Wie regelmatig al eens rondbladert in de literaire wereld kent ongetwijfeld de in 1959 in Johannesburg (Zuid-Afrika) geboren Britse dichteres en veelgeprezen cultauteur Deborah Levy. Zij heeft een kast vol boeken, toneelstukken en poëziebundels bijeen geschreven, al een cargo imminente prijzen gewonnen voor haar belangrijk oeuvre en met haar eigenzinnige Hot Milk, The Man Who Saw Everything en Swimming Home prijkte ze op de nominatielijst voor de prestigieuze Booker Prijs. Een overstapje naar de filmwereld zat er ooit wel aan te komen, maar ondanks het rijke potentieel werden haar schrijfsels lang als onverfilmbaar geacht. Uiteindelijk waagt Justin Anderson zich na enkele video’s en kortfilms met Swimming Home aan de filmadaptatie van Deborah Levy’s gelijknamige roman. Een risico, want Levy’s werk is heel moeilijk te doorgronden, laat staan toegankelijk over te brengen naar het scherm voor een groot publiek.
Het zwembad heeft een vaste plaats in de filmgeschiedenis, waar het steeds het symbolische middelpunt van de handeling vormt. In de filmgeschiedenis zijn voorbeelden legio: Les Diaboliques (Henri-Georges Clouzot), Sunset Boulevard (Billy Wilder), The Swimmer (Frank Perry en Sydney Pollack), La Piscine van Jacques Deray en de ‘remakes’ van François Ozon (Swimming Pool) en Guadagnino (A Bigger Splash), The Graduate (Mike Nichols), The Great Gatsby-verfilmingen, La Ciénaga (Lucrecia Martel), kortom het lijstje is onuitputtelijk.
Ook in Swimming Home is het zwembassin van een vergelijkbare centrale betekenis. Al in de eerste scène van de film zien we abstracte vormen weerspiegeld op het wateroppervlak. Wanneer enkele ogenblikken later een Britse familie bestaande uit Joe, een succesvolle dichter die kampt met een writer’s block en een depressie, zijn misnoegde echtgenote Isabel en hun naïeve dochter Nina, arriveren in de luxueuze villa om er van een welverdiende vakantie te genieten, zijn ze verrast wanneer ze Kitti, een jonge, volledig naakte en onbekende vrouw op haar rug in het zwembad zien drijven. Tot ieders verbazing nodigt Isabel deze vreemdelinge uit om als gast te verblijven in de villa.
De imponerende vrouw blijkt een botaniste te zijn die giftige planten verzamelt en eet. Kitti’s aanwezigheid veroorzaakt vrij snel spanningen binnen het gezin en drijft de relatie tussen Isabel en Joe, die al op een laag pitje stond, op scherp. Er komen verborgen emoties en persoonlijke geheimen aan de oppervlakte. Het bekvechtende echtpaar besluit om Kitti uit hun optrek te verbannen. Maar Nina is geobsedeerd door Kitti en dweept met de innemende aanwezigheid van deze mysterieuze vreemde en excentrieke indringer. Terwijl de relaties meer en meer onder druk komen te staan, komen diepere psychologische en emotionele lagen van elk individu aan het licht.
Swimming Home is in eerste instantie te categoriseren onder het home invasion-genre, een sub-strekking van thriller- en horrorfilms waarin het plot zich concentreert op criminelen die een woning binnendringen en de bewoners terroriseren. Traditioneel hebben de intriganten negatieve bedoelingen; of ze willen om de een of andere reden wraak nemen (Straw Dogs, You’re Next), een dure buit binnenrijven (The Bling Ring, The Ref) of hun sadistische trekjes botvieren (Funny Games, The Strangers). Justin Andersons langspeelfilmdebuut wijkt echter af van dit traditioneel stramien.
Kitti is wel degelijk een binnendringster, een onverwacht extern personage die een bestaande entiteit op een hoopje gooit, maar hoewel aanvankelijk ongewild, toch wordt ze geïnviteerd om te participeren aan de familiale interacties. Een intelligente dramatische ingreep die zorgt voor een strenge psychologische omkadering van het conventionele home-invasion-principe en dus meteen sterk doet denken aan Teorema, Pier Paolo Pasolini’s meesterwerk uit 1968.
Beide drama’s hebben, vooral thematisch, veel gemeen want de intrusie van het out of the blue-personage heeft een symbolische functie en een verleidende rol naar een of meerdere gezinsleden toe wat uiteindelijk leidt tot persoonlijke onthullingen, interne spanningen, existentiële crisis, groepsdestabilisatie en confronterende zelfreflecties van de ‘verstoorde’ personen.
Anderson is duidelijk Pasolini niet. Hoewel hij zijn uiterste best doet om Swimming Home op het niveau van Teorema te tillen, blijft het echter bij een schamele poging tot. De keuze voor een meer naturalistische benadering om de diepere lagen van menselijke relaties en de impact van externe invloeden op persoonlijke en familiale dynamieken te analyseren, is heel wat minder doeltreffend dan Pasolini’s allegorische aanpak gekenmerkt door minimalistische dialogen en veel mythische slash spirituele elementen.
Desondanks is Swimming Home een visueel mooi, surrealistisch en sfeervol sprookje met een constant opborrelende spanning binnen een functioneel moderne setting dat wordt omlijst door een effectief onheilspellende soundtrack van componist Coti K. Ook de ensemblecast doet zijn best om de personages interessant te maken en geloofwaardig over te brengen, maar het potentieel sterk materiaal uit Levy’s roman, weet Anderson niet adequaat te benutten, laat staan te concretiseren. De film lijkt eerder op een persoonlijke zoektocht van de debuterende regisseur in plaats van een scherpe psychologische karakteriële vivisectie, alleen is de hamvraag naar wat Anderson eigenlijk op zoek is want het tempo is traag, de dialogen zijn sloom, de regie is statisch en weinig of niks van dit drama blijft dan ook lang hangen of bezit voldoende punch om blijvend te boeien. Swimming Home het Teorema van de Aldi noemen, zou te grof zijn, al lijkt het na overpeinzing uiteindelijk nog niet zo’n misplaatste omschrijving.
Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Justin Anderson
Cast: Christopher Abbot, Mackenzie Davies, Freya Hannan-Mills, Ariane Labed
Land: UK, Frankrijk
Speelduur: 99 minuten
