Joan Baez is een naam die bij muziekliefhebbers ongetwijfeld een belletje doet rinkelen, maar vraag hen om een song van haar op te noemen en enkel de doorwinterde muziekquizzers kunnen antwoorden. Ook na het bekijken van de documentaire Joan Baez – I Am a Noise is er bij ons geen enkel nummer van de folkzangeres blijven hangen, maar het is ons wel duidelijk geworden hoe ze geheel terecht de status van een muzikale legende heeft bereikt.
Het regisserende trio Miri Navasky, Karen O’Connor en Maeve O’Boyle volgde de Amerikaanse met Mexicaanse roots tijdens Fare Thee Well, de afscheidstournee die haar in 2018 – nog steeds op blote voeten – ook in ons land bracht. We krijgen korte fragmenten te zien van uitverkochte concertzalen en ontmoetingen met de groten der aarde, maar blikken toch vooral terug op haar lange carrière. Als minderjarige trad ze al op in de beroemde Club 47 en op 18-jarige leeftijd was ze al een ster. Een beetje tegen wil en dank, maar ze benutte haar bekendheid wel door zich in te zetten voor de goede zaak. Ze streed voor een geweldloze wereld, sloot zich aan bij Martin Luther King en trok van leer tegen de oorlog in Vietnam. Haar muziek groeide zo uit tot de soundtrack van het verzet in de jaren ’60 en ’70.
I Am a Noise duikt ook in het privéleven van de zangeres en belicht haar relaties met zowel familieleden als geliefden. We maken kennis met haar jongere zus Mimi Fariña die ze overschaduwde op alle vlakken, en de oudere zus Pauline die in een andere wereld leefde en nauwelijks onder de indruk was van Joans faam. In de amoureuze rubriek is de bekendste uit het rijtje ongetwijfeld Bob Dylan, een jonge onervaren protestzanger die als voorprogramma van Baez in de schijnwerpers kwam te staan, maar later haar hart brak.
De grote onthulling van de documentaire situeert zich echter in familiale sfeer en verklaart ook de mentale problemen zoals angstaanvallen en dissociatieve persoonlijkheidsstoornis waarover ze openhartig spreekt. Een schokkende relevatie die via de omstreden ‘hervonden herinneringen therapie’ (recovered memories therapy) aan het licht kwam en daarom door sommigen in twijfel wordt getrokken, stof genoeg voor een stevig nagesprek na het bioscoopbezoekje dus.
De documentaire pakt niet uit met een overdaad aan bekende koppen die als talking heads Joan Baez bewieroken. Ze zijn er wel, maar I Am A Noise wisselt voornamelijk Baez’ vertellingen af met archiefbeelden en onuitgegeven materiaal geplukt uit audiotapes die zij en haar zussen jarenlang inspraken. Ook citeren de filmmakers uit persoonlijke brieven en het dagboek waarin ze als 13-jarige haar gedachten begon neer te pennen. Het levert een boeiend kijkstuk op die Joan Baez met enkele decennia vertraging op onze radar plaatste en wie weet wel in onze Spotify Wrapped op het einde van dit jaar.
Genre: Documentaire, biografie, muziek
Jaar: 2023
Regisseur: Miri Navasky, Maeve O’Boyle, Karen O’Connor
Cast: Joan Baez
Land: USA
Speelduur: 113 minuten
