidabele ervaring (gereserveerde glimlach).
En in LUKA vertolk je opnieuw een heel speciaal personage.
Geraldine: Ja, het alweer een zonderling personage, dat mag je zeker zeggen (lacht). LUKA is beslist een heel ambitieuze film. Het is een bewerking van de Kafkaiaanse roman Il deserto dei Tartari uit 1940, geschreven door de Italiaanse auteur Dino Buzzatti. Jessica vertelde me dat ze voor het eerst haar oog liet vallen op die roman toen ze Italiaanse literatuur studeerde en meteen wist dat het verhaal zich bij een verfilming in een post-apocalyptische toekomst zou afspelen en dat ze de film in zwart-wit zou opnemen.
Over wat handelt LUKA volgens jou?
Geraldine: LUKA is een bizarre maar prachtige meditatieve film over de strijd tussen dogma en waarheid, en misschien wel een aangrijpender commentaar op de stagnatie van de Westerse samenleving dan je in eerste instantie zou denken.
En heb je commentaar op of bij het personage dat jij vertolkt?
Geraldine: Jessica heeft me de rol toegewezen van The General, waarom ze me precies in deze gedaante wou regisseren, is me nog altijd een raadsel. Ze beweert wel dat ze vanaf dag één wist dat ik de generaal moest incarneren, maar niet omwille van het feit dat ik een vrouw ben, dat heeft er volgens Jessica niks mee te maken. Ze had aanvankelijk de bedoeling om me een mannelijk personage te laten spelen. Uiteindelijk werd het totaal irrelevant of ik blijkbaar mannelijk of vrouwelijk was. ‘Modern Times’, heb je hem (knipoogt en ginnegapt).
Hoe was het om samen te werken met Jessica Woodworth?
Geraldine: Het is al de tweede keer dat we met elkaar in zee gaan. Dus als ze je voor een tweede keer vragen om samen te werken, is dat voor mij duidelijk een teken dat er een gewaardeerde professionele en fijne persoonlijke verstandhouding is. Jessica heeft wel een heel aparte manier van regisseren. Ze werkt heel nauw samen met haar acteurs en legt de nadruk op performance in plaats van dialoog. Ze bevestigt de dialoog pas op de dag van de opnames. Een wat gewaagde, zelfs misschien wel een tikkeltje roekeloze werkwijze, maar het levert wel telkens de meest waarheidsgetrouwe prestaties op. Ze geeft ruimte voor nieuwe ideeën die worden geponeerd door haar acteurs en ze is ontvankelijk om het aangebrachte ideeëngoed open te breken en vervolgens bepaalde aspecten vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Zoals ik al zei, een heel apart werkproces, maar wel heel inspirerend en boeiend, I like it (giechelt).
Hoe verliepen de opnames van LUKA want ik heb gehoord dat er wel wat problemen waren, zeker wat betreft de toch wel heel speciale locaties?
Geraldine: Oorspronkelijk zou LUKA in Armenië worden gedraaid. Jessica had uitgebreide voorbereidingen getroffen en alle locaties waren veiliggesteld toen het gewapende conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan uitbrak. De productie werd noodgedwongen verplaatst naar Sicilië. De hoofdlocatie is een onvoltooide dam van kosmische proporties. Heel raar want Jessica vroeg aan de overheid om daar te mogen draaien, maar ze kreeg als antwoord dat die dam, helemaal niet bestaat (grinnikt). Naar verluidt is het een project van de plaatselijke maffia om de lokale bevolking werk te verschaffen. Omdat de maffia zogenaamd fungeert als werkgever in de plaats van de overheid, ontkende de autoriteiten dat dit bouwwerk bestaat. Over Kafka gesproken (proest). Hoe het verder is geregeld, vraag je best aan Jessica zelf, maar het is toch allemaal in orde gekomen, zoveel is duidelijk (lacht). Tijdens de opnames werden we ook nog geconfronteerd met een extreme hittegolf, rommelde de vulkanische Etna voortdurend en waren er een aantal branden aan de gang, maar dat paste allemaal perfect bij de apocalyptische aard en sfeer van het verhaal.
