Paolo Sorrentino is allesbehalve een Jan Modaal. Hij was pas zestien toen hij zijn beide ouders verloor. Ze kwamen om door een CO-vergiftiging in hun vakantieverblijf buiten de stad. Hoewel de Napolitaan alleen economie studeerde en nooit een filmopleiding genoot, werd Antonio Capuano (Sacred Silence), na een toevallige ontmoeting, zijn mentor. Intussen gaat Sorrentino door het leven als de intelligente filmer die in de voetstappen van grootmeester Fellini de statische Italiaanse filmwereld nieuw leven wist in te blazen met meesterwerken als Le Conseguenze dell’Amore, L’Uomo in Piu, L’ Amico di Famiglia, Il Divo, La Grande Bellezza, Loro en de spraakmakende pausenfeuilletons The Young Pope en The New Pope. Hij verzamelde inmiddels meer dan tachtig prijzen waaronder een Oscar, een Golden Globe en een BAFTA. Als scenarist en regisseur heeft hij een persoonlijke stijl ontwikkeld die wordt gekenmerkt door niet naturalistische verhalen, kinetische beelden en een satirische inslag.
Velen vragen zich af hoe hij als jonge wees zijn loodzware weg naar volwassenheid heeft gevonden. De antwoorden op alle vragen over zijn jeugdjaren krijg je in zijn (voorlopig) laatste film È Stata la Mano di Dio (in België uitgebracht onder de titel The Hand Of God). Uit schrik om zichzelf te herhalen, gooit Sorrentino deze keer het roer volledig om en kiepert hij bewust zijn stilistische grandeur overboord.
Na negen langspeelfilms vindt het Fellini-epigoon de tijd eindelijk rijp om zijn jeugdtrauma – de onverwacht tragische dood van zijn ouders – gevoelsmatig, geestelijk en cinematografisch tot op het bot uit te benen. The Hand Of God is dan ook zijn meest persoonlijke en toegankelijkste film tot nog toe. Sorrentino neemt je in The Hand Of God mee naar zijn geboortestad Napels waar Fabietto Schisa (overduidelijk Sorrentino’s alter ego) je als opgroeiende tiener monter rondgidst en je openhartig in contact brengt met zijn overvloedig aanwezige familie: ouders, broer, zus, ooms, tantes, neven, buren en vrienden.
Het autobiografische beeld begint in de jaren tachtig, in een burgerlijke Napolitaanse bankiersfamilie. Het gaat in op de eerste verliefdheid, de verafgoding van een wulpse, psychisch onevenwichtige tante, de eerste seks met de oudere barones, straatschoffies, de ontmoeting met Capuano. Als leergierige knaap laat hij je mee genieten van de extatische Napolitaanse euforie die losbarst als de transfer van dribbelvirtuoos ‘Santo’ Diego Maradona naar Calcio Napoli officieel wordt bekendgemaakt (wat ook fungeerde als onderdeel van een kerststal).
De film is een nostalgische aaneenrijging van jeugdherinneringen (zijn ontmaagding door de hitsige tante; hoe hij de filmmikrobe te pakken krijgt) en pikareske anekdotes (in een speedboot op het nippertje ontsnappen aan de arm der wet), die de regisseur als wat introverte tiener heeft beleefd. Naar gelang het verhaal vordert, worden de geportretteerden functioneel ingepast in de herinneringspuzzel die de pientere snaak bijna veertig jaar later nostalgisch en goed gestructureerd (weer) ineenschuift.
The Hand Of God (de titel verwijst naar Maradona’s beruchte ‘hand van god’-doelpunt in de kwartfinale van het WK voetbal 1986) is een intiem en gevoelig drama over volwassenwording en een warme geromantiseerde autobiografische trip naar Sorrentino’s memory lane. De filmmaker verlaat zijn comfortzone en ruilt zijn typische vurige stijl in voor puur gevoel, maar dan zo efficiënt gedoseerd dat je toch nog alle kenmerken herkent die hem zijn cultreputatie hebben opgeleverd: kleurrijke excentrieke personages en voluptueuze donne, gevatte ironie, lyrische sfeer, etherische beeldcomposities, magische metaforiek. Zijn personages zijn vaak charmant en vulgair, plaatselijke karikaturen zoals Fellini ze al in krachtige, brede trekken schetste.
De cast is naar gewoonte ook hier weer uitgekiend en uiteraard is Sorrentino’s fetisj-acteur Toni Servillo opnieuw van de partij als de vader. Teresa Saponangelo toont zich bijzonder geschikt voor de rol van een moeder die altijd klaarstaat met practical jokes. Toch is het vooral de jonge acteur Filippo Scotti die een opvallende en onvermengde prestatie neerzet als Fabietto.
Hoewel je The Hand Of God Sorrentino’s tussentijds filmisch testament kunt noemen, is het tevens zijn meest universele prent die nauwelijks verholen aanleunt bij Fellini’s Amarcord. Zoals bij alle autobiografische films zit een deel van het plezier in de vraag of alles wel waarheid is. Hoewel: Sorrentino beweert dat de werkelijkheid het uitgangspunt is voor al zijn verhalen. Amen. De film kan je zien via Netflix.
GENRE: drama
JAAR: 2021
REGISSEUR: Paolo Sorrentino
CAST: Filippo Scotti, Toni Servillo, Teresa Saponangelo, Marlon Joubert
LAND: Italië, USA
