Terwijl je dit leest is de ondertussen 62-jarige Iraanse regisseur Jafar Panahi op borgtocht vrijgelaten na zes maanden in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran te hebben gezeten, nadat hij uit protest tegen zijn gevangenschap in hongerstaking was gegaan. Ten minste zo is de situatie nu want het kan snel gaan in Iran, zeker als je de ballen van Panahi hebt.
De regisseur werd in 2010 opgepakt omdat zijn films beschouwd worden als “anti-Iraanse propaganda”. Na een hele carrousel van rechtszaken werd zijn gevangenisstraf van zes jaar omgezet naar een huisarrest, maar wel met het uitdrukkelijke verbod om tot 2030 films te maken. Een verbod die de cineast aan zijn laars lapt, zo verscheen van hem nog dit jaar No Bears. Het speciale aan zijn films bestaat uit het feit dat ze clandestien zijn opgenomen en daarna het land moeten uitgesmokkeld worden om zo de festivals of de arthousebioscopen te halen waar Panahi’s films steeds een succes zijn. Alleen de naam van Jafar Panahi staat op de affiche of op de credits, al de andere medewerkers blijven anoniem. Niet uit bescheidenheid, maar omdat ze weten dat er anders een gevangenisstraf boven hun hoofd hangt.
De bekendste film van Panahi is Offside die aangehaald wordt in Taxi Teheran omdat in werkelijkheid een meisje is opgepakt aan een voetbalstadion, net zoals Panahi het in zijn fictief scenario had bedacht. De film is een semi-documentaire die zich de hele tijd in een taxi afspeelt, met af en toe een blik door de voorruit op de drukke straten van Teheran. De taxi wordt bestuurd door Panahi zelf die zichzelf speelt. Op zijn dashboard staat een videocamera die de inzittenden filmt.
Soms is het gewoonweg grappig zoals twee oude vrouwtjes die een paar goudvissen naar een heilige grot willen brengen, maar vaak is het een niet te misverstane sneer naar de Iraanse maatschappij. Wel wordt het nooit loodzwaar waardoor het lijkt alsof Panahi de Iraanse malaise door een cynische bril bekijkt zoals de scène waarin een oude man die net aangereden wordt zich bekommert om zijn echtgenote wiens erfenis uit een paar kalkoenen bestaat. Maar het kan er ook bikkelhard aan toe gaan zoals in de openingsscène waarin een man op een harde manier laat verstaan dat wie de wet overtreedt – hoe licht de misdaad ook is- maar beter opgehangen wordt, al is het maar om een voorbeeld te stellen.
Panahi heeft het ook over zichzelf, ook al doet hij dat via een ander personage: Omid die – net als Panahi- zijn illegale bootlegfilms moet smokkelen en dankzij wie de Iraanse bevolking de kans krijgt om films te zien die niet onderworpen worden aan de regels van de vertoonbare films. Deze laatste worden opgesomd door zijn nichtje Hana Saeidi die de Gouden Beer op het filmfestival van Berlijn in ontvangst nam omdat Panahi het land niet mocht verlaten. Regels die de cineast in zijn kunstvrijheid volop beperken en alleen maar de Iraanse overheid ten goede komen en vaak ridicuul zijn, zo mogen bijvoorbeeld de slechte personages in een film geen stropdas dragen.
Allemaal best wel zware kost dus, maar toch kijkt Taxi Teheran vlotjes weg, wellicht omdat Panahi beseft dat humor nog altijd het meest efficiënte wapen is om je vijand mee neer te sabbelen, ook al is het gevecht nog lang niet gewonnen.
GENRE: arthouse, drama
JAAR: 2015
REGISSEUR: Jafar Panahi
CAST: Jafar Panahi
LAND : IRAN