Je hebt de laatste jaren heel wat kunnen samenwerken met Belgische acteurs. Wat zijn je ervaringen met hen?
Geraldine: Goh, een moeilijke vraag (glimlacht). Ik vind het een beetje vervelend om daar heel concreet op te antwoorden want als ik bepaalde Belgische acteurs censeer, zullen anderen misschien verveeld zijn omdat ik hen niet nominatief vermeld (haalt haar schouders op en pauzeert kort). Ik vind ze écht allemaal heel sterk en Peter Van den Begin is een heel straffe acteur en een fijne man om mee samen te werken. Verder heb ik veel respect voor onder meer Sam Louwyck die de rol van Master Tailc in LUKA op een heel speciale en persoonlijke manier vorm heeft gegeven en met intens inzetvermogen subliem wist te incarneren. Jonas Smulders en Samvel Tadevosian zijn ook heel sterk, maar ik denk dat zij geen Belgen zijn, ik weet het niet precies (schaterlach). Kortom, ik vind alle Belgische acteurs waar ik mee heb samengewerkt de voorbije jaren, buitengewoon goed (knipoogt).
Zijn er films in je lange loopbaan waarin je zelf opdaagt, die je voorkeur wegdragen?
Geraldine: Ik ga op deze vraag antwoorden met een diplomatische en ironische kwinkslag: mijn voorkeur gaat altijd uit naar de volgende film die ik maak, dus die ik nog moet draaien (giert).
Welke is je lievelingsfilm van je vader?
Geraldine: Goh, hij heeft zo’n omvangrijk en mega-belangrijk oeuvre nagelaten dat het werkelijk bijzonder moeilijk kiezen is uit zo’n lijst aan meesterwerken. The Great Dictator is natuurlijk bijzonder visionair en nog nooit overtroffen. Eigenlijk vind ik ze allemaal even goed, maar als ik er dan toch eentje moet uitkiezen, moet ik toegeven dat ik wel een speciale boon heb voor The Kid. Die prent heeft iets ondefinieerbaars. Net iets meer dan zijn andere films, iets heel aangrijpend, moeilijk om concreet onder woorden te brengen, maar telkens ik The Kid zie, ben ik voor de volle 100% ontroerd en emotioneel gegrepen.
Eventuele volgende projecten?
Geraldine: Ja, ik ga in de huid kruipen van Cecilia in het Duits-Engels biografisch drama Seneca waarin wordt ingezoomd op de aparte relatie tussen de Romeinse keizer Nero en schrijver/filosoof Seneca, die laatste wordt vertolkt door John Malkovich. Verder is er nog The Wind Blew On, een ongewone mix van een post-apocalyptische western en doordachte sci-fi, die wordt geregisseerd door een jonge opkomende IJslandse cineaste wiens naam niet zo vlotjes in de mond ligt (grinnikt).
Daarnaast ben ik aan het onderhandelen over twee projecten en een televisieserie, maar ik mag daar voorlopig niks concreets over vertellen, sorry.
En misschien daag ik wel op in de nieuwste film van Jessica want ik heb vernomen dat ze samen met haar echtgenoot al een nieuw project in het vooruitzicht heeft: The Grass Sings over een meisje dat het gras hoort groeien. Ze verklaart dat ze zonder mij LUKA nooit had kunnen maken. Een groot compliment voor me waar ik haar heel dankbaar voor ben. Onze werkrelatie is trouwens heel sterk, dus misschien doet ze nog wel eens beroep op me voor The Grass Sings of een ander project van haar, wie weet? Dat zal uiteraard afhangen of er nog een geschikte rol voor me beschikbaar zal zijn. Afwachten dus, al heb ik er zeker zin in, we zien wel (gniffelt).
