Kelly Reichardt is een ronkende naam in de filmbusiness en zeker tijdens gerenommeerde internationale festivals. Deze Amerikaanse scenariste en cineaste heeft in de loop der jaren, een speciale en gewaardeerde status verworven binnen het gesloten filmwereldje, voornamelijk in het indiecircuit. Ze is bovendien de aanbeden chouchou voor de intussen heel uitgebreide diehard-fanclub dat haar oeuvre koestert en bejubelt en haar film na film op leven en dood, verdedigt.
Reichardt staat bekend voor haar contemplatieve en authentieke benadering en het vertellen van intimistische verhalen. Ze wordt daarenboven gerespecteerd omdat ze zich focust op het alledaagse leven en de menselijke ervaringen tout court, vaak met een nadrukkelijk accent op de natuur en een ruimere ‘groene’ context. Haar projecten zijn telkens subtiele en onafhankelijke films, die worden gekenmerkt door een langzaam tempo, een minimalistische stijl en een ragfijn verkennen van gewone menselijke relaties en emoties, zonder grootschalige actiescènes of ogen opende dramatische gebeurtenissen. Enkele van haar meest bekende films zijn Old Joy, Wendy and Lucy, Meek’s Cutoff, Night Moves en Certain Women.
Deze te koesteren miniatuurtjes hebben haar een reputatie bezorgd als één van de meest invloedrijke en originele stemmen in de hedendaagse Amerikaanse cinema. Haar laatste worp heet Showing up en hoewel dit observerend document een natuurlijke voortzetting is van haar eerdere werk, radicaliseert het deze keer toch wel op vele manieren.
De film draait voornamelijk om de laatste drie dagen van het contemporaine leven van Lizzie, een wat introverte en excentrieke beeldende kunstenares, die voorafgaan aan de vernissage van haar nieuwe tentoonstelling. Dagen die onverwacht niet gevuld zijn met creatieve angsten over haar werk of grote discussies over de rol van kunst in de wereld, integendeel want Lizzie besteedt het grootste deel van haar tijd aan het inlossen van de ‘wensen’ van haar eigenzinnige rosse poes, het verzorgen van een duif met een gebroken vleugel, met zeuren over het chronisch gebrek aan warm water in haar woning, de onaangename gasten die bij haar vader regelmatig logeren en de triviale bezigheden op een kunstschool in Oregon, die wordt gerund door haar moeder. Naast deze futiele beslommeringen voltooit Lizzie haar keramische en broze art brut- sculptuurtjes die afhankelijk zijn van de goede werking van de oven waarin ze door een leraar worden gebakken om hun uiteindelijke vorm te bereiken.
Wat Reichardt in Showning Up ‘registreert’, is dat artistiek werk nooit plaatsvindt als een soort ontsnapping aan de banaliteiten van het leven, zoals veel films wel willen suggereren bij het behandelen van creatieve processen bij grote kunstenaars. Kunst komt volgens Reichardt juist tot stand in de directe relatie tussen creatieve impuls, het verlangen naar expressie en al die verschillende lagen van het dagelijks handelen die zich op de meest diverse en mysterieuze manieren aftekenen in de objecten die aan het einde van het procedure (van het selecteren van het materiaal, over het boetseren) zijn gecreëerd.
Uiteraard is er hier een nogal voor de hand liggende, maar daarom niet minder nauwkeurige, metafoor tussen het werk van Lizzie en de creatie van Reichardt zelf: hoewel het niet bijzonder metafilmisch is in een expliciete vorm, is deze fragmentaire kroniek één van die prenten waarin op brede wijze wordt gereflecteerd over creatieprocessen en de plaats van kunst in de wereld en vooral van degenen die het maken.
Maar de kracht van Reichardt komt juist voort uit de indirecte manier waarop ze dit punt bereikt, want Showing Up ontwikkelt zich van scène tot scène, vanuit een dramatische taal waarbij elk klein detail geen steen in de opbouw van de film legt, maar eerder een microdeel is van elke steen.
Deze langzame, bijna onopvallende constructie wordt pas echt opgemerkt tijdens het hoogtepunt: de opening van Lizzie’s expo. Op dat ‘feestelijk’ moment lijkt alles samen te komen en wanneer je eindelijk de voltooide werken ziet – de brute schetsen kreeg je te zien tijdens de begincredits – is het moeilijk om niet te worden overweldigd door de krachtige openbaring dat ze bijna als een mysterie verschijnen, alsof je tijdens het bekijken van de prent niet begreep dat ze werden gemaakt tot ze je effectief worden aangeboden in de vorm van een expositie.
De verhaaluitwerking verloopt eigenlijk simultaan met de manier waarop A-list-actrice Michelle Williams (al haar vierde samenwerking met Reichardt) haar personage zorgvuldig uitgekiend opbouwt, bijna als een proces van anti-interpretatie want er komen geen grote gebaren, dramatische scènes, overmatige betekenisgeving aan het verleden of de trauma’s en problemen die Lizzie vormen, aan te pas. Net als haar kunstwerkjes (metafoor voor Reichardts film), wordt Lizzie’s persoonlijkheid vormgegeven vanuit kleine gebaren, bijvoorbeeld hoe ze reageert op haar huisbazin die het aanschaffen van een nieuwe waterketel almaar uitstelt tot hoe ze voor de gekwetste duif zorgt, tot hoe ze met haar vader, geschifte broer, moeder en collega’s praat.
Als Lizzie op veel momenten raadselachtig lijkt, komt dat omdat mensen over het algemeen van nature cryptisch en diffuus zijn. Hen begrijpen is dan uiteraard ook niet eenvoudig, en elk ogenschijnlijk betekenisvol gebaar kan worden gevolgd door een ander in de tegenovergestelde richting, ogenschijnlijk tegenstrijdig, maar in feite gewoon deel uitmakend van een complexere en mysterieuze constructie.
Op al deze aspecten antwoordt Reichardt met de absolute zuivering van haar werkmethode waarin we op een gegeven moment bijna vergeten dat we naar een zorgvuldige en doordachte constructie kijken. Haar cinema, op zijn beste momenten, lijkt de kracht van een evidentie te hebben; het is er gewoon, bijna onafhankelijk van onze visie of kijkervaring.
Showing Up is alweer een gedurfde A24-release van een typische Reichardt geslepen diamant, met vele facetten die sprankelen en inspireren en op begeesterende en intens observerende wijze connecteert met diepere gevoelens en emoties waar veel ruimte wordt gelaten voor persoonlijke interpretatie. Een cinematografisch en humaan artefact voor de aficionado’s van de eigenwijze filmmaker, maar een niet zo makkelijk toegankelijke minimalistische hap uit het leven voor de gemiddelde bioscoopschuiver.
Showing Up kan je streamen via Netflix.
Genre: drama
Jaar: 2022
Regisseur: Kelly Reichardt
Cast: Michelle Williams, Hong Chau, Maryann Plunkett, Judd Hirsch, Amanda Plummer
Land: USA
Speelduur: 107 minuten
