De laatste weken is Werner Herzog een trouwe klant geworden op onze pagina’s. Dat heeft natuurlijk te maken met de tentoonstelling die momenteel in het Amsterdamse EYE loopt over de cineast en het feit dat deze zomer een paar van zijn meesterwerken gerestaureerd in de bioscoopzaal te zien zijn. Na Aguirre, der Zorn Gottes is het deze maand de beurt aan Fitzcarraldo.
De gelijkenissen? Wederom een verhaal over een gelukszoeker in het Amazonewoud, opnieuw wordt de hoofdrol vertolkt door de maffe (maar briljante) Klaus Kinski en ook hier verliepen de opnames vrij gevaarlijk. Meestal moeten we schrijven dat de verhalen achter de schermen beter zijn dan de film zelf, maar in het geval van Fitzcarraldo mik je twee keer in de roos.
Klaus Kinski – met spierwitte haartooi en dito kostuum plus een oude grammofoon – speelt de rol van de Ier Brian Sweeney Fitzgerald die in Iquitos, een kleine stad in Peru, in het begin van de 20e eeuw woont. Een industriële charlatan die in de streek bekend is, vooral door het falen van de Trans-Andesspoorweg. Opgeven staat evenwel niet in de man zijn woordenboek, en deze keer heeft hij zijn pijlen gericht op de waardevolle rubberbomen. Met de opbrengst daarvan wil hij zijn eigen operahuis bouwen. Het grote probleem om de kostbare rubberbomen te bereiken zijn de woeste waterstromen en de vijandige inheemse bevolking. Iedereen die Sweeney Fitzgerald voorafging moest het met de dood bekopen, toch waagt de Europeaan zich aan dit hachelijke avontuur met een bemanning die hij nauwelijks kan vertrouwen.
Net zoals de personages bleef de crew niet gespaard van de vele tegenslagen. De film werd opgenomen tijdens een van de droogste zomers ooit in deze regio. Niet alleen het klimaat was een probleem, maar net zoals in de film werd de crew achterna gezeten door inheemse Amahuaca waarbij een vrouw net aan de dood ontsnapte.
Maar het waren niet alleen de Amahuaca-stam die voor spanning zorgde, ook Klaus Kinski deed (net zoals in Aguirre, der Zorn Gottes) zijn uiterste best. Hij ging geregeld op de vuist met de crew en het verhaal deed de ronde dat één van de stamhoofden die meewerkte aan de film Herzog probeerde te overtuigen om de acteur gemakshalve te vermoorden. De ironie is dat Kinski helemaal niet de eerste keuze was. Jack Nicholson vond het scenario geweldig. Alleen had hij de reputatie dat hij een minimum van 5 miljoen dollar vroeg bij iedere film en dat was veel te duur voor de producenten. Daarna kwam men bij Jason Robards terecht, maar ook dat liep op een sisser af. Na 6 weken filmen – wat zowat 40 % van de film was – werd hij doodziek waardoor de productie moest stopgezet worden. Daarna kwam Mick Jagger aan boord, maar de opnames bleven zo lang aanslepen dat hierdoor de geplande tour van de Rolling Stones in het gedrang kwam waardoor men – een beetje tegen de zin van Herzog – opnieuw bij Klaus Kinski aan belandde.
Werner Herzog heeft de meeste beelden met Jason Robards en Mick Jagger vernietigd, maar sommige zijn bewaard gebleven en gebruikt voor Les Blank’s documentaire Burden of Dreams wat samen met Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse van Fax Bahr over Coppola’s Apocalypse Now beschouwd wordt als één van de beste filmdocumentaires ooit.
In de bijna drie uur durende film waarin Popol Vuh, net zoals in Aguirre, der Zorn Gottes voor een fenomenale score zorgt, volgen we drie uur waanzin met als hoogtepunt een stoomboot van 365 ton die over een berg werd getrokken. Het lijken loze woorden in Fast X-tijden, maar in 1982 was er nog geen sprake van CGI en werd alles levensecht uitgevoerd. Met de nodige gevolgen, zo werd de hand van cineast Thomas Mauch volledig opengespleten en werd hij ter plaatse geopereerd, en wel zonder verdoving! De urban legend gaat dat de sukkelaar getroost werd door één van de plaatselijke prostituees.
Door zijn soms net iets te trage tempo en vrij lange aanloop is het moeilijk om te zeggen of Fitzcarraldo nu beter is dan Aguirre, der Zorn Gottes. Te meer dat het in feite, ondanks de vele gelijkenissen, ook wel twee verschillende films zijn. Wel is dit een cinematografische triomf van een durver en een uitdager en een titel om te koesteren. Deze maand nog te zien op het witte doek. Doen, ook al eisen Oppenheimer en Barbie deze dagen alle aandacht op.
GENRE: avontuur, drama, historisch
JAAR: 1982
REGISSEUR: Werner Herzog
CAST: Klaus Kinski, Claudia Cardinale, José Lewgo
LAND: Duitsland
